آرتروز مچ پا یکی از رایج‌ترین بیماری‌های مفصلی است که ده‌ها میلیون نفر در جهان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. این بیماری، به طور خاص بر روی مچ پا تاثیر می‌گذارد و باعث درد، التهاب و ناراحتی فرد می‌شود؛ زیرا مچ پا به عنوان یک مفصل پیچیده که حرکات کوچک و ظریفی را امکان‌پذیر می‌سازد، تحمل وزن بدن و انجام حرکات روزمره را بر عهده دارد و آسیب به آن می‌تواند باعث کاهش شدید کیفیت زندگی شود. در این مقاله، به بررسی جامع آرتروز مچ پا، علل، علائم و روش درمان آن خواهیم پرداخت.
آرتروز مچ پا چیست؟
مچ پا از مجموعه زیادی استخوان، غضروف و تاندون تشکیل شده است که حرکات ضروری و ظریفی را ممکن می‌سازد. این مفصل، به‌طور خاص برای تحمل فشار طراحی شده است و با حمایت از عضلات و بافت‌های دیگر، حرکت و استقامت لازم برای فعالیت‌های روزمره را فراهم می‌کند.
آرتروز مچ پا که به آن استئوآرتریت مچ پا نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که این مفصل دچار التهاب مزمن می‌گردد؛ از آنجا که غضروف‌ها، بافت‌های نرم و الاستیکی هستند و وظیفه کاهش اصطکاک را بر عهده دارند، با افزایش سن و عواملی مانند آسیب، ژنتیک و… می‌توانند آسیب ببینند و دچار فرسودگی شوند. در نتیجه، استخوان‌ها به یکدیگر ساییده می‌شوند و باعث بروز درد و ناراحتی می‌گردند.
علت آرتروز مچ پا چیست؟
آرتروز مچ پا می‌تواند به دلایل مختلفی بروز کند که معمولا شامل موارد زیر است:
۱- صدمه و آسیب
آسیب و ضربه شایع‌ترین دلیل استئوآرتریت مچ پا است. برای مثال، آسیب‌های ورزشی مانند ضربه یا پیچ‌خوردگی مچ پا، می‌توانند باعث آسیب جدی به غضروف‌ها شوند. حتی اگر آسیب‌ها و شکستگی‌ها، به‌درستی درمان نشوند، می‌توانند باعث بروز آرتروز در آینده گردند.
۲- سالمندی
افزایش سن، یکی از عوامل اصلی آرتروز است؛ زیرا با افزایش سن، توانایی طبیعی بدن در ترمیم و بازسازی غضروف‌ها کاهش می‌یابد. به وضوح، میزان افرادی که به آرتروز دچار می‌شوند، در سنین بالاتر بیشتر است.
۳- اضافه وزن
اضافه وزن و چاقی باعث افزایش فشار بر مفاصل می‌شود؛ بنابراین افزایش وزن می‌تواند به تحلیل سریع‌تر غضروف‌ها منجر شود. طبق تحقیقات، هر کیلوگرم اضافه‌وزن، حدود ۴ برابر فشار اضافی بر مفاصل زانو و مچ پا وارد می‌کند.
۴- بیماری‌های زمینه‌ای
بیماری‌هایی مانند روماتیسم، نقرس، و دیگر بیماری‌های التهابی می‌توانند در بروز ارتروز مچ پا موثر باشند. این بیماری‌ها می‌توانند باعث التهاب و آسیب به غضروف‌های پا شوند.
۵- ژنتیک
ابتلا به آرتروز مچ پا در مواردی نیز ممکن است به عوامل ژنتیکی مرتبط باشد. اگر در خانواده شما سابقه این بیماری وجود داشته باشد، شانس ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد.
علائم آرتروز مچ پا چیست؟
آرتروز می‌تواند علائم متفاوتی داشته باشد و در طول زمان نیز تغییر کند. این علائم به طور رایج شامل موارد زیر است:
- درد: درد یکی از مهم‌ترین علائم است و می‌تواند در حین فعالیت، ورزش یا حتی در حین راه رفتن ظهور کند. ممکن است این درد در ابتدا کم باشد، اما معمولا با گذشت زمان افزایش می‌یابد.
- التهاب و تورم: تورم مچ پا به‌خصوص در هنگام فعالیت یا بعد از آن از دیگر علائم است. التهاب در اغلب موارد پاسخ سیستم ایمنی بدن شما به تخریب غضروف‌ها است.
- سخت شدن مفصل مچ: در صورت ابتلا به آرتروز مچ پا ممکن است احساس سفتی در مفصل داشته باشید، به‌خصوص هنگام بیدار شدن یا بعد از نشستن‌های طولانی‌مدت.
- محدودیت حرکت: آرتروز ممکن است باعث محدودیت دامنه حرکت مچ پا شود که این موضوع می‌تواند بر سایر فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن، ورزش و… تاثیر منفی بگذارد.
- صدا دادن مفصل: وجود صداهایی مانند قرچ قرچ هنگام حرکت می‌تواند نشانه سایش غضروف‌ها باشد.
روش تشخیص آرتروز مچ پا
تشخیص این مشکل، معمولا به وسیله ترکیب چند روش انجام می‌شود که شامل موارد است:
- سوابق بیماری: پزشک با بررسی سوابق بیماری شما و نشانه‌های موجود، می‌تواند شانس بروز این بیماری را تخمین بزند. این روش شامل سوالاتی درباره زمان شروع درد، تورم و شدت آن‌ها است.
- معاینه بالینی: پزشک شما مفصل مچ پا را معاینه می‌کند تا علائمی مانند تورم، درد و میزان حرکت را تشخیص دهد. معاینه بالینی به پزشک کمک می‌کند تا شدت بیماری و بهترین روش‌ها درمان را بررسی نماید.
- عکس‌برداری: رادیولوژی یا MRI این امکان را به وجود آورده‌اند که تغییر ساختار در غضروف‌ها، استخوان‌ها و بافت‌های اطراف را مشاهده کنیم. معمولا رادیوگرافی با اشعه ایکس، بهترین نتیجه را در تشخیص آرتروز مچ پا دارد.
درمان آرتروز مچ پا
بسته به شدت بیماری، علائم ظاهر شده و سن بیمار، ممکن است روش درمانی آن نیز متفاوت باشد. در اغلب موارد از ترکیب چند روش برای درمان آرتروز استفاده می‌شود که شامل موارد زیر هستند:
- داروهای ضدالتهاب: این داروها می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن معمولا در این موارد توصیه می‌شوند که البته یک درمان مستقل محسوب نمی‌شوند.
- فیزیوتراپی: تمرینات فیزیوتراپی می‌توانند به افزایش دامنه حرکتی مچ و کاهش درد شما کمک کنند. فیزیوتراپ بسته به شرایط شما، تمرینات خاصی را برای شما تجویز خواهد کرد.
- آرتروسکوپی: آرتروسکوپی یک روش جراحی است که از یک دوربین خاص برای بررسی و درمان ساییدگی مچ پا استفاده می‌کند.
- جراحی تعویض مفصل: در موارد شدید که امکان ترمیم مفصل وجود نداشته باشد، ممکن است به تعویض کامل مفصل مچ پا نیاز باشد. این عمل معمولا برای بیمارانی که علائم شدیدی دارند و از انجام امور روزمره ناتوان شده‌اند، تجویز می‌شود.
درمان آرتروز مچ پا با طب سنتی
اگرچه طب سنتی به عنوان درمان قطعی آرتروز مچ پا پذیرفته نشده است؛ اما به طور کلی طب سنتی می‌تواند به عنوان یک روش مکمل در درمان آرتروز مچ پا استفاده شود. بعضی از روش‌های طب سنتی شامل موارد زیر است:
- ماساژدرمانی: ماساژ به طور کلی می‌تواند یک روش موثر برای کاهش دردهای عضلانی و استخوانی مورد استفاده قرار گیرد؛ با این حال باید دقت کنید که ماساژ غیر اصولی باعث آسیب بیشتر به مفصل مچ شما می‌شود.
- داروهای گیاهی: داروهایی گیاهی مانند زردچوبه و چای سبز در طب سنتی به فراوانی برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شوند که در ادامه بیشتر با آن‌ها آشنا می‌شویم.
- حمام نمک اپسوم: حمام نمک اپسوم می‌تواند به طور کلی برای کاهش التهابات استخوانی و عضلانی مورد استفاده قرار گیرد. نمک اپسوم را می‌توانید از داروخانه‌های معتبر خریداری کنید.
درمان گیاهی آرتروز مچ پا
داروهای گیاهی نیز می‌توانند به عنوان روش‌های ساده برای کاهش درد و التهاب مفصل مچ پا استفاده شوند؛ البته باید گفت این روش‌ها بیشتر به عنوان روش‌های کمکی استفاده می‌شوند و نمی‌توانند به عنوان جایگزین درمان پزشکی قرار گیرند. داروهای گیاهی که خواص ضد التهابی دارند عبارتند از:
- آلوئه ورا: آلوئه ورا خواص ضد التهابی دارد و می‌تواند به ترمیم سریع‌تر کمک کند. آلوئه ورا را می‌توانید به صورت پودر یا ژل مصرف کنید.
- زردچوبه: زردچوبه دارای خاصیت ضد درد و ضد التهاب است؛ بنابراین می‌توانید از آن در رژیم غذایی یا به‌عنوان پماد موضعی روی مچ پا استفاده کنید.
- زنجبیل: زنجبیل نیز می‌تواند تا حدودی به کاهش درد و التهاب کمک کند. می‌توانید از زنجبیل به عنوان دمنوش استفاده کنید.
- چای سبز: چای سبز به دلیل داشتن مقدار زیادی آنتی‌اکسیدان، می‌تواند به کاهش التهاب مچ پا کمک کند.
- جو دوسر: جو دوسر دارای فیبر زیادی است و می‌تواند برای ترمیم سریع‌تر مفاصل مفید باشد.
- بالنگ: استفاده از بالنگ در دمنوش‌ها یا مواد غذایی می‌تواند تا حدودی باعث کاهش درد شما شود.
درمان‌های خانگی آرتروز مچ پا
اگرچه داروهای گیاهی نیز به عنوان درمان‌های خانگی محسوب می‌شوند، اما علاوه بر روش‌های معرفی شده در بالا، می‌توانید از تکنیک‌های زیر نیز برای کاهش درد و تورم استفاده کنید:
- استفاده از از کمپرس سرد و گرم: استفاده از کیسه حاوی آب گرم (یا حوله گرم) می‌تواند به کاهش گرفتگی عضلات و بافت‌ها کمک کند؛ همچنین کمپرس سرد می‌تواند به تسکین سریع‌تر درد و التهاب شما کمک نماید.
- تمرینات ملایم: انجام تمرینات کششی و یوگا می‌توانند به افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش علائم آرتروز مچ پا کمک کنند.
- کاهش وزن: کاهش وزن می‌تواند تا حدود زیادی فشار وارد بر مفصل مچ پا را کاهش دهد و در نتیجه به کاهش درد منجر شود.
ورزش برای آرتروز مچ پا
ورزش می‌تواند در درمان و کاهش علائم آرتروز مچ نقش بسیار مهمی بازی کند. فعالیت‌های ورزشی منظم می‌تواند به کاهش درد، افزایش توانایی حرکت و بهبود کیفیت زندگی شما کمک کند. برخی از ورزش‌های مفید عبارتند از:
۱- دوچرخه‌سواری
استفاده از دوچرخه معمولی یا دوچرخه ثابت یک گزینه عالی برای افزایش استقامت و کاهش فشار بر مفصل مچ پا است.
۲- پیاده‌روی
پیاده‌روی با سرعت کم و روی سطح صاف، می‌تواند به افزایش قدرت و استقامت عضلات مچ پا کمک کند؛ بنابراین، سعی کنید پیاده‌روی را در برنامه روزانه خود بگنجانید؛ اما سعی کنید که بیش از نیم ساعت به صورت پیوسته پیاده‌روی نکنید.
۳- شنا
شنا یکی از بهترین ورزش‌ها برای افرادی است که از آرتروز مچ پا رنج می‌برند. این ورزش به دلیل فشار آب، به بهبود قدرت و حرکت کمک می‌کند.
۴- تمرینات در استخر
انجام حرکات کششی و تقویتی در استخر، به دلیل خاصیت شناوری و سیالیت آب، فشار مناسبی را به مچ پا وارد می‌کند و به افزایش انعطاف آن کمک می‌نماید.
۵- تمرینات کششی و انعطاف‌پذیری
برای مثال، می‌توانید از تمرینات زیر برای تقویت عضلات و غضروف‌های مچ پا استفاده کنید:
- چرخش مچ پا: روی یک صندلی بنشینید و مچ پا را روی زانوی مقابل آن قرار دهید. با یک دست بالای مفصل مچ را نگه دارید و با دست دیگر پاشنه پای خود را بگیرید. به آرامی مچ را برای چند ثانیه در جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید؛ سپس چند ثانیه آن را در خلاف جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید.
- حرکت دادن انگشتان مچ پا: روی یک صندلی بنشینید و پاهای خود را صاف روی زمین بگذارید. پای آسیب دیده را کمی از زمین بلند کنید و در هوا به جهات مختلف حرکت دهید.
- تقویت مچ و ساق پا: بایستید و پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید. روی انگشتان پا بلند شوید و پاشنه‌های خود را بلند کنید. این وضعیت را به مدت 5 ثانیه نگه دارید و سپس به آرامی پایین بیایید و تمام پای خود را به زمین برگردانید.
۶. چگونه از آرتروز مچ پا پیشگیری کنیم؟
دقت در رعایت نکات زیر می‌تواند به شما کمک کند تا از بروز این بیماری پیشگیری کنید یا دست‌کم شانس بروز آن را کاهش دهید:
- رژیم غذایی مناسب: مصرف یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به تقویت استخوان‌ها، غضروف‌ها و مفاصل کمک کند. مصرف غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین‌های بدون چربی اهمیت زیادی دارد.
- ورزش منظم: انجام تمرینات ورزشی سبک به صورت منظم، می‌تواند به تقویت عضلات اطراف مفاصل مچ پا و افزایش انعطاف‌پذیری آن‌ها کمک کند.
- اجتناب از فعالیت‌های شدید و آسیب‌زننده: پرهیز از فعالیت‌هایی که فشار زیادی به مچ پا وارد می‌کنند، می‌تواند به پیشگیری از ابتلا به آرتروز کمک نماید.
- تناسب وزن: حفظ وزن مناسب و کاهش چربی‌های اضافه، می‌تواند فشار روی مفاصل پا را کاهش دهد و از بروز یا پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
جمع بندی
ارتروز مچ پا نوعی بیماری التهابی است که می‌تواند تاثیرات منفی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. با این حال، شناخت علائم و روش‌های درمانی آن می‌تواند به افراد کمک کند تا با این بیماری بهتر کنار بیایند.
این بیماری با علائمی مانند درد، تورم، التهاب و صدای قرچ قرچ در مچ پا ظاهر می‌شود و می‌تواند با افزایش سن شدیدتر نیز گردد. علت این بیماری، تحلیل غضروف مچ پا است که می‌تواند در اثر ضربه، سالمندی یا اضافه وزن ایجاد شود. روش‌هایی مانند دارو درمانی، فیزیوتراپی و در مواردی نیز عمل جراحی می‌توانند برای درمان آرتروز مچ پا مورد استفاده قرار گیرند. در این مقاله به طور مفصل به معرفی آرتروز مچ پا و درمان آن پرداختیم. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر می‌توانید با ما تماس بگیرید.
