یزیوتراپی صورت در مواقعی به کار می‌رود که عملکرد ماهیچه‌های صورت به واسطه ابتلا به بیماری‌ها و شرایطی نظیر سکته مغزی، فلج صورت یا فلج بلز دچار اختلال شده باشد. این شرایط ناخوشایند که غالبا بر یک سمت صورت تأثیر می‌گذارند، به مداخله زودهنگام و سپری کردن جلسات متعدد فیزیوتراپی صورت نیاز دارند. نتایج درمانی حاصل از فیزیوتراپی صورت می‌تواند در کوتاه مدت یا بلند مدت مشخص شود. مطلب امروز شامل تمام مواردی است که لازم است در مورد فیزیوتراپی صورت بدانید.
کاربردهای فیزیوتراپی صورت
فیزیوتراپی صورت به منظور رفع علائم آزاردهنده‌ای که در بخش‌های مختلف صورت ظاهر شده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. بیماران در شرایط مختلفی ممکن است به انجام فیزیوتراپی صورت نیاز پیدا کنند. فیزیوتراپی صورت می‌تواند برای درمان فلج اکتسابی و مادرزادی عصب صورت، اختلال مفصل گیجگاهی فکی (درد فک)، سردرد، میگرن و اختلال عملکرد وستیبولار/سرگیجه به کار رود.
مزایای فیزیوتراپی صورت
فیزیوتراپی صورت می‌تواند فواید متعددی برای بیماران مبتلا به فلج صورت و اختلالات عصبی عضلانی صورت داشته باشد، از جمله:
- آرام کردن اعصاب و عضلات صورت
- کشش و افزایش طول ماهیچه‌های منقبض شده صورت
- تسریع روند بهبودی
- جلوگیری از کوچک شدن و انقباض دائمی عضلات صورت
- بازیابی عملکردهای طبیعی صورت مانند پلک زدن، بستن کامل چشم، کنترل آبریزش و …
- بهبود وضوح گفتار
- تسهیل غذا خوردن و نوشیدن مایعات
- افزایش اعتماد بنفس بیمار
- بهبود حرکات صورت و لب‌ها
- بازگشت تقارن به صورت بیمار (به میزان قابل توجه)
فیزیوتراپی صورت در منزل
پزشک‌تان انجام فیزیوتراپی صورت را برای شما تجویز کرده است اما به علت مشغله زیاد یا بیزاری از معطل شدن در مسیر رفت و آمد، آن را پشت گوش می‌اندازید ؟ به خاطر خستگی یا عدم امکان گرفتن مرخصی نمی‌توانید جلسات فیزیوتراپی صورت خود را به طور منظم دنبال کنید؟ پیشنهاد ما انجام فیزیوتراپی صورت در منزل خودتان است!
بدین ترتیب مجبور نیستید انرژی و زمان خود را برای رفت و آمد به کلینیک صرف کنید و در محیط آرام و کاملا بهداشتی منزل خودتان فیزیوتراپی خواهید شد. فیزیوتراپ با توجه به برنامه درمانی شما تمام تجهیزات و دستگاه‌های مورد نیاز برای فیزیوتراپی صورت را به منزل شما خواهد آورد. بنابراین می‌توانید بدون هیچ گونه اتلاف وقت و استرسی، جلسات فیزیوتراپی صورت خود را به طور منظم و با همان کیفیت انجام شده در مطب یا کلینیک دنبال کنید.
ماساژ صورت برای درمان فلج بلز
فلج بلز زمانی اتفاق می‌افتد که التهاب و تورم عصب هفتم جمجمه‌ای شما (عصبی که عضلات صورت را کنترل می‌کند) وجود دارد. برخی از بیماری‌ها (مانند عفونت‌های ویروسی) می‌توانند باعث ایجاد این التهاب شوند اما در بسیاری از موارد، فلج بلز دلیل مشخصی ندارند (ایدیوپاتیک). فلج بلز معمولاً فقط ماهیچه‌های یک طرف صورت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. دهان فرد درگیر ممکن است در هنگام لبخند زدن کج شود یا نتواند پلک خود را به طور کامل ببندد. در برخی موارد، کنترل آب دهان، صحبت کردن و غذا خوردن نیز برای فرد بیمار دشوار خواهد شد.
ماساژ صورت برای درمان فلج بلز، یکی از رایج‌ترین درمان‌های فیزیوتراپی صورت است. فیزیوتراپ در چند جلسه به آموزش تکنیک‌های مختلف ماساژ صورت به بیمار می‌پردازد. سپس هنگامی که بیمار بر ماساژ صورت کاملا مسلط شد، از او خواسته می‌شود که تکنیک‌های ماساژ را در زمان‌های مشخصی در منزل انجام دهد. تکنیک‌های ماساژ صورت برای درمان فلج بلز بر روی چندین ناحیه صورت تمرکز می‌کنند، از جمله:
عضلات تحتانی صورت: در تمرینات دهانی، بیمار معمولا وسط لب‌ها را با انگشت شست و اشاره می‌گیرد، سپس با فشار دادن لب‌ها به سمت صورت، لب‌ها را به حالت لبخند حرکت می‌دهد. این تمرین فیزیوتراپی صورت فلج بلز به بیمار کمک می‌کند تا ماهیچه‌های پایینی صورت را تقویت کند و توانایی لبخند زدن، اخم کردن و سایر حالات صورت را به طور طبیعی به دست آورد.
پیشانی: گاهی اوقات ماساژ قسمت بالایی صورت به بیمار مبتلا به فلج بلز کمک می‌کند تا ضعف عضلانی پیشانی را کاهش دهد.
گونه‌ها: استفاده از نوک انگشتان برای انجام یک حرکت دایره‌ای در اطراف گونه‌ها ممکن است به این دسته از بیماران کمک کند تا حرکت عضلات گونه‌ها را افزایش دهند.
همچنین ممکن است فیزیوتراپ در طی فیزیوتراپی صورت فلج بلز از بیمار بخواهد که پس از انجام تمرینات و ماساژ درمانی فلج بلز، روی صورت خود کمپرس گرم و مرطوب قرار دهد. این کار به کاهش درد مربوط به التهاب و به حداکثر رساندن اثربخشی ماساژ فلج بلز کمک می‌کند.
روش‌های فیزیوتراپی صورت
روش‌های مختلفی برای انجام فیزیوتراپی صورت وجود دارد که هر یک از آنها به نحوی باعث تسکین التهاب و ترمیم آسیب وارده بر اعصاب صورت می‌شوند. فیزیوتراپ با در نظر گرفتن وضعیت بیمار و شدت علائم او از یک یا چند روش فیزیوتراپی صورت استفاده خواهد کرد.
سوزن خشک: در این روش از سوزن‌های بسیار نازک استفاده می‌شود. این سوزن‌ها در نقاط ماشه‌ای صورت وارد می‌شوند. نقاط ماشه‌ای، همان نقاطی هستند که می‌توانند باعث اختلال در عملکرد اعصاب و عضلات شوند. لازم به ذکر است که تکنیک سوزن خشک با طب سوزنی سنتی متفاوت است و معمولا به همراه سایر روش‌های فیزیوتراپی صورت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تحریک الکتریکی: برخی از کارشناسان استفاده از تحریک الکتریکی و بیوفیدبک را به عنوان یک تکنیک موثر برای فیزیوتراپی صورت پیشنهاد می‌کنند اما بسیاری از کارشناسان مطمئن نیستند که این روش واقعا به بهبودی کمک می‌کند یا نه. تحریک الکتریکی از مقدار کمی الکتریسیته برای تسکین عضلات صورت شما استفاده می‌کند. این جریان الکتریسیته باعث می‌شود که ماهیچه‌های شما به گونه‌ای تکان بخورند که گویی سیگنال‌های الکتریکی مغز به آنها واکنش نشان می‌دهد. حفظ تحرک این ماهیچه‌ها جلوی تضعیف بیشتر آنها را خواهد گرفت و ممکن است در تسریع روند بهبودی موثر باشد.
ماساژ دستی: ماساژ صورت به افزایش آرامش روانی بیمار کمک می‌کند و می‌تواند همراه با سایر گزینه‌های درمانی به کار رود. روش‌های مختلف ماساژ در فیزیوتراپی صورت عبارتند از افلوراژ (ماساژ سطحی)، ماساژ با شست یا سایر انگشتان دست، ضربه زدن (Tapping) و استروکینگ (Stroking).
توانبخشی کابات: در این روش فیزیوتراپ با ایجاد کشش به صورت دستی به انقباض ارادی عضله‌ای که دچار اختلال شده است، کمک می‌کند. توانبخشی کابات در ۳ ناحیه از صورت انجام می‌شود: قسمت فوقانی صورت (شامل پیشانی و چشم‌ها)، قسمت میانی صورت (بینی) و بخش پایین صورت (دهان). همچنین قبل از شروع توانبخشی کابات معمولا لازم است با قرار دادن یخ روی برخی عضلات، آنها را تحریک کرد.
کمپرس سرد: یخ به کاهش تحریک اطراف عصب صورت که ممکن است باعث از بین رفتن حرکت یا اختلال در عملکرد عصب شده باشد، کمک می‌کند. شما می‌توانید از کیسه یخ یا هر کمپرس سرد دیگر استفاده کنید.
تمرینات صورت: این تمرینات شامل انجام فعالیت‌های ضروری با ماهیچه‌های متمایز اطراف صورت است. در صورتی که فیزیوتراپی صورت را در یک کلینیک یا مطب انجام دهید، فیزیوتراپ با توجه به سطح و درجه مشکل فعلی شما تمرینات خاصی را پیشنهاد خواهد کرد. بجز این تمرینات، شما می‌توانید عضلات مختلف صورت خود را به طور کامل و تا حد ممکن خم کنید. به عنوان مثال اخم کنید، ابروهایتان را بالا بیاورید، به آرامی چشمک بزنید و …
حرف آخر
ضعیف شدن عضلات صورت می‌تواند باعث کج شدن، عدم تحرک یا عدم تقارن دو طرف صورت شود. بیماری‌ها و مشکلات سلامتی مختلفی ممکن است به این وضعیت منجر شوند. فیزیوتراپی صورت شامل تکنیک‌ها و روش‌های درمان مختلفی است که به صورت دستی یا با کمک دستگاه انجام می‌شوند. انجام فیزیوتراپی صورت به طور منظم به تسهیل روند بهبودی و بازیابی عملکردهای از دست رفته صورت (مانند پلک زدن) کمک خواهد کرد.
