آسیب دیدگی مچ پا از شایع‌ترین صدماتی است که ممکن است برای هر فردی در هر سن و وضعیت بدنی اتفاق بیفتد. برخلاف باور عموم، حوادثی نظیر کشیدگی، پیچ خوردگی و دررفتگی مچ پا صرفا مختص ورزشکاران نیست. از آنجایی که مچ پا یک بخش اساسی از اندام‌های تحتانی محسوب می‌شود، درمان به موقع و مناسب مشکلات مچ پا اهمیت بسیاری دارد.
فیزیوتراپی مچ پا یک روش ایده آل و بسیار موثر برای رفع و تسکین علائم آزاردهنده مچ پا، تقویت این ناحیه، بازگردانی عملکرد طبیعی و جلوگیری از آسیب دیدگی‌های بعدی بیشتر است. در مطلب امروز به روش‌های مختلف فیزیوتراپی برای مچ پا و همچنین چند تمرین موثر برای تقویت این ناحیه می‌پردازیم.
درمان درد مچ پا
درمان درد مچ پا با توجه به علت درد و میزان آن می‌تواند متفاوت باشد. یک پزشک متخصص با معاینه فیزیکی، عکس‌های رادیوگرافی، MRI یا سی تی اسکن می‌تواند علت درد مچ پای شما را تشخیص دهد و درمان مناسب آن را توصیه نماید. روش‌های مختلفی برای درمان درد مچ پا وجود دارد که یکی از موثرترین آنها فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی می‌تواند به تنهایی یا در ترکیب با روش‌های زیر به تسکین درد مچ پا کمک کند:
- استراحت
- تمرینات کششی
- کمپرس سرد و گرم
- مصرف داروهای ضد التهابی و تزریق کورتیزون
- جراحی مچ پا
- فیزیوتراپی مچ پا
آرتروز مچ پا
آرتروز مچ پا یکی از مشکلات شایع و بسیار دردناک مچ پا است که می‌تواند حتی کارهای ساده‌ای مانند بلند شدن و راه رفتن را دشوار سازد. مهم‌ترین علائم آرتروز مچ پا عبارتند از درد، تورم و احساس سفتی در مفصل مچ پا. روش‌های متنوعی برای درمان آرتروز مچ پا وجود دارد.
فیزیوتراپی جزء گزینه‌های کارآمد و غیر تهاجمی برای تسکین علائم آرتروز مچ پا محسوب می‌شود. تکنیک‌های مختلف فیزیوتراپی می‌توانند به بهبود دامنه حرکتی مفصل مچ پا، افزایش انعطاف پذیری و تقویت ثبات مچ پا کمک کنند. فیزیوتراپی ممکن است به منظور به جلوگیری و تعویق انداختن جراحی و یا به منظور تسریع روند بهبودی بیمار پس از جراحی توصیه شود.
فیزیوتراپی برای درمان مچ پای شکسته
شکستگی مچ پا به معنای شکستن یک یا چند استخوان در مفصل مچ پای شماست که می‌تواند به دلیل زمین خوردن، آسیب‌های ورزشی، تصادف و … اتفاق بیفتد. در چنین شرایطی لازم است استخوان‌های مچ پا از طریق بستن آتل، گچ گرفتن و … سر جای خود ثابت شوند. پس از اینکه شکستگی مچ پا به حالت پایدار رسید، اغلب پزشکان فیزیوتراپی مچ پا را توصیه می‌کنند.
فیزیوتراپ با توجه به وضعیت مچ پا و شدت علائم، یک برنامه فیزیوتراپی دقیق را برای توانبخشی مچ پا آغاز می‌کند که می‌تواند شامل استفاده از گرما یا یخ، تحریکات الکتریکی و تمرینات ورزشی بخصوص برای کنترل درد، تورم و بازیابی عملکرد طبیعی مچ پای شما باشد.
فیزیوتراپی افتادگی مچ پا
افتادگی مچ پا اصطلاحی است که برای توصیف مشکل بلند کردن پنجه و مچ پا بکار می‌رود. این وضعیت باعث می‌شود که یک یا هر دو پای شما در هنگام راه رفتن روی زمین کشیده شود و با هر قدم، پای خود را روی زمین بکوبید. درمان افتادگی مچ پا به علت آن بستگی دارد. تمرینات فیزیوتراپی معمولا به عنوان درمان اولیه افتادگی مچ پا بکار می‌روند. تقویت عضلات پا و بهبود دامنه حرکتی مچ پا از طریق فیزیوتراپی می‌تواند مشکلات راه رفتن مرتبط با افتادگی مچ پا را کاهش دهد.
مزایا فیزیوتراپی مچ پا
انجام فیزیوتراپی در ناحیه مچ پا می‌تواند برای مشکلات مختلفی در این ناحیه مفید باشد؛ به عنوان مثال خار پاشنه، سندروم تونل تارسال، پارگی تاندون آشیل و … برجسته‌ترین مزایای بهره گیری از این متد درمانی شناخته شده در ناحیه مچ پا شامل موارد زیر است:
- کاهش درد مچ پا
- تسکین التهاب
- تقویت عضلات و ساختار مچ پا
- کاهش ریسک آسیب دیدگی در مچ پا
- بهبود دامنه حرکتی مچ پا
- بازیابی عملکرد طبیعی مچ پا
- کاهش دوره نقاهت آسیب دیدگی مچ پا و کمک به بهبود سریع‌تر آن
- بهبود تعادل و پایداری در حرکات روزمره
- افزایش ثبات در مفصل مچ پا
فیزیوتراپی مچ پا با برق
شاید اتصال جریان الکتریکی به بدن، ترسناک و خطرناک بنظر برسد اما فیزیوتراپی مچ با برق، یک روش کاملا موثر و ایمن است. الکتروتراپی، یکی از روش‌های رایج در فیزیوتراپی است که در آن از جریان الکتریکی برای تحریک ناحیه آسیب دیده (در اینجا مچ پا) استفاده می‌شود. در این روش، ارسال فرکانس‌های الکتریکی مناسب و استاندارد به مچ پا باعث تحریک تاندون‌ها و افزایش گردش خون در این ناحیه خواهد شد. این شرایط در تسکین درد، کاهش تورم و تسریع روند بهبودی مچ پا موثر است.
فیزیوتراپی مچ پا با دستگاه
یکی دیگر از روش‌های فیزیوتراپی مچ پا، استفاده از دستگاه‌های فیزیوتراپی است. دستگاه‌ها و تجهیزات فیزیوتراپی مختلفی وجود دارند که با توجه به نیاز بیمار و شدت علائم او توسط کارشناس فیزیوتراپی انتخاب می‌شوند. فیزیوتراپی با دستگاه معمولا در کنار سایر روش‌های فیزیوتراپی مانند درمان درستی، تمرینات ورزشی، سوزن درمانی و … مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تمرینات فیزیوتراپی مچ پا
فیزیوتراپی برای مچ پا می‌تواند شامل یکسری تمرینات تقویتی برای تقویت عضلات ساق و مچ پا، تمرینات انعطاف پذیری برای کمک به بهبود دامنه حرکتی مچ پا و همچنین تمرینات تعادلی برای بهبود تعادل مچ پا باشد. چند نمونه از رایج‌ترین تمرینات مورد استفاده در فیزیوتراپی برای مچ پا که در خانه نیز قابل انجام است، شامل موارد زیر هستند:
دورسی فلکشن مچ پا بدون تحمل وزن
یک تمرین ساده برای تقویت مچ پا، دورسی فلکشن مچ پا است که به معنای خم کردن مچ پا به طرف بالا و به سمت ساق پا می‌باشد. این حرکت می‌تواند در بازیابی توانایی راه رفتن عادی به شما کمک کند. برای انجام آن:
- پاهای خود را دراز کنید تا زانوهایتان کاملا صاف باشند.
- فقط مچ پا را حرکت دهید، به طوری که نوک پا به سمت صورت‌تان بیاید. اینکار را تا زمانی که احساس ناراحتی کنید یا نتوانید آن را بیشتر به عقب برگردانید، ادامه دهید.
- این وضعیت را به مدت ۱۵ ثانیه حفظ کنید.
- به وضعیت شروع برگردید و ۵ بار تکرار کنید.
حرکت الفبا
یکی از تمرینات کششی رایج مچ پا، کشیدن حروف الفبا با مچ پا است. این تمرین به تقویت حرکت مچ پا در تمامی جهات کمک می‌کند. برای انجام این تمرین:
- روی یک صندلی یا تخت بنشینید و پای خود را از لبه آن آویزان کنید.
- سپس با حرکت دادن مچ پا آسیب دیده، حروف الفبا را یکی یکی بکشید؛ از انگشت شست پا به عنوان «قلم» استفاده کنید.
- بعد از کشیدن هر حرف الفبا حدود ۱۰ ثانیه استراحت کنید و به سراغ حرف بعدی بروید.
تغییر وزن ایستاده با تحمل وزن جزئی
گاهی اوقات، پزشک یا فیزیوتراپ از شما می‌خواهد که میزان وزن وارد شده بر پای آسیب دیده خود را محدود کنید. این کار به محافظت از مچ پا در طول روند بهبودی کمک خواهد کرد. به تدریج و با بهتر شدن آسیب دیدگی مچ پای خود می‌توانید میزان وزن وارد شده بر آن را افزایش دهید. تغییر یا جابجایی وزن، یکی از بهترین تمرینات برای تقویت مچ پا آسیب دیده است. برای انجام این تمرین:
- در حالی که یک جسم ثابت مانند صندلی را نگه داشته‌اید، صاف بایستید.
- مقداری از وزن خود را روی پای آسیب دیده قرار دهید.
- این موقعیت را به مدت ۱۵ ثانیه نگه دارید.
- سپس، استراحت کنید و وزن خود را به پای سالم خود برگردانید.
کشش باند مقاومتی
برای انجام این تمرین باید از یک باند مقاومتی ضخیم به نام تراباند استفاده کنید. این تمرین به تقویت عضلات اطراف مچ پا و همچنین مفصل مچ کمک می‌کند. هر تمرین را ۱۰ تا ۱۵ بار پشت سر هم انجام دهید. برای انجام این حرکت:
- باند مقاومتی را دور پایه میز ببندید. پای خود را داخل باند قرار دهید؛ به طوری که باند روی پا قرار بگیرد.
- در حالی که زانوهای خود را صاف نگه داشته‌اید، فقط مچ پای خود را حرکت دهید تا انگشتان پا به سمت صورت‌تان بیاید. این کار را تا زمانی که که احساس ناراحتی کنید یا دیگر نتوانید پا را به عقب کج کنید، ادامه دهید.
- این وضعیت را به مدت ۲ ثانیه حفظ کرده و به آرامی رها کنید.
- به حالت شروع برگردید و تکرار کنید.
فیزیوتراپی در منزل مچ پا
در برخی موارد درد و ناراحتی ناشی از آسیب دیدگی مچ پا به حدی شدید است که بیماران، توانایی لازم برای مراجعه به کلینیک‌های فیزیوتراپی را ندارند. در واقع فرایند رفت و آمد و معطلی در کلینیک برای انجام فیزیوتراپی می‌تواند باعث تشدید علائم آزاردهنده افراد آسیب دیده شود. بعضی از افراد نیز زمان کافی برای مراجعه حضوری به مراکز فیزیوتراپی را ندارند و یا ترجیح می‌دهند در محیط خلوت و راحت منزل‌شان تحت فیزیوتراپی قرار بگیرند. در اینصورت بهترین گزینه، دریافت خدمات فیزیوتراپی مچ پا در منزل است که توسط اکثر مراکز معتبر و شناخته شده (از جمله مجموعه توان هاب) انجام می‌شود.
هزینه هر جلسه فیزیوتراپی مچ پا
هزینه هر جلسه فیزیوتراپی برای مچ پا با توجه به فاکتورهای مختلفی مشخص می‌شود و نمی‌توان مقدار ثابتی برای آن تعیین کرد. به طور کلی هزینه فیزیوتراپی در ناحیه مچ پا تحت تأثیر عوامل زیر قرار می‌گیرد:
- محل دقیق عارضه مچ پا
- شدت آسیب دیدگی و میزان درد
- پیچیدگی برنامه درمانی
- تکنیک فیزیوتراپی و دستگاه‌ها و تجهیزات مورد استفاده
- مدت زمان جلسه فیزیوتراپی
- محل کلینیک یا مطب فیزیوتراپی
- تجربه و مهارت پزشک یا فیزیوتراپ
حرف آخر
فیزیوتراپی، یک روش کارآمد و شناخته شده برای تسکین و رفع مشکلات متعدد مچ پا مانند پیچ خوردگی، پارگی یا کشیدگی تاندون آشیل، شکستگی و افتادگی مچ پا است. هدف از فیزیوتراپی مچ پا کاهش درد، افزایش دامنه حرکتی و بازگرداندن عملکرد مفصل مچ پا در سریع‌ترین زمان ممکن است. تعداد جلسات و همچنین تکنیک مورد استفاده در فیزیوتراپی با توجه به شدت درد، محل دقیق عارضه و همچنین اولویت‌های درمانی متفاوت است. فیزیوتراپی می‌تواند به عنوان یک درمان مستقل یا در ترکیب با سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار گیرد.
