اختلال خواندن (دیسلکسی) در کودکان و بزرگسالان

اختلال خواندن یا دیسلکسی (Dyslexia) یکی از شایع‌ترین ناتوانی‌های یادگیری است که ارتباطی با هوش یا تلاش کودک ندارد. افراد مبتلا به دیسلکسی مشکلاتی در پردازش زبان و رمزگشایی کلمات دارند، که می‌تواند تأثیرات منفی بر توانایی‌های تحصیلی و اجتماعی آن‌ها بگذارد. این اختلال بر اساس مطالعات مختلف، معمولاً از دوران پیش‌دبستانی قابل شناسایی است و بر مهارت‌های خواندن و نوشتن تأثیر می‌گذارد.

طبق تخمین‌ها، حدود ۵ تا ۱۰ درصد از جمعیت جهان با این اختلال مواجه هستند. به این معنی که از هر ۱۰ نفر، یکی یا دو نفر ممکن است با مشکل در خواندن روبه‌رو شوند.

اختلال خواندن یا Dyslexia تنها یک مشکل ساده در تشخیص کلمات نیست، بلکه اختلالی پیچیده و عصبی‌زبان‌شناختی است که می‌تواند بر کل مسیر تحصیلی، شغلی و حتی روابط اجتماعی فرد تأثیر بگذارد. طبق گزارش Mayo Clinic، این اختلال یکی از شایع‌ترین مشکلات یادگیری در کودکان است که معمولاً تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند و در برخی موارد هرگز کاملاً از بین نمی‌رود.

در تجربه‌ای که در برخورد با دانش‌آموزان دارای این اختلال داشتیم، یک نکته واضح بود: اغلب این کودکان درک شنیداری قوی، هوش عمومی بالا و خلاقیت فوق‌العاده‌ای دارند، اما هنگام خواندن حتی ساده‌ترین متون با چالش مواجه می‌شوند. این عدم توازن بین هوش و عملکرد خواندن باعث می‌شود بسیاری از آن‌ها به‌اشتباه کم‌هوش یا بی‌انگیزه تلقی شوند، که به‌وضوح ناعادلانه است.

اختلال خواندن دقیقاً چیست؟

اختلال خواندن، بنا بر تعریف American Psychiatric Association در DSM-5، ناتوانی در دقت، سرعت و درک متن خوانده‌شده است که با وجود آموزش کافی و بهره هوشی طبیعی یا بالاتر از حد متوسط بروز می‌کند. برخلاف باور عمومی، این اختلال ناشی از مشکلات بینایی یا شنوایی نیست، بلکه به نحوه پردازش زبان در مغز مربوط است.

مطالعه‌ای در Yale Center for Dyslexia and Creativity نشان داده است که افراد دچار dyslexia در بخش‌هایی از مغز که مسئول پردازش زبان هستند، فعالیتی متفاوت از سایر افراد دارند. این تفاوت‌ها با اسکن fMRI قابل مشاهده‌اند و نشان می‌دهند که این اختلال ریشه‌ای زیستی دارد، نه تربیتی.

انواع اصلی اختلال خواندن بر اساس تحلیل تخصصی

1. Dyslexia (دیسلکسی یا ناتوانی خواندن رشدی)

رایج‌ترین نوع اختلال خواندن است که طبق Yale Center for Dyslexia، تقریباً ۵ تا ۱۰ درصد جمعیت جهان را درگیر می‌کند. این نوع با ضعف در رمزگشایی صداها و ارتباط آن با حروف مشخص می‌شود. کودک نمی‌تواند کلمات را به‌درستی بخواند یا سرعت بسیار پایینی دارد. در تجربه‌ی شخصی من، استفاده از برنامه‌های چندحسی (مانند Orton-Gillingham) در این موارد نتایج خوبی داشت.

“Dyslexia is not a problem of intelligence; it is a problem of accessing print.” — Sally Shaywitz, Yale University

2. Surface Dyslexia (دیسلکسی سطحی)

این نوع بیشتر به ضعف در حافظه دیداری کلمات مربوط می‌شود. بیمار کلماتی که تلفظ آن‌ها با املای آن‌ها متفاوت است را به‌درستی نمی‌خواند (مانند “rough” یا “colonel” در زبان انگلیسی). طبق پژوهش Ellis & Young (1988)، این نوع اغلب در افرادی دیده می‌شود که آسیب مغزی خفیف داشته‌اند.

3. Phonological Dyslexia (دیسلکسی آوایی)

برعکس دیسلکسی سطحی، در این نوع فرد نمی‌تواند کلمات جدید یا ساختگی را بخواند، زیرا در بخش آوایی و واج‌شناختی مغز اختلال وجود دارد. بررسی fMRI توسط Shaywitz et al. نشان داد که افراد با این نوع دیسلکسی در ناحیه Broca دچار فعالیت کم هستند.

4. Deep Dyslexia (دیسلکسی عمقی)

نوعی نادر که بیشتر در بزرگسالانی دیده می‌شود که دچار آسیب مغزی شده‌اند (مثلاً بعد از سکته). در این حالت، فرد به‌جای خواندن درست کلمه، کلمات هم‌معنی آن را می‌گوید (مثلاً به‌جای “میز” می‌گوید “صندلی”). این نوع اختلال، طبق مقاله‌ای در Brain and Language، به تخریب شبکه‌های معنایی مغز مربوط است.

5. Alexia (خوانش‌پریشی اکتسابی)

در این نوع، فردی که قبلاً توانایی خواندن داشته، به دلایلی مانند سکته، ضربه مغزی یا تومور مغزی، ناگهان توانایی خواندن را از دست می‌دهد. به گفته‌ی National Aphasia Association، Alexia اغلب همراه با آفازی (اختلال زبان‌پریشی) رخ می‌دهد. تجربه‌ی بالینی من در کار با بیمارانی با Alexia نشان داد که بازتوانی با تمرینات تدریجی و همراهی گفتاردرمان‌گر، مؤثرتر از روش‌های سنتی آموزشی است.

6. Visual Dyslexia (دیسلکسی دیداری)

در این حالت فرد با تشخیص و تمایز حروف از نظر ظاهری مشکل دارد. مواردی از این نوع را در دانش‌آموزانی دیده‌ام که مرتب حروف را وارونه می‌نویسند یا هنگام خواندن جابجا می‌کنند (مثل “ب” به‌جای “د”). گرچه این نوع هنوز محل بحث است، اما British Dyslexia Association آن را به‌عنوان یکی از جنبه‌های مکمل در اختلالات خواندن می‌پذیرد.

اختلال خواندن در کودکان دبستانی

اختلال خواندن در دانش‌آموزان ابتدایی در بیشتر مواقع به دلیل اختلالات مغزی در پردازش زبان ایجاد می‌شود و ارتباطی با هوش کودک ندارد. علائم دیسلکسیا معمولاً در سنین ۵ تا ۷ سالگی ظاهر می‌شود و می‌تواند شامل کندی در خواندن، جا انداختن حروف و ناتوانی در درک متن باشد. این مشکلات ممکن است برای کودک منجر به کاهش اعتماد به نفس و احساس شکست در مدرسه شود.

علاوه بر علائم ذکر شده، کودکان مبتلا به اختلال خواندن ممکن است با تأخیر رشدی یا مشکلات یادگیری دیگری مانند تأخیر در گفتار، دشواری در جهت‌یابی، اختلال در ریاضیات و مشکلات نوشتاری نیز مواجه شوند. تشخیص این اختلال نیازمند تشخیص افتراقی از کودکان دیرآموز یا کم‌هوش است و باید با در نظر گرفتن سن کودک، عوامل فرهنگی، فرصت‌های آموزشی، و هرگونه شرایط جسمی یا معلولیت انجام شود.

اگر فکر می‌کنید فرزندتان ممکن است دچار اختلال خواندن باشد، با متخصصان ما در مجموعه توانبخشی در منزل توان‌هاب تماس بگیرید.

مطالعه مقاله درمان اختلالات تلفظی در کودکان و بزرگسالان از دست ندهید.

اختلال خواندن در بزرگسال

دیسلکسیا در بزرگسالی ادامه اختلالی است که از دوران کودکی آغاز می‌شود، اما در برخی افراد ممکن است در کودکی تشخیص داده نشود. تحقیقات آماری نشان می‌دهد که حدود ۵ تا ۱۰ درصد از جمعیت بزرگسال نیز ممکن است دیسلکسی داشته باشند.

علائم اختلال دیسلکسیا در بزرگسالی ممکن است با علائم آن در کودکی متفاوت باشد. در بزرگسالان، دیسلکسیا می‌تواند باعث مشکلاتی مانند کندی در خواندن، اشتباهات نوشتاری، ضعف در حافظه کوتاه‌مدت، دشواری در درک سریع اطلاعات (مانند فهمیدن جوک‌ها) و به خاطر سپردن اطلاعات متنی شود.

طبق تحقیقات انجام شده توسط «انجمن دیسلکسی بریتانیا» (British Dyslexia Association):

تجربه هر فرد از دیسلکسی منحصر به خود اوست، اما نشانه‌های مشترکی وجود دارد. مجموعه‌ای از این نشانه‌ها همراه با توانایی‌های فرد در سایر حوزه‌ها می‌تواند به وجود دیسلکسی اشاره داشته باشد و نیازمند بررسی دقیق‌تر است.

همچنین، به گفته انجمن دیسلکسی بریتانیا، می‌توان چک لیست زیر را به‌عنوان یک تست خانگی برای شناسایی اختلال یادگیری خواندن بررسی کرد:

آیا شما :

1. در تشخیص چپ از راست مشکل دارید؟
2. به‌طور ناپایدار هجی می‌کنید؟
3. از برخی انواع کار یا مطالعه اجتناب می‌کنید؟
4. در اسکن یا مرور سریع متن مشکل دارید؟
5. آهسته می‌خوانید یا می‌نویسید؟
6. برای درک پاراگراف‌ها نیاز به بازخوانی دارید؟
7. در گوش دادن و حفظ تمرکز مشکل دارید؟
8. در سازماندهی افکار بر روی کاغذ مشکل دارید؟
9. احساس خستگی ذهنی یا قطع تمرکز دارید؟
10. مکالمات یا تاریخ‌های مهم را اغلب فراموش می‌کنید؟
11. هنگام دریافت چند دستور همزمان گیج می‌شوید؟
12. اگر حواس‌پرتی وجود داشته باشد، سخت می‌توانید تمرکز کنید؟
13. در سازماندهی شخصی، مدیریت زمان و اولویت‌بندی وظایف دچار مشکل هستید؟
14. در تشخیص کلمات بصری مشابه مانند “کت” و “کات” دچار سردرگمی می‌شوید؟
15. برخی کارها را بسیار آسان می‌یابید، اما با چالش‌های غیرمنتظره در کارهای دیگر روبرو می‌شوید؟
16. عزت نفس پایینی دارید، به‌ویژه اگر مشکلات دیسلکسی شما در اوایل زندگی شناسایی نشده باشد؟

علائم اصلی اختلال خواندن و چگونگی تشخیص

در بررسی‌های میدانی و آموزشی که تجربه کردیم، رایج‌ترین علائم اختلال خواندن در کودکان عبارت بودند از:

• دشواری در اتصال صدا به حروف (مثلاً صدای /م/ به حرف “م”)

• جا انداختن یا وارونه خواندن حروف (مثلاً “د” به جای “ب”)

• کندی شدید در خواندن متن‌های ساده

• اجتناب از بلندخوانی در کلاس به دلیل اضطراب

به گفته‌ی National Institute of Neurological Disorders and Stroke، تشخیص دقیق این اختلال باید توسط یک تیم تخصصی شامل روان‌شناس آموزشی، گفتاردرمان و متخصص مغز و اعصاب انجام شود. تشخیص زودهنگام در کودکی می‌تواند اثربخشی مداخلات درمانی را تا ۸۰٪ افزایش دهد.

علل اختلال خواندن

در جدول زیر به برخی از این عوامل اشاره می‌کنیم:

مطالعه مقاله گفتاردرمانی سکته مغزی؛ تمرینات و روش های درمان از دست ندهید.

پیامدهای اختلال یادگیری خواندن در زندگی فرد

تشخیص اختلال خواندن

رویکردهای درمانی مؤثر اختلال خواندن

درمان اختلال خواندن نیازمند رویکردهای چندگانه است که بر اساس نوع و شدت اختلال، و نیازهای شناختی کودک تنظیم شود. ترکیب روش‌های مختلف به‌ویژه روش‌های چندحسی و روان‌شناختی می‌تواند نتایج بهتری در بهبود مهارت‌های خواندن داشته باشد. در این تحلیل تطبیقی، چهار رویکرد درمانی اصلی بررسی شده‌اند:

1. آموزش ساختاریافته چندحسی (MSLE)
   این رویکرد با ترکیب حواس مختلف برای آموزش زبان، به ویژه در کودکان مبتلا به دیسلکسی آوایی یا سطحی مؤثر است. از مزایای آن می‌توان به شخصی‌سازی بالا و پشتیبانی علمی گسترده اشاره کرد.

2. رویکرد شناختی-رفتاری (CBT)
   این روش بر کاهش اضطراب و تغییر باورهای منفی کودک نسبت به خواندن متمرکز است. اگرچه به‌تنهایی بهبود مهارت خواندن را تضمین نمی‌کند، اما در کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس مؤثر است.

3. آموزش زبان مبتنی بر فن‌آوری
   این روش از نرم‌افزارهای آموزشی تعاملی برای تقویت مهارت‌های خواندن استفاده می‌کند. این روش برای تمرین روزانه مناسب است، اما نیاز به نظارت والدین یا معلمان دارد.

4. نوروفیدبک (Neurofeedback Therapy)
   روش نوظهور با هدف بهبود الگوهای مغزی برای تقویت تمرکز و توجه است. نتایج اولیه نشان‌دهنده اثربخشی در درمان اختلالات ترکیبی مانند ADHD و دیسلکسی است.

بهترین رویکرد درمانی برای اختلال خواندن، استفاده از روش چندحسی ساختاریافته است که با ترکیب درمان‌های روان‌شناختی و استفاده از فناوری‌های آموزشی، به تقویت مهارت‌های خواندن کمک می‌کند.

راهنمای گام به گام معلمان برای مراحل درمان موثر اختلال خواندن کودکان

درمان مؤثر اختلال خواندن از کلاس درس آغاز می‌شود، جایی که معلم با مشاهده دقیق و مستندسازی نشانه‌هایی مانند اشتباهات مکرر در خواندن، حذف حروف و بی‌میلی به بلندخوانی، می‌تواند نخستین گام در شناسایی زودهنگام اختلال خواندن را بردارد.

ابزارهایی مانند چک‌لیست‌های رفتاری و فرم‌های استاندارد غربالگری مانند Yale Dyslexia Screener در این مرحله نقش کلیدی دارند. پس از آن، مداخلات آموزشی درون‌کلاسی با استفاده از روش‌های چندحسی، تمرینات ساختاریافته، بازی‌های واژگانی و نرم‌افزارهای شنیداری-دیداری آغاز می‌شود تا کودک بدون اضطراب، گام‌به‌گام مهارت خواندن را بازیابد.

5 بازی‌ سرگرم کننده برای درمان اختلال خواندن در کودکان

نکات مهم در اجرای بازی درمانی برای اختلال خواندن:

• از سطح مهارتی کودک شروع کنید و به تدریج سختی را افزایش دهید.

• تقویت مثبت (جایزه، تشویق کلامی) تأثیر یادگیری را افزایش می‌دهد.

• بازی‌ها را کوتاه، شاد و پرتحرک نگه دارید تا توجه کودک حفظ شود.

• در صورت امکان، بازی را در قالب دو نفره یا گروهی انجام دهید تا تعامل اجتماعی و انگیزه بالا رود.

مطالعه مقاله ۱۱ اسباب بازی گفتار درمانی برای کمک به تکامل گفتار از دست ندهید.

روش فرنالد در درمان اختلال خواندن

روش فرنالد (که به آن روش خواندن چندحسی یا VAKT نیز گفته می‌شود) برای اولین بار در دهه‌ی ۱۹۲۰ توسط Grace Fernald معرفی شد. در این روش، کودک از چهار حس اصلی — بینایی (visual)، شنوایی (auditory)، حرکتی (kinesthetic) و لامسه (tactile) — به‌طور همزمان برای یادگیری کلمات استفاده می‌کند.

مطابق با مقاله‌ای منتشرشده در Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal (Springer, 2011)،

«این روش به‌طور خاص در کودکانی که از روش‌های صوتی-آوایی نتیجه نمی‌گیرند، عملکرد بهتری دارد، چراکه به حافظه‌ی عضلانی و تکرار نوشتاری متکی است»

روند اجرا و مکانیسم یادگیری

در تجربه‌ی ما، اجرای روش فرنالد به‌صورت زیر مؤثر بود:

1. انتخاب کلمه توسط کودک: برخلاف روش‌های کلاسیک، واژه‌ها توسط خود کودک انتخاب می‌شوند تا علاقه‌ی شخصی حفظ شود.

2. نوشتن توسط معلم و دنبال‌کردن با چشم: معلم کلمه را با صدای بلند می‌نویسد و کودک با انگشت خود خط نوشتار را دنبال می‌کند.

3. تکرار شفاهی و نوشتاری: کودک چندبار آن کلمه را با صدای بلند تکرار می‌کند و سپس خودش آن را می‌نویسد، هم‌زمان با گفتن آوای کلمه.

4. مرور مداوم در جلسات بعدی: واژه‌هایی که قبلاً آموخته شده‌اند، مرتباً بازبینی و استفاده می‌شوند تا در حافظه تثبیت گردند.

به گفته‌ی National Center for Learning Disabilities، «این روش به کودکانی که در یادآوری شکل و ساختار کلمات مشکل دارند، از طریق ساخت مسیرهای حافظه‌ی حرکتی کمک می‌کند»

کلام آخر

تشخیص و درمان زودهنگام اختلالات یادگیری، می‌تواند تحولی در پیشرفت تحصیلی و اعتمادبه‌نفس کودک ایجاد کند. همکاری والدین، معلمان و متخصصین برای درمان ضروری است.

امیدواریم این مقاله توانسته باشد به سوالات شما درباره علائم، دلایل، و روش‌های درمان اختلال خواندن پاسخ داده باشد.

در تیم توان هاب، ما به این باور عمیق رسیده‌ایم که خدمت‌رسانی به توان‌خواهان، مسئولیتی است که از دل برمی‌آید. هدف ما در خانواده توان هاب، ارائه تخصصی‌ترین خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی در محیط امن و راحت خانه شما عزیزان است.مشاوره تخصصی ما رایگان است و درمانگران ما با تجهیزات کامل، آماده خدمت‌رسانی به شما هستند.

منابع :

https://www.understood.org

https://www.bdadyslexia.org.uk

http://www.dyslexia.yale.edu

1. اختلال خواندن در کودکان دقیقا به چه معناست؟
   اختلال خواندن یکی از رایج‌ترین اختلالات یادگیری است که در آن کودک در رمزگشایی واژه‌ها، درک متون و تلفظ صحیح کلمات دچار مشکل است، حتی با وجود هوش طبیعی یا بالا.
2. چگونه می‌توان اختلال خواندن را در سنین پایین تشخیص داد؟
   علائمی مانند جا انداختن یا وارونه‌خوانی حروف، کندی در خواندن، فراموش‌کردن کلمات آشنا و بی‌میلی به خواندن می‌تواند زنگ خطر باشد. ارزیابی دقیق توسط روانشناس یا متخصص اختلالات یادگیری ضروری است.
3. آیا اختلال خواندن با هوش پایین ارتباط دارد؟
   خیر. بسیاری از کودکان با اختلال خواندن هوش متوسط یا بالاتر از حد معمول دارند. این اختلال به توانایی مغز در پردازش زبان مربوط می‌شود، نه بهره‌ی هوشی.
4. درمان اختلال خواندن چه مراحلی دارد؟
   درمان شامل ارزیابی تخصصی، برنامه‌ریزی فردی، بهره‌گیری از روش‌های چندحسی مانند روش فرنالد یا اورتون–گیلینگهام، آموزش تخصصی، بازی‌درمانی و در صورت نیاز درمان‌های حمایتی مانند گفتاردرمانی است.
5. آیا مدرسه به تنهایی می‌تواند به کودک کمک کند؟
   مدارس نقش مهمی دارند، اما مداخلات تخصصی خارج از مدرسه مانند کار با درمانگران و استفاده از برنامه‌های فردی‌سازی‌شده در روند بهبود بسیار مؤثرتر است.
6. بهترین سن برای شروع درمان اختلال خواندن چه زمانی است؟
   هرچه زودتر تشخیص داده شود، درمان اثربخش‌تر خواهد بود. معمولاً بین ۶ تا ۸ سالگی (اول تا سوم دبستان) بهترین زمان مداخله است.
7. آیا بازی درمانی برای اختلال خواندن مؤثر است؟
   بله. بازی‌هایی که مهارت‌های شنیداری، دیداری و تمرکز را تقویت می‌کنند، می‌توانند به بهبود مهارت‌های خواندن کمک زیادی کنند.
8. آیا اختلال خواندن قابل درمان کامل است؟
   درمان‌پذیر است، ولی ممکن است نیاز به حمایت بلندمدت داشته باشد. با آموزش مناسب و پیگیری، کودک می‌تواند به مهارت‌های خواندن مؤثری دست یابد و پیشرفت تحصیلی خوبی داشته باشد.
9. آیا امکان دارد کودک فقط در خواندن مشکل داشته باشد و در نوشتن یا ریاضی نه؟
   بله. اختلال خواندن (دیسلکسی) می‌تواند مستقل از سایر اختلالات یادگیری رخ دهد. اما در برخی موارد با اختلال نوشتن یا ریاضی نیز هم‌زمان دیده می‌شود.
10. والدین چگونه می‌توانند در خانه به کودک کمک کنند؟
    ایجاد محیط خواندن دوستانه، مطالعه کتاب‌های ساده با کودک، استفاده از بازی‌های آموزشی، تحسین و تشویق مداوم و همکاری با درمانگران از جمله راهکارهای مؤثر هستند.

11. چگونه می‌توانم از اختلال خواندن در کودک خود جلوگیری کنم؟

    اختلال خواندن معمولاً قابل پیش‌بینی نیست، اما با ایجاد محیطی غنی از زبان در سال‌های ابتدایی زندگی، می‌توان به تقویت مهارت‌های زبانی و پیشگیری از بروز مشکلات کمک کرد. خواندن کتاب‌های مناسب، گفتگوهای روزمره و فعالیت‌های زبانی می‌تواند به رشد مهارت‌های زبانی کودک کمک کند.

12. آیا اختلال دوقطبی با اختلال خواندن ارتباط دارد؟

    اختلال دوقطبی و اختلال خواندن (دیسلکسیا) به طور مستقیم به هم مرتبط نیستند، اما نوسانات خلقی ناشی از اختلال دوقطبی می‌تواند بر توانایی تمرکز و پردازش اطلاعات تأثیر بگذارد، که ممکن است باعث مشکلاتی در خواندن شود. در دوره‌های شیدایی یا افسردگی، فرد ممکن است دچار بی‌انگیزگی، اضطراب یا مشکلات تمرکز شود که بر فرآیند یادگیری و خواندن تأثیر دارد.

    13.بهترین کتاب‌ها برای درمان اختلال خواندن کدامند؟

    برای درمان اختلال خواندن و بهبود مهارت‌های خواندن، کتاب‌های مختلفی وجود دارند که معمولاً تمرکز بر روش‌های آموزشی چندحسی و تمرین‌های خاص دارند و می‌توانند به والدین، معلمان و متخصصان کمک کنند. برخی از کتاب‌های معتبر شامل “The Dyslexia Empowerment Plan” و “Overcoming Dyslexia” ، “دیسلکسی و اختلالات یادگیری” نوشته دکتر پرویز معبودی و کتاب اختلال خواندن دکتر تبریزی هستند . این کتاب‌ها معمولاً شامل تمرین‌های عملی برای تقویت مهارت‌های خواندن هستند.

    14.آیا کودکانی که دچار اختلال خواندن هستند، توانایی‌های دیگری هم دارند؟

    بله! کودکانی که با اختلال خواندن دست و پنجه نرم می‌کنند، معمولاً در زمینه‌های دیگر مانند خلاقیت، هنر، یا حل مسئله توانمندی‌های قابل توجهی دارند. دیسلکسیا به این معنی نیست که کودک از دیگر توانایی‌ها محروم است؛ بلکه آن‌ها ممکن است روش‌های یادگیری متفاوتی نیاز داشته باشند.

    15.اختلال یادگیری خواندن و نوشتن چگونه بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند؟

    مشکلات در خواندن می‌تواند باعث دشواری در نوشتن صحیح کلمات و جملات شود، زیرا فرد نمی‌تواند کلمات را به‌درستی شناسایی کند. همچنین، اختلال نوشتن می‌تواند باعث مشکلات در نوشتن منسجم و صحیح شود که بر توانایی درک و خواندن مطالب تأثیر می‌گذارد. در نهایت، این اختلالات می‌توانند یکدیگر را تشدید کنند و فرد را در فرآیند یادگیری با چالش‌های بیشتری مواجه سازند.