آیا تا به حال حس کرده‌اید که درک مفاهیم ساده ریاضی برای شما یا کودکتان سخت‌تر از دیگران است؟ اگر این چالش مدت زیادی ادامه داشته، ممکن است نشانه‌ای از اختلال یادگیری ریاضی یا دیسکلکولیا باشد.طبق تحقیقات مرکز یادگیری دانشگاه جورج‌تاون،
“دیسکلکولیا، اختلالی است که تا 14 درصد از کودکان را درگیر می‌کند و با مشکلاتی مانند درک اعداد و انجام محاسبات ساده همراه است. همچنین این مشکل می‌تواند روی عملکرد روزمره و آموزش افراد تأثیر جدی داشته باشد. این مرکز تأکید می‌کند که شناخت این اختلال و بررسی ارتباط آن با مشکلات خواندن، می‌تواند به بهبود روش‌های درمانی کمک کند.”
با این حال، شناخت و درمان به‌موقع می‌تواند تأثیر مثبتی بر یادگیری و رشد فردی داشته باشد.
اختلال یادگیری ریاضی چیست؟
اختلال یادگیری ریاضی (دیسکالکولیا) به مشکلاتی اشاره دارد که برخی افراد در یادگیری و درک مفاهیم ریاضی تجربه می‌کنند. این اختلال می‌تواند باعث شود فرد در درک مسائلی مانند جمع، تفریق، ضرب، تقسیم یا حل معادلات با دشواری روبه‌رو شود و در انجام محاسبات مشکل پیدا کند.
اختلال در یادگیری ریاضی یک اختلال عصبی است که باعث می‌شود فرد نتواند اعداد را به درستی درک کند یا با آن‌ها کار کند. برخلاف تصور عمومی، این مشکل به معنی کم‌هوشی یا تلاش نکردن فرد نیست، بلکه به دلیل نحوه خاصی که مغز این افراد اطلاعات را پردازش می‌کند، یادگیری ریاضی برایشان سخت‌تر می‌شود.
دیسکالکولیا می‌تواند در کودکان و بزرگسالان بروز کند و تأثیرات منفی بر زندگی تحصیلی، شغلی و اجتماعی فرد داشته باشد. این اختلال در سال‌های اخیر توجه زیادی را در محیط‌های آموزشی و درمانی به خود جلب کرده است و نیاز به روش‌های آموزشی ویژه و حمایت‌های لازم دارد.
انواع اختلال یادگیری در ریاضی
اختلالات ریاضی می‌توانند به اشکال مختلفی بروز پیدا کنند. در اینجا چند نوع رایج از اختلالات یادگیری ریاضی را توضیح می‌دهیم:
اختلال یادگیری ریاضی
این اختلال باعث می‌شود فرد در درک و یادگیری مفاهیم پایه‌ای ریاضی مانند جمع، ضرب و حل مسائل مشکل داشته باشد. افراد مبتلا به دیسکالکولیا ممکن است نتوانند به درستی اعداد را پردازش کنند یا در انجام محاسبات دچار اشتباهات مکرر شوند.
اختلال در درک مفاهیم فضایی
این نوع اختلال باعث می‌شود فرد در درک مفاهیم فضایی مانند اندازه‌ها، فاصله‌ها و موقعیت‌ها مشکل داشته باشد. برای مثال، فرد ممکن است نتواند شکل‌های هندسی را در ذهن خود تصور کند یا تفاوت‌های اندازه‌ای بین اجسام را درک کند.
اختلال در حافظه عددی
این نوع اختلال باعث می‌شود فرد در حفظ و یادآوری اطلاعات عددی مثل جدول ضرب یا شماره‌ها مشکل داشته باشد. فرد ممکن است نتواند به‌راحتی اعداد را به خاطر بسپارد یا هنگام استفاده از آن‌ها در محاسبات دچار اشتباه شود.
اختلال در حل مسائل کلامی
در این اختلال، فرد نمی‌تواند مسائل ریاضی را که به‌صورت کلامی بیان شده‌اند، به‌درستی درک کرده و حل کند. این مشکل بیشتر در مواقعی دیده می‌شود که مسئله با توضیحات کلامی همراه است، مانند مسائل کلمه‌ای که باید آن‌ها را به فرمول‌های ریاضی تبدیل کرد.
علت اختلال یادگیری ریاضی در کودکان
دیسکالکولیا یا اختلال یادگیری ریاضی ناشی از عواملی است که اغلب به نحوه عملکرد مغز ارتباط دارند. تحقیقات نشان می‌دهد که مغز برخی از کودکان توانایی پردازش صحیح اعداد و مفاهیم ریاضی را ندارد. این مشکل می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی باشد:
عوامل ژنتیکی
ژنتیک می‌تواند نقش کلیدی در بروز این اختلال ایفا کند؛ چرا که دیسکالکولیا بیشتر در خانواده‌هایی با سابقه مشکلات یادگیری دیده می‌شود.
اختلالات همراه
اختلالاتی مثل بیش‌فعالی، اضطراب شدید هنگام مواجهه با ریاضی یا تجربیات منفی در یادگیری می‌توانند باعث شوند که این مشکل شدت بیشتری پیدا کند.
عوامل عصبی
کاهش فعالیت در بخشی از مغز به نام شکاف بین آهیانه‌ای، که وظیفه پردازش اعداد را بر عهده دارد، از جمله عوامل عصبی مؤثر در دیس‌کالکولیاست.
علائم رایج اختلال در یادگیری ریاضی کودکان
کودکان مبتلا به دیسکالکولیا ممکن است در شمارش یا تشخیص سریع تعداد اشیا مشکل داشته باشند و برای کارهایی مثل ترتیب اعداد یا فهم اینکه عدد 8 از 6 بزرگ‌تر است، به زمان بیشتری نیاز داشته باشند. همچنین، اضطراب شدید در مواجهه با تکالیف ریاضی یکی دیگر از چالش‌های رایج آن‌هاست.
در اینجا به برخی از علائم رایج آن اشاره می‌کنیم:
- مشکل در شمارش و ترتیب اعداد: فراموش کردن یا اشتباه گفتن اعداد.
- دشواری در درک مفاهیم پایه‌ای ریاضی: مانند جمع، ضرب و تقسیم
- اشتباهات مکرر در حل مسائل ریاضی: حتی مسائل ساده.
- مشکل در درک زمان و اندازه‌ها: مانند درک مفاهیم اندازه یا زمان.
- دشواری در حل مسائل کلامی: مشکل در تحلیل مسائل ریاضی که به‌صورت سوالات کلمه‌ای بیان می‌شوند.
- عدم اعتماد به نفس در ریاضی: احساس ناامیدی یا اجتناب از فعالیت‌های ریاضی.
- تفاوت در نتایج آزمون‌ها: تفاوت آشکار بین ضریب هوش کودک و نتایج آزمون‌های محاسباتی نشان‌دهنده مشکل در یادگیری ریاضی است
این علائم ممکن است در کودکان به‌طور متفاوتی ظاهر شوند و می‌تواند بر میزان پیشرفت تحصیلی آن‌ها تأثیر بگذارد.
در صورت مشاهده این علائم، کمک گرفتن از متخصصین می‌تواند به شناسایی و مدیریت این اختلال کمک کند.
مطالعه مقاله معرفی انواع بازی های کاردرمانی ذهنی از دست ندهید.
چرا تشخیص زودهنگام مهم است؟
تشخیص زودهنگام اختلال یادگیری ریاضی می‌تواند تحول بزرگی در مسیر تحصیلی کودک ایجاد کند. اگر این اختلال نادیده گرفته شود، مشکلات کودک ممکن است پیچیده‌تر شوند.
بدون مداخله به‌موقع، کودک می‌تواند دچار اضطراب و بی‌اعتمادی به توانایی‌های خود شود که در درازمدت تأثیر منفی روی عملکرد تحصیلی و حتی سلامت روانی او خواهد گذاشت.
در حالیکه با شناسایی سریع مشکل، می‌توان از روش‌های آموزشی فردی برای کمک به کودک استفاده کرد تا از سردرگمی و استرس‌های مرتبط با مهارت‌های ریاضی رهایی یابد و به رشد و پیشرفت خود ادامه دهد.
چگونه اختلال یادگیری ریاضی را تشخیص دهیم؟
تشخیص این اختلال نیازمند بررسی‌های چندجانبه توسط متخصصان آموزش، روان‌شناسان یا پزشکان است.برای تشخیص اختلال یادگیری ریاضی، ارزیابی باید در دو حوزه‌ی مهارت‌های عددی و مفاهیم ریاضی انجام شود، زیرا برخی کودکان تنها در یک بخش مشکل دارند.
روند تشخیص شامل موارد زیر است:
1. بررسی اولیه
- معاینه پزشکی برای بررسی مسائل بینایی یا شنوایی که ممکن است بر یادگیری تأثیر بگذارند
- گفت‌وگو با معلم ریاضی و سایر معلمان برای شناسایی اینکه مشکل فقط در ریاضی است یا در سایر دروس هم وجود دارد.
2. ارزیابی تخصصی
- بررسی عملکرد کودک هنگام انجام تکالیف در کلاس یا خانه
- تحلیل تکالیف برای شناسایی الگوهای خطا یا نقاط ضعف واستراتژی‌هایی که کودک برای حل مسائل به کار خواهد برد
- مقایسه سنجش مهارت‌های عددی و محاسباتی کودک نسبت به دیگران در همان گروه سنی.
3. آزمون‌ها و تست‌های تخصصی
- آزمون‌های شناختی و روان‌شناختی: این آزمون‌ها برای ارزیابی حافظه، توجه و مهارت‌های شناختی کودک انجام می‌شوند.
- تست‌های ویژه ریاضی: این تست‌ها شامل سنجش مهارت‌های محاسباتی (مثل جمع و تفریق)، توانایی محاسبه ذهنی، و استدلال ریاضی است.
4. مشاوره با متخصص
- یک روان‌شناس یا متخصص یادگیری می‌تواند با بررسی نتایج آزمون‌ها گزارشی تهیه کند که نیازهای آموزشی کودک را مشخص کرده و راهکارهای مناسب را پیشنهاد دهد.
تست اختلال یادگیری ریاضی
تست‌های اختلال یادگیری ریاضی برای تشخیص مشکلات ریاضی کودک به کار می‌روند و معمولاً توسط متخصصان مانند روان‌شناسان یا معلمان با تجربه انجام می‌شوند.
این تست‌ها به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود که شامل موارد زیر است:
- آزمون‌های شناختی: این تست‌ها به بررسی نحوه پردازش مغز کودک برای درک اعداد و مفاهیم ریاضی می‌پردازند.
- آزمون‌های مهارت‌های ریاضی: در این آزمون‌ها، توانایی کودک در انجام عملیات ریاضی مانند جمع، تفریق، ضرب و تقسیم ارزیابی می‌شود.
- آزمون‌های حافظه کاری: برای بررسی توانایی کودک در ذخیره و پردازش اطلاعات ریاضی در ذهن و انجام محاسبات ذهنی طراحی می‌شوند.
- مشاهده عملکرد در کلاس: ارزیابی دقیق رفتار کودک در کلاس ریاضی، توانایی در حل مسائل و سرعت انجام تکالیف می‌تواند نشانگر وجود مشکل باشد.
- آزمون‌های استدلال ریاضی: این تست‌ها به توانایی کودک در حل مسائل پیچیده‌تر و درک مفاهیم انتزاعی ریاضی می‌پردازند.
علاوه بر این، تست‌های تخصصی دیگری نیز برای ارزیابی دقیق‌تر مشکلات ریاضی کودک وجود دارد، که عبارتند از:
- آزمون پیشرفت درسی کالیفرنیا
- آزمون پیشرفت درسی گسترده
- آزمون تشخیص و خودگردانی در حساب کردن
- آزمون کی‌مت
- آزمون تشخیص ریاضیات استنفورد
- آزمون توانایی ریاضی
- مجموعه آزمون پیشرفته روانی تربیتی وودکاک – جانسون
مطالعه مقاله اختلال یادگیری، عامل اصلی شکست کودک در مدرسه از دست ندهید.
راه‌های درمان اختلال یادگیری ریاضی
حالا اگر اختلال ریاضی در کودک تشخیص داده شده باشد، نوبت به این می‌رسد که با استفاده از روش‌های درمانی به کودک کمک شود تا راحت‌تر با ریاضی کنار بیاید و مهارت‌های خود را تقویت کند.
خوشبختانه، راه‌های زیادی وجود دارد که به کودکان کمک می‌کند تا مشکلات خود را در این زمینه مدیریت کرده و بهبود یابند.
این روش‌ها علاوه بر آموزش‌های خاص، از تکنیک‌های توانبخشی نیز استفاده می‌کنند که می‌تواند کمک زیادی به کودک کند.
در اینجا به چند مورد از این راه‌حل‌ها اشاره می‌شود:
1. روش‌های تدریس ویژه و فردی
- برنامه‌های تدریس فردی مخصوص کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی، به معلمان کمک می‌کند تا به‌طور خاص با نیازهای این دانش‌آموزان کار کنند. این روش‌ها معمولاً شامل تمرینات بصری، شنیداری و حرکتی هستند و به کودک کمک می‌کنند تا مهارت‌های ریاضی را به شیوه‌ای که برای او مناسب‌تر است، یاد بگیرد.
2. بازی‌های آموزشی مبتنی بر ریاضی
- استفاده از بازی‌های ریاضی می‌تواند به کودکان کمک کند تا مفاهیم پیچیده ریاضی را به‌صورت سرگرم‌کننده یاد بگیرند. این بازی‌ها می‌توانند شامل بازی‌های دیجیتال یا بازی‌های سنتی مانند پازل‌ها، بازی‌های کارت و حتی بازی‌های ویدئویی باشند که به کودکان کمک می‌کنند تا مفاهیم جمع، تفریق، ضرب و تقسیم را به‌طور طبیعی درک کنند.
3. کار با فناوری‌های آموزشی پیشرفته
- برنامه‌های آموزشی دیجیتال و نرم‌افزارهای یادگیری می‌توانند به کودکان کمک کنند تا مفاهیم ریاضی را در یک محیط جذاب و تعاملی بیاموزند. این ابزارها معمولاً بر اساس اصول یادگیری چندحسی طراحی می‌شوند و از ترکیب تصاویر، صداها و تعاملات مختلف برای تدریس مفاهیم استفاده می‌کنند.
4. توانبخشی و روش‌های درمانی مکمل
- علاوه بر روش‌های آموزشی، روش های توانبخشی از جمله گفتار درمانی و کاردرمانی می‌تواند به کودکان مبتلا به دیسکالکولیا کمک کند:
- گفتار درمانی: گفتار درمانگران می‌توانند به کودک کمک کنند تا مهارت‌های زبانی و درک مفاهیم کلامی ریاضی را تقویت کند. این درمان به کودک کمک می‌کند تا اصطلاحات و مفاهیم ریاضی را بهتر بفهمد و بتواند در حل مسائل ریاضی از آن‌ها به‌درستی استفاده کند.
- کاردرمانی: کر درمانگران از تمرینات فیزیکی برای تقویت هماهنگی کودک استفاده می‌کنند. این تمرینات شامل تقویت هماهنگی دست و چشم، مهارت‌های نوشتاری و سازماندهی فضایی است که به بهبود توانایی کودک در حل مسائل ریاضی کمک می‌کند.
5. تمرین‌های مستمر و تکراری
- تمرین‌های منظم به کودک کمک می‌کنند تا مهارت‌های ریاضی خود را تقویت کرده و در حل مسائل تسلط بیشتری پیدا کند. این تمرین‌ها باید هم چالش‌برانگیز و هم قابل انجام باشند تا کودک با اعتماد به نفس بیشتری پیش برود.
6. مداخلات روان‌شناختی و مشاوره
- مشاوره و مداخلات روان‌شناختی می‌توانند به کودکان مبتلا به دیسکالکولیا کمک کنند تا اضطراب و استرس ناشی از مشکلات ریاضی را کاهش دهند. این درمان‌ها معمولاً بر تقویت اعتماد به نفس و مدیریت اضطراب تمرکز دارند و به کودک کمک می‌کنند تا هنگام انجام تکالیف ریاضی احساس راحتی بیشتری داشته باشد.
استفاده از این روش‌ها به‌طور همزمان و به‌صورت شخصی‌سازی‌شده می‌تواند به کودکان مبتلا به دیسکالکولیا کمک کند تا از چالش‌ها عبور کرده و در مسیر یادگیری ریاضی پیشرفت کنند.
مطالعه مقاله گفتاردرمانی کودک ۳ ساله؛ اختلالات گفتاری و نحوه درمان از دست ندهید.
نقش والدین و معلمان در حمایت از کودکان با اختلال یادگیری در ریاضی
والدین و معلمان هر دو نقش حیاتی در حمایت از کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی دارند. این اختلال، که ممکن است در مقاطع مختلف تحصیلی بخصوص دوم ابتدایی و چهارم ابتدایی بروز کند، می‌تواند چالش‌های زیادی برای دانش‌آموزان ایجاد کند.
والدین می‌توانند با حمایت و تمرینات خانگی به فرزند خود کمک کنند. به‌عنوان مثال، بازی‌های ریاضی و تمرینات ساده می‌تواند کمک زیادی به کودک کند. زمانی که کودک احساس کند که شما او را درک می‌کنید و از او حمایت می‌کنید، اعتماد به نفسش بیشتر می‌شود و از انجام تکالیف ریاضی کمتر می‌ترسد.
معلمان نیز می‌توانند با روش‌های آموزشی خاص، متناسب با نیازهای هر کودک، کمک‌های زیادی کنند. آن‌ها می‌توانند از ابزارهای ساده مانند تصاویر، کارت‌ها و حتی بازی‌های حرکتی برای آموزش مفاهیم ریاضی استفاده کنند. این روش‌ها به کودک کمک می‌کنند تا مفاهیم ریاضی را بهتر و راحت‌تر یاد بگیرد.
در پایان
ریاضی فقط یک درس در مدرسه نیست؛ بلکه راهی است برای تقویت قدرت ذهنی، استدلال منطقی و دقت در تمام ابعاد زندگی. یادگیری ریاضی به کودکان کمک می‌کند تا نه تنها مسائل عددی را حل کنند، بلکه توانایی تجزیه و تحلیل مشکلات روزمره را هم پیدا کنند.
اما برای برخی از کودکان، درک مفاهیم ریاضی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، حتی اگر هوش خوبی داشته باشند. اینجاست که اختلال یادگیری در ریاضی یا دیسکلکولیا وارد می‌شود، مشکلی که اگر به موقع شناسایی نشود، می‌تواند تاثیرات منفی زیادی در مسیر تحصیلی و زندگی کودک داشته باشد. در این مقاله، ما به بررسی این اختلال و راه‌های شناسایی و درمان آن پرداخته‌ایم.
اگر به‌موقع اقدام کنید، می‌توانید کمک کنید که کودک شما نه تنها از مشکلات ریاضی عبور کند، بلکه در مسیر موفقیت تحصیلی و شخصی خود پیشرفت کند.
تیم گفتار درمانی و کاردرمانی توان هاب با تخصص در درمان اختلالات یادگیری می‌تواند به کودک شما کمک کند تا مهارت‌های زبانی و درک مفاهیم ریاضی را بهبود بخشد. با استفاده از روش‌های درمانی خاص، این تیم به تقویت توانایی‌های ذهنی و فیزیکی کودک پرداخته و به حل مشکلات یادگیری ریاضی کمک می‌کند. اگر کودک شما در یادگیری ریاضی مشکل دارد، مشاوره با تیم توان هاب می‌تواند راهگشای پیشرفت تحصیلی او باشد
منابع معتبر
