انسان‌ها با حس‌های مختلفی به دنیا می‌آیند. زمانی که سیگنال‌های حسی به درستی کار نکنند، زندگی روزمره فرد دچار اختلال می‌شود. برای رفع این مشکل می‌توان از کاردرمانی حسی کمک گرفت که به این افراد کمک می‌کند احساسات را آن گونه که باید تجربه کنند. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی کاردرمانی حسی و تمرینات مربوط به آن بپردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
چه افرادی به کاردرمانی حسی نیاز دارند؟
یک بیماری که گاها نادیده گرفته می‌شود و به تعداد فزاینده‌ای در کودکان دیده می‌شود، اختلال پردازش حسی یا SPD است. این بیماری که به عنوان اختلال یکپارچگی حسی نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که فردی در دریافت و تفسیر اطلاعات حسی مشکل داشته باشد و به نوبه خود نسبت به آن اطلاعات واکنش نشان دهد. این حالت یک وضعیت عصبی پیچیده است که بر نحوه تجربه و پردازش احساسات تأثیر می‌گذارد.
یکپارچگی حسی به عنوان فرایندی تعریف می‌شود که طی آن فرد احساسات را از محیط دریافت و سازماندهی می‌کند، به آن‌ها معنا می‌بخشد و از رشد توانایی‌های موردنیاز برای مشارکت در فعالیت‌های روزمره حمایت می‌کند. دیسپراکسی و اختلال تعدیل حسی از دیگر بیماری‌های حسی هستند. کم پاسخ‌دهی حسی و بیش پاسخ‌دهی حسی نیز دو نوع دیگر اختلال هستند که احساسات انسان را درگیر می‌کنند. کاردرمانی حسی به افرادی که دچار این مشکلات هستند کمک می‌کند تا دوباره بتوانند احساسات را از هم تشخیص دهند و آنان را به درستی به کار گیرند.
حواس هشت‌گانه انسان
انسان‌ها دارای هشت حس هستند:
- شنوایی
- بینایی
- بویایی
- چشایی
- لامسه
- بینابینی (احساس را از اندام‌ها منتقل می‌کند)
- دهلیزی (تعادل و هماهنگی)
- حس عمقی (کنترل حرکتی و وضعیت بدن)
سیستم حسی که جزئی از سیستم عصبی ماست، پیام‌هایی را به دنیای فیزیکی ما منتقل می‌کند. این پیام‌ها حسی از اینکه ما که هستیم و در رابطه با فضا در کجا هستیم، به ما ارائه می‌دهند. زمانی که ارتباط نادرستی بین آن پیام و نحوه پردازشش وجود داشته باشد، می‌تواند بر رشد و استقلال عملکرد کودک تأثیر بگذارد. اینجاست که کاردرمانی حسی روی کار می‌آید.
مطالعه مقاله کاردرمانی ضربه مغزی در منزل از دست ندهید.
مشکلات حسی خود را چگونه نشان می‌دهند؟
مشکلات حسی اغلب با اوتیسم همراه است. به عنوان مثال، بسیاری از افراد در این طیف نسبت به نورهای درخشان یا فلورسنت بسیار حساس هستند، در حالی که برخی دیگر صداها، مزه‌ها و بوها را بسیار طاقت‌فرسا می‌یابند. انواع خاصی از لمس، مانند احساس پیراهن سفت روی پوست، می‌تواند برای آن‌ها بسیار ناراحت‌کننده باشد. کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب مشکلات پردازش حسی دارند، اما همه آن‌هایی که SPD دارند؛ اوتیسم ندارند.
برخی از مشاهدات رایج مرتبط با SPD نشان می‌دهد که کودک شما در تمرکز یا نشستن مشکل دارد، زیاد حرکت می‌کند یا تحت تأثیر محیط خود قرار می‌گیرد. SPD ممکن است خود را به اشکال زیر نشان دهد:
- مسائل مربوط به خوردن
- مقاومت در برابر در آغوش گرفتن
- تأخیر در مهارت‌های حرکتی مانند خزیدن، ایستادن، راه رفتن یا دویدن
- حساسیت یا واکنش بیش از حد ( بیش حسی ) و یا کمتر از حد ( کم حسی ) به تحریکات حسی، مانند صدا، بو، نور و لمس شدن
- فرد دست و پا چلفتی یا بی‌دست و پا به نظر می‌رسد
- حواس‌پرتی در کلاس درس و در زمان یادگیری چیزهای جدید
اگر کودک شما هر یک از علائم بالا را تجربه می‌کند، توصیه می‌شود که با پزشک مشورت کنید و به دنبال درمان باشید.
کاردرمانی حسی حرکتی چگونه می‌تواند به این افراد کمک کند؟
کاردرمانگران کودکان را ارزیابی می‌کنند تا مشخص کنند به کدام محرک‌ها حساس هستند، سپس با هر کودک و خانواده‌اش برای ایجاد مکانیسم‌های مقابله و برنامه‌های درمانی کار می‌کنند. رویکردها و تمرینات متفاوت هستند و با توجه به مشکلات فرد مشخص می‌شوند. در ادامه چند نمونه از تمرینات کادرمانی حسی را می‌آوریم.
تمرینات کاردرمانی حسی
این تمرینات به تفیک حس های مختلف شامل موارد زیر است:
تمرینات کاردرمانی حسی مناسب حس لامسه
این تمرینات حس لامسه فرد را درگیر می‌کنند و باعث می‌شوند تا فرد این حس خود را بیشتر به کار گیرد.
شن بازی
پابرهنه راه رفتن روی سطوح مختلف
نقاشی با انگشت
ماساژ
خمیربازی
گل بازی
مسواک زدن
تمرینات کاردرمانی حسی مناسب دهلیزی
این تمرینات به فرد کمک می‌کنند تا بتواند حس تعادل خود را تقویت کند و بین اعضای مختلف بدن خود هماهنگی ایجاد کند.
استفاده از صندلی راک
بازی با الاکلنگ
تاب بازی کردن
تمرینات کاردرمانی حسی مناسب حس عمقی
این تمرینات به فرد کمک می‌کند تا روی وضعیت بدن خود مسلط شود. تمرینات این چنینی روی تغییر وضعیت بدنی تمرکز می‌کنند.
بازی با ترامپولین
بازی در استخر توپ
فشار دادن توپ با دست پا و بدن
راه رفتن با چشمان بسته و شناسایی اشیا
تمرینات کاردرمانی حسی مناسب حس بویایی
با کمک این تمرینات حس بویایی فرد درگیر می‌شود.
بوییدن گل‌ها و عطرها، بو کردن چیزها با چشمان بسته، بو کردن خوراکی‌ها
تمرینات کاردرمانی حسی مناسب حس چشایی
این تمرینات برای تحریک حس چشایی مناسب هستند.
خوردن خوراکی‌های مختلف با بافت‌های گوناگون
حدس زدن خوراکی‌ها با چشمان بسته
تمرینات کاردرمانی حسی مناسب حس شنیداری
این تمرینات احساس شنوایی فرد را تقویت می‌کنند.
پخش موسیقی موردعلاقه کودک
آواز خواندن
یادگیری ابزارآلات موسیقی
تمرینات کاردرمانی حسی حرکتی مناسب حس بینایی
با این تمرینات حس بینایی فرد تحریک می‌شود و با درگیر شدن رنگ‌ها این حس او تقویت می‌شود.
بازی با کارت‌های تصویری
نقاشی کشیدن
بازی انداختن حلقه‌های رنگی در جای خود
نکاتی در مورد جلسات کاردرمانی حسی حرکتی
جلسات کاردرمانی با توجه به نیاز فرد مشخص می‌شوند. در واقع کاردرمانگر یک رژیم حسی برای فرد مشخص می‌کند. در این رژیم مشخص شده است که فرد باید چه کارهایی را در طول روز انجام دهد تا احساسات دارای چالش خود را درگیر کند. تمرینات هم به صورت دوره‌ای تغییر می‌کنند و پیشرفته‌تر می‌شوند. معمولاً کاردرمانگر تمرینات ساده را به کودک و اطرافیان او آموزش می‌دهد. این تمرینات حدوداً 10 الی 15 دقیق طول می‌کشند و روزی 2 الی 3 مرتبه باید انجام شوند. بسیاری از کاردرمانگران برای راحتی بیشتر بیمار، جلسات خود را در منزل او برگزار می‌کنند. برای دریافت خدمات کاردرمانی در منزل می توانید از طریق سایت با درمانگران توان هاب ارتباط برقرار نمایید.
سخن نهایی
در این مقاله به بررسی کاردرمانی حسی و تمرینات مناسب آن پرداختیم. کاردرمانی حسی حرکتی تمرینات مختلفی دارد. هر کدام از این تمرینات مناسب تقویت یکی از احساسات هشت‌گانه انسان هستند. کاردرمانگر پس از ارزیابی فرد بهترین تمرینات را برای او انتخاب می‌کند و سپس با وی تمرین می‌کند. به تدریج تمرینات پیچیده‌تر می‌شوند تا فرد هم بتواند بهتر با احساسات خود کار کند.
بزرگ‌ترین مسئولیت ما در تیم پویای توان هاب مراقبت از سلامت جامعه توان‌خواهان است. ما در خانواده توان هاب تنها یک هدف داریم و آن اینکه کلیه خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی را به‌صورت تخصصی در منزل شما عزیزان ارائه دهیم. در راستای تحقق این هدف، مشاوره تخصصی توان هاب برای شما عزیزان رایگان است و با ثبت درخواست تماس، کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس می‌گیرند و به‌محض شروع درمان، درمانگران ما با کلیه تجهیزات لازم در منزل شما حضور پیدا خواهند کرد.
21 دیدگاه درباره ی “کاردرمانی حسی چیست ؟ به همراه تمرینات متنوع”
سلام و درود آیا کاردرمانی حسی و شناختی فقط مخصوص کودکان است؟
سلام و درود بر شما 🌟
نه اصلاً کاردرمانی حسی و شناختی فقط مخصوص کودکان نیست. برای بزرگسالان هم کاربرد داره، مخصوصاً در شرایطی مثل سکته مغزی، ام‌اس، آسیب‌های مغزی یا حتی آلزایمر.
در این موارد، تمرینات حسی و شناختی کمک می‌کنن مغز دوباره مسیرهای عصبی رو فعال کنه، تمرکز و حافظه بهتر بشه و هماهنگی بدن و ذهن بیشتر بشه.
اگه نیاز باشه، کاردرمانگر یه برنامه‌ی کاملاً شخصی‌سازی‌شده طراحی می‌کنه که متناسب با شرایط همون فرد باشه.
ممنون که پرسیدین و همیشه در خدمتتون هستیم 💚
خسته نباشید کودک من ۴ ساله است و وقتی حمام میره خیلی درکی از آب داغ و سرد نداره آیا کاردرمانی شناختی میتونه به پسرم کمک کنه؟
سلام و ممنون بابت پیام پرمهر و اعتمادتون 🌷
بله، سوالی که پرسیدید کاملاً به‌جا و مهمه. بر اساس توضیحی که دادید، به نظر می‌رسه پسرتون ممکنه در پردازش حسی (مخصوصاً حس دمایی) چالش‌هایی داشته باشه، که این موضوع در بعضی از کودکان، به‌خصوص کودکانی با نیازهای ویژه مثل اوتیسم یا حساسیت‌های حسی، دیده میشه.
🔹 کاردرمانی حسی-شناختی دقیقاً میتونه برای همین موضوع مؤثر باشه.
🔸 در جلسات کاردرمانی، کاردرمانگر با تمرین‌های خاص و بازی‌محور کمک می‌کنه تا کودک کم‌کم درک بهتری از حس‌های مختلف بدنش مثل گرما، سرما، لمس، فشار و … پیدا کنه.
🔸 این تمرین‌ها به سیستم عصبی کمک می‌کنن تا بهتر اطلاعات حسی رو پردازش کنه و پاسخ مناسبی به اون‌ها بده.
✨ نتیجه این کار میتونه این باشه که پسرتون در آینده بتونه دمای آب، لباس گرم یا سرد، و حتی خطرات ساده مثل سطوح داغ رو بهتر درک کنه.
اگر مایل باشید، می‌تونیم یک ارزیابی تخصصی داشته باشیم تا وضعیت حسی پسرتون دقیق‌تر بررسی بشه و ببینیم دقیقاً چه نوع مداخلاتی براش مفیده.
در کنارتون هستیم 💚
سلام وقت بخیر آیا کاردرمانگران شما با بازی این تمرینات رو با کودکان انجام میدن؟
سلام و وقت بخیر به شما 🌷
چه سوال خوبی پرسیدید بله، در توان هاب یکی از اصول اصلی کار ما با کودکان اینه که تمرینات کاردرمانی رو به صورت بازی‌محور انجام بدیم. 🎲🎨🧸
چرا؟ چون کودک با بازی ارتباط برقرار می‌کنه، انگیزه بیشتری پیدا می‌کنه و همکاریش خیلی بیشتر میشه.
🔹 تمرین‌هایی که در ظاهر فقط بازی هستن، در واقع با هدف تقویت مهارت‌های حسی، حرکتی، شناختی و اجتماعی طراحی می‌شن.
🔹 کاردرمانگرهای ما از ابزارهای مختلفی مثل توپ، خمیر، پازل، تاب تعادلی، بازی‌های حرکتی و حتی داستان‌گویی استفاده می‌کنن تا کودک با علاقه تمرین‌ها رو انجام بده.
ما باور داریم بازی، زبان کودکیه 💚
و وقتی کودک با لبخند تمرین می‌کنه، نتیجه هم موندگارتره.
اگه مایل باشید، می‌تونیم یه جلسه ارزیابی داشته باشیم تا شرایط کودک بررسی بشه و یه برنامه اختصاصی براش آماده بشه.
در خدمت شما هستیم 🌟
با عرض سلام و وقت بخیر
یک سوال داشتم کاردرمانی حسی حرکتی چقدر توی بهبود کودک اوتیسم موثراست؟
ممنونیم که سوالتون رو با ما مطرح کردید.
در مورد کودکان اوتیسم، کاردرمانی حسی-حرکتی یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کمک به بهبود رفتار، تمرکز و توانایی‌های ارتباطی‌شونه.
🔹 خیلی از کودکان اوتیسم دچار مشکلات پردازش حسی هستن؛ یعنی ممکنه به صدا، نور، تماس بدنی یا حرکت واکنش‌های شدیدی نشون بدن یا برعکس، خیلی بی‌تفاوت باشن.
🔹 در کاردرمانی حسی-حرکتی، با تمرین‌هایی مثل کار با خمیر، فعالیت‌های تعادلی، بازی‌های لمسی، فشاری و حرکتی، به کودک کمک میشه که سیستم عصبی‌شون بهتر اطلاعات حسی رو دریافت و پردازش کنه.
✨ نتیجه‌ش؟
کودک آروم‌تر میشه، تمرکز و همکاریش بهتر میشه و حتی خواب و تغذیه‌ش هم ممکنه بهبود پیدا کنه.
اگه مایل باشید، می‌تونیم یه جلسه ارزیابی اولیه داشته باشیم تا بهتر شرایط کودک بررسی بشه و برنامه‌ای تخصصی براش طراحی کنیم.
در خدمت شما هستیم 💚
چطور می‌توان تشخیص داد که یک کودک به کاردرمانی حسی نیاز دارد؟
برای تشخیص نیاز کودک به کاردرمانی حسی، می‌توانید به علائم زیر توجه کنید:
واکنش‌های شدید به صدا، نور یا لمس.
مشکلات در توجه و تمرکز.
حساسیت زیاد به بافت‌ها یا مواد مختلف (مثل لباس یا خوراکی).
تمایل زیاد به حرکت‌های شدید یا اجتناب از حرکت.
مشکلات در مهارت‌های حرکتی ظریف مثل نوشتن یا بازی با اسباب‌بازی‌ها.
اگر این علائم را مشاهده کردید، مراجعه به کاردرمانگر برای ارزیابی دقیق توصیه می‌شود.
کاردرمانی حسی برای کودکان اوتیسم از چه سنی شروع میشه و چند وقت طول می‌کشه؟
کاردرمانی حسی برای کودکان اوتیسم معمولاً از حدود ۲ سالگی به بعد قابل شروعه، یعنی هر زمان که علائم حسی شناسایی بشه. مدت درمان بستگی به شدت مشکلات حسی، همکاری کودک و استمرار تمرین‌ها داره، ولی معمولاً چند ماه تا یک سال یا بیشتر ادامه پیدا می‌کنه و به‌صورت تدریجی تأثیر خودش رو نشون می‌ده.
چه نشونه‌هایی در کودک میتونه نشون بده که به کاردرمانی حسی نیاز داره؟
سلام و وقت بخیر 🌼
چند نشونه رایج که ممکنه نشون بده کودک به کاردرمانی حسی نیاز داره:
🔸 واکنش شدید یا بی‌تفاوتی به صدا، نور یا لمس
🔸 ناتوانی در تمرکز یا بی‌قراری زیاد
🔸 ترس از حرکت (مثلاً تاب خوردن یا پریدن) یا علاقه زیاد به حرکات شدید
🔸 اجتناب از لباس پوشیدن، مسواک زدن یا بغل شدن
🔸 مشکل در مهارت‌های حرکتی ظریف (مثل دکمه بستن یا مداد گرفتن)
برای کودک اوتیسم به مشاوره نیاز دارم .
سلام وقتتون بخیر 🌼
حتماً، ما در توان هاب کنار خدمات کاردرمانی تخصصی، امکان مشاوره با روانشناس کودک و خانواده رو هم داریم تا بتونید راهکارهای مؤثری برای مدیریت رفتار، ارتباط مؤثر و نیازهای خاص فرزندتون دریافت کنید.
اگر تمایل دارید، می‌تونیم برای هماهنگی وقت مشاوره در منزل یا به‌صورت آنلاین اقدام کنیم. شماره تماس ۰۹۰۵۱۷۷۲۹۹۴
خیلی خوشحالیم که با این مرکز آشنا شدیم. دختر من پیشرفت زیادی در هماهنگی و تمرکز داشته. واقعاً ممنون از تیم دلسوز و حرفه‌ای‌تون.
من تا قبل از این اصلاً نمی‌دونستم کاردرمانی حسی چیه. تمرینایی که گفتین هم جالب بودن، به نظرتون این تمرینا رو خونه تنهایی هم میشه انجام داد یا باید حتماً با کاردرمانگر باشه؟
کاردرمانی حسی واقعاً یکی از بخش‌های جذاب و کاربردی کاردرمانی برای بچه‌هایی مثل کودکان اوتیسم، بیش‌فعال یا حتی کودکانی با حساسیت‌های حسی هست.
تمرین‌هایی که در این حوزه استفاده می‌شن (مثل بازی با شن و خمیر، آویزون شدن، فشار عمیق، بطری وزن‌دار، پریدن روی ترامپولین و …) هم سرگرم‌کننده هستن و هم کمک زیادی به تنظیم سیستم عصبی کودک می‌کنن.
🔸 اما انجام این تمرین‌ها در خانه بدون نظارت متخصص، یه جورایی مثل مصرف دارو بدون نسخه‌ست. ممکنه برخی تمرین‌ها برای یه کودک مفید باشه ولی برای کودک دیگه باعث بیش‌تحریکی یا بی‌قراری بشه.
چون سیستم حسی هر کودک منحصر‌به‌فرده و تمرین‌ها باید کاملاً بر اساس ارزیابی دقیق انتخاب و تنظیم بشن.
✅ بهترین کار اینه که اول توسط یک کاردرمانگر حسی ارزیابی بشه تا مشخص شه کودک شما چه نوع تحریکاتی براش مفیده (مثلاً تحریکات عمقی، تعادلی یا لمسی)
و بعد از اون، درمانگر میتونه یه سری تمرین‌ها رو آموزش بده که شما به‌صورت ایمن توی خونه هم انجام بدید.
اگه دوست دارید، می‌تونیم برای ارزیابی اولیه توسط کاردرمانگر تخصصی در منزل هماهنگی انجام بدیم تا تمرینات مناسب رو هم بهتون یاد بدن
سلام خدمت شما
برای بچه‌های بیش فعال کاردرمانی حسی خیلی خوبه
کاردرمانی در منزل حسی توسط کاردرمانگر تخصصی این حوزه انجام میشه؟
سلام و وقت شما بخیر 🌸
بله، کاردرمانی حسی یکی از رویکردهای مؤثر برای کودکان بیش‌فعال و کسانی که مشکلات حسی دارند، به شمار می‌آید. این نوع کاردرمانی تمرکز زیادی بر روی بهبود واکنش‌های حسی، تنظیم حس‌های مختلف مثل لامسه، تعادل، شنوایی، بینایی و … داره.
در توان هاب، ما کاردرمانگران تخصصی در این حوزه داریم که با استفاده از تکنیک‌های خاص کاردرمانی حسی، به کودک شما کمک می‌کنند تا به تنظیم بهتر احساسات و واکنش‌های حسی‌اش پرداخته و بر مشکلاتی مثل بیش‌فعالی، حساسیت زیاد به تحریکات محیطی، یا ناتوانی در مدیریت حواس غلبه کنه.
کاردرمانی حسی در منزل به این مزیت هم هست که درمانگر میتونه در محیطی راحت و آشنا با کودک کار کنه و تمرینات تخصصی رو برای بهبود وضعیت حسی و رفتاری کودک تنظیم کنه.
اگر تمایل دارید، می‌تونیم هماهنگ کنیم که یکی از درمانگران تخصصی این حوزه برای ارزیابی و شروع جلسات کار در منزل به شما مراجعه کنه.