پارکینسون یک بیماری عصبی مزمن است که به تدریج پیشرفت می‌کند و علت آن هم کمبود دوپامین در بدن است. این بیماری موجب بروز اختلالاتی در فرد بیمار می‌شود و علائم آن به مرور تشدید پیدا می‌کند. یکی از مشکلات رایج افرادی که به پارکینسون مبتلا هستند، مشکلات حرکتی است. فیزیوتراپی می‌تواند برای این افراد بسیار مفید باشد. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی فیزیوتراپی پارکینسون بپردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.

پارکینسون چیست؟

پارکینسون یک بیماری شدید عصبی است که به دلیل کمبود دوپامین در بدن فرد ایجاد می‌گردد. سلول‌های عصبی در بخشی از مغز به نام ماده سیاه، ماده شیمیایی به نام دوپامین را می‌سازند و از آن استفاده می‌کنند. دوپامین پیام‌هایی را به سایر قسمت‌های مغز می‌فرستد که به ماهیچه‌ها سیگنال می‌دهند تا به آرامی حرکت کنند و کاری را که می‌خواهید انجام دهند. کمبود دوپامین منجر به اختلالاتی می‌شود که با گذشت زمان بدتر می‌شوند. 

علائم بیماری پارکینسون

در مراحل اولیه این بیماری، فرد ممکن است متوجه علائم زیر شود:

• کاهش حالات چهره
• آهسته شدن سرعت گفتار و نامفهوم شدن آن
• عدم تکان دادن بازو هنگام راه رفتن

با گذشت زمان شدت علائم بیشتر می‌گردد:

• لرزش دست‎ها، بازوها، پاها، فک و صورت
• کندی حرکت که از آن با نام برادیکینزی یاد می‌کنند
• سفتی عضلات در بازوها، پاها و بالاتنه
• عدم تعادل
• مشکل در گفتار مانند زمزمه کردن، ضعیف شدن صدا، لکنت زبان

همچنین با حرکات فیزیوتراپی برای درمان درد سیاتیک بیشتر آشنا شوید.

تأثیرات و فواید فیزیوتراپی بر پارکینسون

به خوبی شناخته شده است که ورزش از هر نوعی برای سلامتی هر فرد، اعم از جسم و روان، مفید است؛ اما برای بیمارانی که به پارکینسون مبتلا هستند، اهمیت بیشتری دارد. فیزیوتراپی کلید کاهش سرعت بیماری است و به افراد آسیب دیده کمک می‌کند تا حد ممکن مستقل بمانند. در ادامه فواید فیزیوتراپی برای بیماران مبتلا به پارکینسون را می‌آوریم.

بهبود تحرک، قدرت و تعادل

متحرک ماندن و خودکفایی برای افرادی که با بیماری پارکینسون زندگی می‌کنند مهم است. سفتی بدن یکی از مشکلات شناخته شده این بیماری است. این سفتی می‌تواند باعث وضعیت نامناسب و درد شود که منجر به سایر مشکلات عملکردی می‌گردد. فیزیوتراپی می‌تواند به رفع این مشکلات کمک کند. فیزیوتراپ افراد مبتلا به پارکینسون را از طریق حرکات و کشش‌ها برای افزایش تحرک، قدرت و تعادل راهنمایی می‌کند. 

آموزش دامنه حرکتی

برخی از فیزیوتراپ‌ها به صورت اختصاصی در زمینه LSVT BIG (یک برنامه درمانی ورزشی که فقط برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون طراحی شده است) آموزش دیده‌اند. در این برنامه درمانی ورزشی از بیماران خواسته می‌شود تا حرکات فیزیکی اغراق‌آمیزی مانند گام‌های بلند یا تکان دادن دستان در جهت‎های مختلف را انجام دهند. کار روی دامنه حرکتی موجب می‌شود تا فرد بتواند بخش‎های مختلف بدن خود را به درستی حرکت دهد و در زمان حرکت دادن آن‎ها گیج نشود. 

ارتقای استفاده از الگوهای متقابل

بیماری پارکینسون ممکن است بر توانایی بیمار در چرخاندن دست و پای مخالف در حین راه رفتن تأثیر بگذارد. فیزیوتراپی می‌تواند به فرد کمک کند تا بتواند حرکات متقابل را راحت‌تر انجام دهد. 

بهبود تعادل

بیماری پارکینسون می‌تواند بر سیستم تعادلی بیمار تأثیر بگذارد. این مسئله می‌تواند بر راه رفتن، بالا رفتن و… آنها تأثیر منفی بگذارد. همین ناپایدار بودن می‌تواند منجر به ترس از راه رفتن در مکان‌های عمومی یا شلوغ شود. تمرینات فیزیوتراپی می‌تواند موجب بهبود تعادل فرد بیمار شود. این امر منجر به افزایش استقلال فرد می‌گردد و اعتماد به نفس او را ارتقا می‌دهد. 

مطالعه مقاله فیزیوتراپی بیماران ام اس پیشنهاد میدهیم.

کشش و انعطاف‌پذیری

سفت شدن عضلات ران و ساق در بیماران مبتلا به پارکینسون رایج است. معمولاً شانه و بالاتنه نیز سفت و محدود می‌شوند. یک فیزیوتراپ می‌تواند به بیماران یاد دهد که چگونه و چند وقت یکبار برای جلوگیری از گرفتگی حرکات کششی را به درستی اجرا کند. 

تمرینات قدرتی

با افزایش سن، ماهیچه‌ها به طور طبیعی ضعیف می‌شوند. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که ضعف عضلانی از مهم‌ترین مشکلات بیماران پارکینسون است. با توجه به مرحله پیشرفت بیماری، فیزیوتراپ تمریناتی را با وزنه یا بند کشی به فرد آموزش می‌دهد. برای برخی از افراد هم رفتن به استخر و استفاده از مقاومت طبیعی آب مناسب است. 

حفظ استقلال

انجام فعالیت‎های ساده‌ای که دیگران آن را بدیهی می‌دانند، می‌تواند برای فرد مبتلا به بیماری پارکینسون سخت‌تر و دشوارتر باشد. بلند شدن از تخت، لباس پوشیدن، رانندگی، مسواک شدن، خرید مواد غذایی و… می‌تواند برای این افراد بسیار دشوار باشد. فیزیوتراپی می‌تواند به غلبه بر این چالش‌های روزانه که اغلب ممکن است طاقت‌فرسا باشند، کمک کند. بهبود تحرک و قدرت از طریق فیزیوتراپی به بیماران کمک می‌کند تا زندگی روزمره خود را بهبود بخشند.

تمرینات مناسب بیماران پارکینسون

فیزیوتراپ با توجه به مراحل بیماری تمریناتی را به بیمار می‌دهد. زیرا مرحله بیماری بر توانایی فرد تأثیر می‌گذارد. به همین دلیل می‌توان این بیماری را به مراحل اولیه، میانه و پیشرفته تقسیم کرد.

تمرینات مناسب مراحل اولیه بیماری پارکینسون

تمریناتی که در ادامه می‌آوریم برای مراحل اولیه پارکینسون مناسب هستند و بدن شما را در این مرحله از بیماری به چالش می‌کشند. در این مرحله اختلالات حرکتی فرد کم است و معمولاً می‌تواند تمرینات و ورزش‎های سنگین‌تری را انجام دهد. 

اسکات با صندلی

این تمرین تقویتی، عضلات چهارسر ران را به چالش می‎کشد و می‌توان با استفاده از یک صندلی کوتاه‌تر، آن را چالش‌برانگیزتر کرد. 

برای اجرای این تمرین یک صندلی را پشت سر خود قرار دهید. حال صاف بایستید و دست‎های خود را دراز کنید. 

باسن خود را به عقب ببرید تا زمانی که به صندلی برخورد کند. 

دوباره بایستید. این تمرین را در 3 ست 8 تا 12 تایی تکرار کنید. 

تمرین شنا

این تمرین را می‌توانید روی دیوار یا روی زمین اجرا کنید. انجام تمرین روی زمین سخت‌تر است. 

برای اجرای تمرین کف دست‌های خود را همانند زمانی که می‌خواهید چهار دست و پا بروید، روی زمین قرار دهید. حال پاها را دراز کنید و انگشتان پا را روی زمین قرار دهید. 

حال به آرامی قفسه سینه خود را به سمت زمین پایین ببرید. در این زمان آرنج‎های شما خم خواهند شد. 

بدن شما نباید به زمین برخورد کند. قبل از برخورد به زمین، دوباره باید به حالا قبلی برگردید. 

اگر اجرای این تمرین برای شما سخت است، کف دستان خود را روی دیوار قرار دهید. پاها را به اندازه دو قدم عقب ببرید.

حال سعی کنید با خم کردن آرنج‌ها، سینه خود را به دیوار نزدیک کنید. پیش از برخورد به دیوار، به حالت قبلی برگردید.

این تمرین را در 3 ست 8 تا 12 تایی تکرار کنید. 

پیاده‌روی سریع یا آهسته دویدن

چه در پیاده رو، پارک یا روی تردمیل، این تمرین هوازی رایج به بهبود تناسب اندام قلبی عروقی بیماران مبتلا به پارکینسون کمک می‌کند. پس حتما آن را جدی بگیرید.

راه رفتن یا آهسته دویدن را با سرعتی شروع کنید که احساس می‌کنید ضربان قلب شما را افزایش می‌دهد؛ اما در عین حال می‌توانید مکالمه داشته باشید. پس نباید به خود فشار بیاورید. 

در حین حرکت، سعی کنید بازوهای خود را بچرخانید و روی برداشتن گام‌های بزرگ‌تر تمرکز کنید.

وقتی احساس خستگی کردید، استراحت کنید. سعی کنید در هفته حداقل 3 بار و به مدت 30 دقیقه این کار را انجام دهید. 

تمرینات مناسب مراحل میانی بیماری پارکینسون

در مراحل میانی بیماری انجام برخی حرکات سخت‌تر می‌گردد و احتمال زمین خوردن بیمار بیشتر است. تمریناتی که در ادامه می‌آوریم گزینه‌های خوبی برای به چالش کشیدن بدن در عین حفظ امنیت فرد هستند. 

تمرین پل

از این تمرین برای تقویت عضلات پا استفاده می‌شود.

به پشت دراز بکشید و زانوهایتان را خم کنید و پاها را روی زمین بگذارید.

عضلات شکم خود را سفت کنید و باسن خود را به سمت بالا بلند کنید.

قبل از پایین آوردن باسن، ده ثانیه صبر کنید. این تمرین را برای 2 تا 3 ست 8 تا 12 تایی تکرار کنید.

درجا زدن

این تمرین را می‌توانید جلوی یک صندلی یا پیشخوان انجام دهید تا تعادل شما حفظ شود. برای اجرای این تمرین هوازی کافی است در جای خود با سرعت متوسط شروع به دویدن کنید. 

هر زمان که خسته شدید، بایستید و استراحت کنید. توصیه می‌کنیم این تمرین را برای سه ست سی دقیقه‌ای در هفته اجرا کنید. 

تمرینات مناسب مرحله پیشرفته بیماری پارکینسون

در این مرحله از بیماری ایستادن و راه رفتن بسیار دشوار می‌گردد و یافتن راه‌های ایمن برای ورزش چالش‌برانگیزتر می‌شود. خوشبختانه هنوز فرد می‌تواند برای تقویت و کشش عضلات تمریناتی را اجرا کند.

حرکت صدف یا حلزونی

این تمرین موجب تقویت عضلات خارجی لگن می‌شود. برای اجرای این تمرین روی تخت به پهلو دراز بکشید و زانوهایتان را خم کنید و پاهایتان را روی یکدیگر قرار دهید.

بدون اینکه بدن خود را تکان دهید، زانوی پای بالایی خود را بالا ببرید. در همین حین پاهای شما باید در تماس با هم باشند.

زانو را تا جایی که می‌توانید بالا ببرید. سپس دوباره آن را پایین بیاورید.

می‌توانید این تمرین را در 3 ست 12 تایی تکرار کنید.

تمرین لیفت پاشنه

لیفت پاشنه یک روش ایمن و مؤثر برای هدف قرار دادن عضلات ساق پا است که نقش مهمی در تعادل شما دارند.

برای اجرای این تمرین بایستید و پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید و روی پیشخوان یا واکر بگیرید.

بدون خم شدن به جلو، هر دو پاشنه پا را از روی زمین بلند کنید و روی انگشتان پای خود بایستید.

تا جایی که می‌توانید بدن خود را بالا ببرید. سپس دوباره پاشنه را به زمین برگردانید.

سعی کنید این تمرین را برای 2 یا 3 ست 8 تا 12 تایی تکرار کنید.

تمرین چرخش تنه

چرخش تنه به افزایش دامنه حرکتی در گردن، قسمت بالایی پشت و شانه‌ها کمک می‌کند. این تمرین انجام حرکات و فعالیت‎های روزمره را برای فرد آسان‌تر می‌کند.

برای اجرای این تمرین روی پشت خود دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. کف پای شما باید روی زمین باشد.

هر دو دست را کنار خود دراز کنید و به آرامی چانه خود را تکان دهید.

هم‌زمان سر خود را به یک سمت بچرخانید و پاهایتان را به سمت دیگر بچرخانید.

هنگامی که کشش احساس کردید، 30 تا 60 دقیقه در همان حالت بمانید. این کار را برای هر طرف 2 یا 3 بار انجام دهید.

سایر تمرینات فیزیوتراپی پارکینسون

در این بخش سایر تمرینات فیزیوتراپی برای پارکینسون را می‌آوریم. این تمرینات را فیزیوتراپ شما با توجه به شرایط بیماری در برنامه بیمار قرار می‌دهد.

تمرین اول

این تمرین برای بهبود تعادل و تقویت توانایی راه رفتن مناسب است. برای حمایت بیشتر می‌توانید دستان خود را روی دیوار یا روی پشتی صندلی قرار دهید.

برای اجرای تمرین زانوی خود را خم کنید و پای خود را تا کمر بالا بیاورید.

20 ثانیه نگه دارید. سعی کنید تا حد امکان کمتر از بازوهای خود برای حفظ تعادل استفاده کنید.

سپس پای خود را روی زمین بگذارید و این کار را با پای دیگر انجام دهید.

تمرین دوم

تمرینات دست به افزایش ثبات، کاهش لرزش و بهبود مهارت انگشتان و دست‌ها کمک می‌کند.

برای اجرای این تمرین از یک دمبل نیم تا دو و نیم کیلویی استفاده کنید.

یک دست خود را از ناحیه مچ روی لبه میز قرار دهید، طوری که کف دست به سمت بالا باشد. وزنه را در دست بگیرید.

به آرامی مچ دست را تا جایی که می‌توانید به سمت بالا حرکت دهید.

دست را برای چند ثانیه در این حالت نگه دارید.

سپس این تمرین را برای دست دیگر اجرا کنید. می‌توانید هم‌زمان برای هر دو دست هم اجرا کنید.

این تمرین را برای 1 تا 2 ست 12 تایی تکرار کنید.

تمرین سوم

این تمرین نه تنها برای شل کردن عضلات باسن، ران‌ها و مچ پا و کمر مناسب است، بلکه موجب ایجاد حس آرامش درونی می‌شود.

برای حمایت بیشتر می‌توانید یک بالشتک زیر پیشانی و بالاتنه خود قرار دهید.

برای اجرای تمرین در حالت چهار دست و پا بنشینید. حال باسن خود را به سمت جلو جمع کنید.

بازوها را در جلوی خود دراز کنید یا آنها را در کنار بدن خود قرار دهید.

پیشانی را روی زمین یا یک بالشتک قرار دهید.

در این حالت کمی استراحت کنید. هر گونه تنش را از بدن خود رها کنید.

5 دقیقه در این حالت بمانید.

تمرین چهارم

این تمرین برای بهبود تعادل مناسب است.

برای اجرای تمرین بایستید. پای چپ خود را به عقب برگردانید. انگشتان پا را با کمی زاویه به سمت چپ بچرخانید.

انگشتان پای راست خود را رو به جلو نگه دارید و باسن خود را کمی به پهلو بچرخانید.

بازوهای خود را بالا بیاورید تا موازی با زمین باشند. کف دست شما باید به سمت زمین باشد.

زانوی راست خود را کمی خم کنید.

هر دو پا را فشار دهید. ستون فقرات شما باید صاف باشد.

در عین انجام تمرین هم به جلو نگاه کنید.

1 دقیقه در این وضعیت بمانید.

حال تمرین را برای طرف مقابل تکرار کنید.

در صورت لزوم می‌توانید به دیوار تکیه دهید و از آن برای حفظ تعادل خود استفاده کنید. همچنین می‌توانید پاهای خود را نزدیک‌تر به هم قرار دهید.

تمرین پنجم

برای اجرای این تمرین بایستید و پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کنید.

دستان خود را مشت کنید. بازوهای خود را در راستای شانه‌ها کمی دراز کنید.

حال یک دست خود را در همان حالت مشت کاملاً دراز کنید. سپس آن را به موقعیت قبلی برگردانید.

سپس این کار را با دست دیگر تکرار کنید. به گونه‌ای که انگار دارید ورزش بوکس را به صورت آهسته‌تر انجام می‌دهید.

این تمرین را برای 1 یا 2 ست 20 تایی تکرار کنید.

تمرین ششم

برای اجرای این تمرین بایستید و پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کنید.

دستان خود را مشت کنید. بازوهای خود را در راستای شانه‌ها کمی دراز کنید.

حال دست چپ خود را به سمت بالا مشت کنید. بازوی خود را کاملاً دراز کنید.

سپس دست را به حالت اول برگردانید.

حال همان دست را به سمت راست بدن خود مشت کنید. سپس دست را به موقعیت اول برگردانید.

این کار را با دست دیگر هم اجرا کنید.

این تمرین را برای 1 تا 2 ست 20 تایی تکرار کنید.

همچنین برای آشنایی بیشتر با فیزیوتراپی و تمرینات خانگی آن می توانید مقاله فیزیوتراپی در منزل را مطالعه نمایید.

سخن نهایی

در این مقاله تمرینات فیزیوتراپی پارکینسون را بررسی کردیم. فیزیوتراپی می‌تواند به این بیماران بسیار کمک کند. پس بهتر است آن را جدی بگیرید. نکته مثبتی که در این مورد وجود دارد این است که این تمرینات را می‌توانید در خانه هم انجام دهید و نیاز به لوازم خاصی ندارید. فیزیوتراپ‌های ماهر و باتجربه توان هاب خدمات خود را در منزل نیز ارائه می‌دهند. علاوه بر این، می‌توانید از پشتیبانی 24 ساعته توان هاب نیز بهره‎مند شوید و سوالات و دغدغه‎های خود را به صورت شبانه روزی مطرح کنید.

بزرگ‌ترین مسئولیت ما در تیم پویای توان هاب مراقبت از سلامت جامعه توان‌خواهان است. ما در خانواده توان هاب تنها یک هدف داریم و آن اینکه کلیه خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی را به‌صورت تخصصی در منزل شما عزیزان ارائه دهیم. در راستای تحقق این هدف، مشاوره تخصصی توان هاب برای شما عزیزان رایگان است و با ثبت درخواست تماس، کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس می‌گیرند و به‌محض شروع درمان، درمانگران ما با کلیه تجهیزات لازم در منزل شما حضور پیدا خواهند کرد.

منابع :
proactivept
choosept