توانبخشی از طریق فیزیوتراپی، فرآیندی است که با هدف بازیابی توانایی‌های فیزیکی و آمادگی جسمانی بیمار انجام می‌شود. فیزیوتراپی به بیمار امکان می‌دهد تا زندگی عادی خود را از سر بگیرد و همچنین به ورزشکاران اجازه می‌دهد که به تمرینات بازگردند. از روش‌های متعددی برای توانبخشی در فیزیوتراپی استفاده می‌شود. سوزن خشک (dry needling یا درای نیدلینگ) یکی از پرکاربردترین و موثرترین روش‌هایی فیزیوتراپی است. در مطلب امروز به شما خواهیم گفت که سوزن خشک در فیزیوتراپی چیست، چه کاربردی در این درمان دارد و با کدام مزایا و عوارض احتمالی همراه است.
سوزن خشک در فیزیوتراپی چیست؟
دلیل آنکه این روش فیزیوتراپی به سوزن خشک معروف است، آن است که در طول این پروسه هیچ مایعی به بافت بدن بیمار تزریق یا از آن خارج نمی‌شود و بنابراین سوزن در کل جلسه درمان خشک باقی می‌ماند! برای سوزن خشک از سوزن‌های بسیار نازک (۱۵۰ تا ۳۰۰ میکرومتر ضخامت) استفاده می‌شود. بر خلاف طب سوزنی که سوزن‌ها در نقاط مشخص شده بدن قرار می‌گیرند، سوزن‌های خشک در نقاط ماشه‌ای میوفاشیال وارد م شوند که برای هر فرد متفاوت است. نقاط ماشه‌ای میوفاشیال، نقاط بیش از حد تحریک پذیر عضله اسکلتی هستند که می‌توانند به لمس حساس باشند. در واقع نقاط ماشه‌ای، نواحی بسیار حساس در یک عضله منقبض هستند که به دلیل فشار، کشش یا انقباض باعث درد موضعی می‌شوند.
برای افزایش اثربخشی درمان، فیزیوتراپ ممکن است سوزن را در حالی که در بافت قرار دارد، به سمت بالا و اطراف حرکت دهد یا سوزن را کمی برداشته و دوباره آن را در زوایای مختلف وارد کند، که به آن «Pistoning» یا «سیخ زدن» می‌گویند.
تفاوت سوزن خشک با طب سوزنی سنتی
تکنیک سوزن خشک در فیزیوتراپی با طب سوزنی سنتی متفاوت است. در حالی که هر دو روش از یک نوع سوزن استفاده می‌کنند اما سوزن خشک مستقیماً به نقطه ماشه عضله می‌رود. طب سوزنی از سیستم مِریدیان (meridian) یا نقاط طب سوزنی برای تعیین محل قرار دادن سوزن‌ها استفاده می‌کند. علاوه بر این در سوزن خشک معمولاً از حرکت نوک زدن سوزن‌ها استفاده می‌کند، در حالی که در طب سوزنی سنتی سوزن‌ها برای مدتی در جای خود باقی می‌مانند.
کاربردهای سوزن خشک در فیزیوتراپی
سوزن خشک برای ایجاد تغییرات متعدد در بافت مورد نظر توصیه می‌شود. بلافاصله پس از وارد شدن سوزن در بافت، چیزی به نام «واکنش انقباض موضعی» اتفاق می‌افتد. این یک رفلکس غیرارادی فیبرهای عضلانی موضعی است و می‌تواند باعث تغییر در طول و کشش فیبرهای عضلانی شود و درد را تسکین دهد. سوزن خشک برای افزایش جریان خون در عضلات نیز پیشنهاد شده است. هنگامی که سوزن وارد بافت می شود، باعث گشاد شدن رگ‌های خونی می‌شود که سطح اکسیژن رسانی بافت را افزایش می‌دهد. این امر به نوبه خود باعث بهبودی و تسکین علائم می‌شود.
سوزن خشک علاوه بر تسکین درد می‌تواند به افزایش دامنه حرکتی شما نیز کمک کند. موارد زیر، رایج‌ترین مشکلاتی هستند که سوزن خشک می‌تواند در درمان آنها موثر باشد:
- مشکلات مفصل
- مشکلات دیسک
- تاندونیت
- سردردهای میگرنی و تنشی
- مشکلات فک و دهان، مانند اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
- کشیدگی و رگ به رگ شدن گردن
- اختلالات حرکتی مکرر، مانند سندروم تونل کارپال
- مشکلات ستون فقرات
- درد لگن
- گرفتگی عضلات در شب
- درد اندام فانتو (درد عضو قطع شده.
- نورالژی پس از هرپس (عارضه زونا)
- خار پاشنه
استفاده از سوزن خشک در فیزیوتراپی دردناک است؟
اکثر مردم تا حدودی از سوزن می‌ترسند و درد سوزن خشک را با درد تزریق یا آزمایش خون مقایسه می‌کنند. خصوصا اگر بیمار از قبل درد داشته باشد، سوزن خشک معمولاً خوشایند به نظر نمی‌رسد. اما زود قضاوت نکنید! فیزیوتراپ‌ها برای قرار دادن سریع سوزن خشک درون بافت از لوله‌های راهنمای کوچک (guide tubes ) استفاده می‌کنند بنابراین می‌توان گفت به معنای واقعی کلمه دردی ایجاد نمی‌شود.
زمانی که فیزیوتراپ شروع به نزدیک‌تر شدن به بافت آسیب دیده یا نقطه ماشه‌ای می‌کند، یکی از این دو اتفاق می‌افتد: یا بیمار گزارش می‌دهد که یک حس ناخوشایند شبیه سیخونک احساس می‌کند یا عملا چیزی حس نمی‌کند. در واقع حس سیخونک یا درد جزئی که بیمار گزارش می‌کند، همان واکنش انقباض عضلانی است که باعث پرش عضله می‌شود. اگر چنین واکنش یا عکس العملی از سوی عضله اتفاق نیفتد، فیزیوتراپ شما زاویه سوزن را تغییر می‌دهد تا واکنش انقباض موضعی را ایجاد کند. حس سیخونک یا سوزشی که ممکن است از سوزن خشک تجربه کنید، به هیچ وجه با تزریق آمپول قابل مقایسه نیست و در بیشتر موارد بیماران به سختی می‌توانند آن را احساس کنند. اما اگر بیمار از قبل درد داشته باشد، پس از انجام سوزن خشک ممکن است ناحیه مورد نظر تا چند روز کمی دردناک و حساس به لمس باشد. این حس ناخوشایند به واسطه شرایط اولیه بیمار ایجاد می‌شود و ارتباطی به خود فرایند درمان با سوزن خشک ندارد.
پیشنهاد می شود مقاله فیزیوتراپی سیاتیک از دست ندهید.
تکنیک‌های سوزن خشک در فیزیوتراپی
فیزیوتراپ با کمک لوله راهنما به آرامی سوزن را به لایه بالایی پوست شما (اپیدرم) وارد می‌کند و لوله راهنما را دور می‌اندازد. درمان سوزن خشک با تکنیک‌های مختلفی انجام می‌شود. تکنیک‌های رایج درای نیدلینگ عبارتند از:
- سطحی: فیزیوتراپ سوزن را ۵ تا ۱۰ میلی متر در لایه زیرین پوست (بافت زیر جلدی) بالاتر از نقطه ماشه‌ای وارد می‌کند.
- عمیق: فیزیوتراپ سوزن را عمیق‌تر از بافت زیر جلدی به عمق عضله شما وارد می‌کند تا به نقطه ماشه‌ای نفوذ کند.
بسته به تکنیک مورد استفاده، فیزیوتراپ ممکن است سوزن را برای مدت کوتاهی از ۲ ثانیه تا ۲۰ دقیقه در جای خود بگذارد. همچنین ممکن است فیزیوتراپ از تکنیک پیستونینگ ( Pistoning )استفاده کند. این روش که تکنیک داخل و خارج نیز نامیده می‌شود، شامل انتقال سریع سوزن از طریق بافت به بالا و پایین توسط درمانگر شماست.
مزایای سوزن خشک در فیزیوتراپی
روش سوزن خشک در فیزیوتراپی با مزایای قابل توجهی برای بیماران همراه است، از جمله:
تسکین درد و گرفتگی عضلانی: هنگامی که یک سوزن در نقطه ماشه‌ای دردناک فرو می‌رود، اعصاب تنظیم مجدد (reset) می‌شوند و در نتیجه، رشته‌های عضلانی می‌توانند شل شوند.
بهبود دامنه حرکتی: هنگامی که نقطه ماشه‌ای آزاد می‌شود، انعطاف پذیری عضلات افزایش می‌یابد که به شما امکان می‌دهد دامنه حرکتی بیشتری داشته باشید.
تسریع ریکاوری: آسیب دیدگی یک اتفاق رایج در بین ورزشکاران و کسانی است که سبک زندگی فعالی دارند. بهبودی از برخی آسیب‌ها ممکن است ماه‌ها طول بکشد. استفاده از سوزن خشک در فیزیوتراپی می‌تواند روند بهبودی را تسریع کند. سوزن خشک با تنظیم مجدد نقاط ماشه‌ای در سطح عصبی، سر اصل مطلب می‌رود! سوزن خشک سریع‌تر و موثرتر از ماساژ یا درمان دستی است که در آن عضلات تحت فشار قرار می‌گیرند و اغلب به بافت سالم اطراف نقطه ماشه آسیب می‌رسانند. سوزن خشک نیز باعث ایجاد یک ضایعه کوچک می‌شود اما این ضایعه بسیار جزئی است و به تسریع ریکاوری کمک می‌کند.
اصلاح عملکرد عصب: سوزن خشک با القای واکنش عروقی (افزایش جریان خون) و واکنش عصبی (تحریک عصبی)، میزان حساسیت اعصاب ملتهب را کاهش می‌دهد و بافت را بازسازی می‌کند؛ در نتیجه درد در بافت نرم را کاهش می‌دهد و باعث بازیابی تحرک بیمار می‌شود.
مطالعه مقاله فیزیوتراپی بیماران ام اس از دست ندهید.
موارد منع استفاده از سوزن خشک در فیزیوتراپی
اگرچه سوزن خشک، یک تکنیک بسیار ایمن برای پشتیبانی از توانبخشی در نظر گرفته می‌شود اما به دلیل ایمنی و سلامت بیماران از این روش در موارد زیر استفاده نمی‌شود:
- وجود التهاب یا عفونت پوستی فعال
- ابتلا به بیماری‌های نقص ایمنی
- مصرف داروهای ضد انعقاد توسط بیمار
- دچار بودن بیمار به وریدهای واریسی، ترومبوز وریدی یا لنف اِدِم
- زنان باردار
- کودکان
- ترس بسیار شدید از سوزن
- مصرف داروهای متعدد توسط بیمار
- بی اطلاعی بیمار از وجود التهاب حاد، عفونت یا آلرژی به فلزات
پیشنهاد می شود مقاله فیزیوتراپی تنفسی را از دست ندهید.
عوارض سوزن خشک در فیزیوتراپی
درمان سوزن خشک در فیزیوتراپی در صورتیکه توسط فیزیوتراپ با تجربه انجام شود، به طور کلی ایمن در نظر گرفته می‌شود. شایع‌ترین عارضه جانبی سوزن خشک، ناراحتی جزئی در حین و بعد از درمان است. سایر عوارض جانبی معمولاً جزئی هستند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- احساس سفتی
- کبودی در محل ورود سوزن یا نزدیک آن
- خستگی
- ریسک عفونت؛ در صورت انجام درمان در شرایط غیر بهداشتی
عوارض جانبی جدی بسیار نادر است و تقریبا نیازی نیست نگران آنها باشید.
همچنین برای آشنایی بیشتر با فیزیوتراپی می توانید مقاله فیزیوتراپی در منزل را از دست ندهید.
حرف آخر
سوزن خشک یک مداخله ماهرانه است که توسط فیزیوتراپ انجام می‌شود. در این روش از یک سوزن محکم و نازک برای نفوذ به پوست و ماهیچه استفاده می‌شود تا نقاط ماشه‌ای عضلانی زیرین را آزاد کند. سوزن خشک در فیزیوتراپی نقاط ماشه‌ای میوفاشیال را هدف می‌گیرد و می‌تواند در سطوح بافتی سطحی یا عمیق انجام شود. درمان بر روی یک عضله، تاندون یا رباط خاص صورت می‌گیرد و شامل تزریق دارو یا خارج شدن مایع از بدن نیست.
بزرگ‌ترین مسئولیت ما در تیم پویای توان هاب مراقبت از سلامت جامعه توان‌خواهان است. ما در خانواده توان هاب تنها یک هدف داریم و آن اینکه کلیه خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی را به‌صورت تخصصی در منزل شما عزیزان ارائه دهیم. در راستای تحقق این هدف، مشاوره تخصصی توان هاب برای شما عزیزان رایگان است و با ثبت درخواست تماس، کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس می‌گیرند و به‌محض شروع درمان، درمانگران ما با کلیه تجهیزات لازم در منزل شما حضور پیدا خواهند کرد.
