سندروم تونل کارپال چیست؟ + تمرینات فیزیوتراپی برای درمان

آیا می دانید سندروم تونل کارپال چیست؟ چه عضوی درگیر این سندروم می شود؟ دلایل بروز آن چیست و چگونه درمان می شود؟

سندرم تونل کارپال وضعیتی است بسیار شایع که موجب بروز علائمی مانند درد، بی حسی، گزگز و ناراحتی در دست و مچ می‌شود.

با ما همراه باشید تا با علائم, دلایل، نحوه شخیص و روش های درمان این سندروم آشنا شوید:

سندروم تونل کارپال چه زمانی اتفاق می افتد؟

تونل کارپال فضایی در استخوان‌های مچ دست شماست. در بدن ما تونل کارپال مچ دست گذرگاهی را در استخوان‌ها باز می‌کند تا تاندون‌ها، رباط‌ها و اعصاب از آن عبور کنند و به دست برسند. 

سندروم تونل کارپ زمانی اتفاق می‌افتد که چیزی باعث تحریک یا فشار اضافی بر عصب میانی که از تونل می‌گذرد، می‌شود. عصب میانی به شما کمک می‌کند ساعد خود را حرکت دهید و به بیشتر انگشتان و بخش‌های دست شما احساس می‌دهد. اگر این بخش آسیب ببیند یا به دیواره تونل کارپال فشار وارد شود، احساسات اضافی یا نادرستی به دست و مچ وارد می‌گردد. 

در صورت احساس درد، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن دست‌ها و مچ باید به پزشک مراجعه کنید. بیماری تونل کارپال اگر زود تشخیص داده شود، به درمان پاسخ مناسبی می‌دهد؛ اما در صورتی که به سرعت درمان نشود، ممکن است به طور دائم به عصب میانی آسیب برساند. سندرم تونل کارپال بسیار شایع است. کارشناسان تخمین می‌زنند که در طول سال از هر 1000 نفر، 3 نفر سندرم تونل کارپال را تجربه می‌کنند.

علائم سندرم تونل کارپال

شایع‌ترین علائم تونل کارپال عبارت‌اند از:

• بی‌حسی در مچ دست، دست یا انگشتان (به خصوص نوک انگشتان).
• درد در مچ دست، دست یا انگشتان.
• مورمور شدن دست
• مشکل در استفاده از دست‌ها برای نگه‌داشتن یا کنترل اشیا (مثلاً نگه داشتن تلفن، گرفتن فرمان، نگه داشتن خودکار یا تایپ کردن روی صفحه‌کلید).

این مشکل معمولاً به تدریج ایجاد می‌شود. ممکن است در ابتدا فقط علائمی جزئی را تجربه کنید و به تدریج این علائم بدتر شوند. 

افراد معمولاً اولین علائم را در شب متوجه می‌شوند. درد یا سوزن سوزن شدن دست ممکن است شما را از خواب بیدار کند. با گذشت زمان، علائم تونل کارپال ممکن است در طول روز هم روی شما تأثیر بگذارد، به خصوص اگر در محل کار خود فعالیت‌هایی مانند تایپ کردن، نوشتن یا استفاده از ابزار و حرکات مشابه را زیاد انجام دهید.

تنگی کانال دست چه احساسی را در فرد ایجاد می‌کند؟

سندرم تونل کارپال می‌تواند باعث ایجاد احساس ناراحتی در مچ دست و انگشتان شود. فرد ممکن است حس کند که دستانش مدام خواب می‌روند یا بی حس شده‌اند. در چنین حالتی فرد معمولاً می‌خواهد دست را تکان دهد تا احساسی در آن ایجاد شود. دردی که این مشکل ایجاد می‌کند، معمولاً از داخل دست یا مچ حس می‌شود. یعنی شبیه به درد سطحی و روی پوست نیست. درد آن شبیه به درد بریدگی نیست و یک درد تیز و سوزان و معمولاً مداوم است.

برخی از افراد هم متوجه می‌شوند که دست آنها ضعیف‌تر از قبل شده است و به عنوان مثال دیگر نمی‌توانند مثل قبل لیوان یا خودکار را محکم نگه دارند. حتی اگر بخواهند هم نمی‌شود! گاهی حتی فرد برخی از حرکات را شبیه به یک انسان دست و پاچلفتی انجام می‌دهد و توانایی کمتری برای انجام حرکات ظریف‌تر و دقیق‌تر دارد. مثلاً نمی‌تواند به درستی دکمه‌های پیراهن را ببندد یا کلید را وارد قفل کند. 

دلایل بروز تونل کارپال دست

فشار اضافی روی عصب میانی باعث ایجاد سندرم تونل کارپال می‌شود‌. تونل کارپال فضای کافی برای تمام قسمت‌هایی که از آن عبور می‌کنند، دارد اما اگر یک قسمت از مچ دست شما متورم یا آسیب دیده باشد، می‌تواند به سایر بافت‌های اطراف خود، از جمله عصب میانی، فشار وارد کند. هر چیزی که باعث تورم یا تحریک در مچ دست شما شود می‌تواند باعث سندرم تونل کارپال شود:

• آسیب‌های فشاری مکرر
• آرتروز
• رگ به رگ شدن
• شکستگی مچ دست (شکستگی استخوان مچ دست)
• کیست‌های گانگلیون

چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به تنگی کانال مچ دست قرار دارند؟

هر کسی ممکن است به این مشکل دچار شود. اما برخی از افراد بیشتر در معرض خطر هستند. از جمله:

• افرادی که باید با دست و مچ خود (برای کار) حرکات تکراری انجام دهند. مثلاً افرادی که مدام باید تایپ کنند یا از چکش استفاده کنند.
• افرادی که از ابزارهای برقی لرزشی استفاده می‌کنند (مانند دریل).
• زنان و به خصوص زنان باردار
• افراد بالای 40 سال
• افرادی که خویشاوندان بیولوژیکی آنها سندرم تونل کارپال دارند (این سندرم می‌تواند ارثی باشد).

داشتن برخی از بیماری‌ها هم می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد، از جمله:

• روماتیسم مفصلی
• نقرس
• کم کاری تیروئید
• دیابت
• چاقی
• آمیلوئیدوز

نحوه تشخیص سندرم تونل کارپال

پزشک در ابتدا مچ، انگشتان و دست شما را معاینه می‌کند. علائم و سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند. علاوه بر این، فعالیت‌های شما را نیز بررسی خواهد کرد، اینکه چه چیزهایی موجب بروز درد در دست می‌شود و با انجام چه کارهایی در دست خود احساس درد خواهید کرد. برای بررسی دقیق‌تر این مشکل، ممکن است یک یا چند مورد از تست‌های زیر لازم شود:

• تست فالن
• اشعه ایکس
• الکترومیوگرافی (EMG)
• سونوگرافی
• ام آر آی
• تست تینل

روش‌های درمان سندرم تونل کارپال

برای درمان تنگی کانال مچ دست روش‌های مختلفی وجود دارد. پزشکان در ابتدا از روش‌های غیرجراحی برای درمان گرفتگی کانال دست استفاده می‌کنند و سعی می‌کنند تا جایی که امکان دارد سراغ روش‌های تهاجمی نروند. در صورتی که این روش‌ها کارساز نباشند، از جراحی برای درمان استفاده می‌شود.

رایج‌ترین درمان‌های تونل کارپال شامل اصلاح برنامه روزانه، حمایت و تقویت مچ دست و مصرف دارو می‌شود:

• بستن آتل (مخصوصاً در شب): آتل مچ دست شما را در حالت خنثی نگه می‌دارد و فشار را از روی عصب میانی شما کم کند.
• تغییر وضعیت بدن یا محیط کاری: ممکن است لازم باشد نحوه نشستن یا ایستادن خود، نحوه قرارگیری صفحه کلید، وضعیت بدنی و… را تغییر دهید. کار درمانگران می‌توانند در این زمینه شما را راهنمایی کنند و راه‌هایی را برای انجام دادن راحت‌تر، بهتر و ایمن‌تر کارهای روزمره پیشنهاد کنند.
• فیزیوتراپی: تمرینات فیزیوتراپی می‌تواند به تقویت عضلات اطراف مچ دست و افزایش انعطاف‌پذیری کمک کند. 
• داروهای بدون نسخه: پزشک ممکن است برای کاهش التهاب و تسکین درد، NSAIDهای بدون نسخه یا استامینوفن را پیشنهاد کند. 
• کورتیکواستروئیدها: کورتیکواستروئیدها داروهای ضدالتهابی تجویزی هستند. ممکن است پزشک برای درمان تونل کارپال آسیب دیده واکسن کورتیزون تجویز کند.
• جراحی سندرم تونل کارپال: اگر روش‌های درمانی ذکر شده مؤثر نباشند، از جراحی برای درمان استفاده می‌شود. جراح تونل کارپال را آزاد می‌کند تا فضای بیشتری در داخل مچ دست ایجاد شود. ابتدا یک برش در رباط ایجاد می‌کنند که مچ را به کف دست متصل می‌کند. به این بخش، رباط عرضی کارپال گفته می‌شود. این کار موجب کاهش تنش در تونل کارپ می‌شود و فضای بیشتری را برای تاندون‌ها و اعصاب باز می‌کند. این جراحی معمولاً سرپایی است و می‌توانید در همان روز عمل به خانه بروید. پس از عمل علائم به مرور بهبود می‌یابند؛ اما بهبودی کامل یک تا دو ماه طول می‌کشد. 

پیشنهاد می شود مقاله درباره فیزیوتراپی مچ دست را در وب سایت توان هاب مطالعه نمایید.

فیزیوتراپی برای درمان تنگی کانال دست

همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم یکی از روش‌های درمان تونل کارپال دست فیزیوتراپی است. تمرینات فیزیوتراپی را در خانه هم می‌توانید اجرا کنید. فیزیوتراپ در ابتدا دست و مچ را بررسی خواهد کرد و سپس با توجه به میزان آسیب تمریناتی را برای شما طراحی می‌کند. شما هم باید این تمرینات را اجرا کنید. در ادامه برخی از تمرینات و ورزش‌های فیزیوتراپی برای درمان تونل کارپال را می‌آوریم.

تمرین اول

این تمرین موجب کشش عضلات در قسمت داخلی ساعد می‌گردد. دست آسیب دیده را به سمت جلو دراز کنید. 

آرنج شما نباید خم شده باشد. حال کف دست را به گونه‌ای عقب ببرید که گویی دارید علامت توقف را نشان می‌دهید.

از دست دیگر خود برای به عقب کشیدن کف دست استفاده کنید. این کار را به آرامی انجام دهید تا کششی را در ساعد خود احساس کنید.

15 ثانیه دست را در این حالت نگه دارید. سپس رها کنید.

این تمرین را می‌توانید روی دست دیگر هم اجرا کنید.

به طور کلی می‌توانید این تمرین را 4 بار در روز و 5 الی 7 بار در هفته تکرار کنید. این تمرین می‌تواند نرمش کششی خوبی برای گرم کردن باشد و خوب است که پیش از انجام سایر فعالیت‌ها این تمرین را انجام دهید.

تمرین دوم

این تمرین باعث کشش ماهیچه‌های بیرونی ساعد می‌شود.

دست آسیب دیده را به سمت جلو دراز کنید. دست باید تا ارتفاع شانه بالا بیاید. 

آرنج شما نباید خم شود. کف دست باید به سمت پایین باشد. حال مچ را خم کنید. به گونه‌ای که انگشتان شما به سمت زمین قرار بگیرد.

با استفاده از دست دیگر، دست خم شده را به آرامی به سمت بدن بکشید تا کشش در قسمت بیرونی ساعد احساس شود.

15 ثانیه نگه دارید. سپس رها کنید. این کار را 5 بار تکرار کنید. 

می‌توانید این تمرین را 4 بار در طول روز اجرا کنید. این تمرین هم می‌تواند روش عالی برای گرم کردن پیش از انجام فعالیت‌ها باشد. 

تمرین سوم

این تمرین، یک نرمش کششی خوب برای کمک به بهبود تحرک عصب تحت فشار مانند عصب مدیان است.

با دست آسیب دیده خود مشتی درست کنید. شست خود را جمع نکنید. 

سپس انگشتان را باز کنید. انگشتان را بکشید و شست را مستقیم و صاف نگه دارید. انگشت شست را در کنار دست فشار دهید. 

به آرامی دست را به سمت ساعد خم کنید، سپس انگشت شست را به سمت بیرون بکشید.

با استفاده از دست مخالف، فشار ملایمی روی انگشت شست وارد کنید تا کشش پیدا کند. 

هر موقعیت را 3 تا 7 ثانیه نگه دارید.

می‌توانید تمامی این حرکات را برای دست دیگر خود نیز تکرار کنید. 

می‌توانید این تمرین را 10 تا 15 بار در روز انجام دهید. 

نکته: استفاده از کمپرس سرد به مدت 20 دقیقه پس از ورزش، می‌تواند به جلوگیری از التهاب کمک کند.

تمرین چهارم

این تمرین موجب کش آمدن تاندون‌های تونل کارپال می‌شود و اگر در کنار استفاده از آتل اجرا شود، می‌تواند بسیار مؤثر باشد. 

آرنج را خم کنید تا ساعد مستقیماً به سمت بالا باشد.

انگشتان و شست را در راستای مچ دست صاف کنید، به طوری که همه انگشتان مستقیم به سمت بالا باشند.

سپس بالای انگشتان را خم کنید تا به شکل قلاب درآید. حال انگشتان خود را به شکل یک مشت خم کنید و شست را روی دیگر انگشتان خود قرار دهید. 

هر یک از این موقعیت‌ها را به مدت 3 ثانیه نگه دارید. 

این تمرین را 5 تا 10 بار تکرار کنید. می‌توانید آن را در ستهای دو یا سه تایی در طول روز تکرار کنید. 

تمرین پنجم

برای اجرای این تمرین یک کف دست خود را صاف روی میز قرار دهید.

دست دیگر را به گونه‌ای روی آن دست قرار دهید که یک زاویه نود درجه ایجاد کنند. 

حال مچ و انگشتان دست پایینی را به سمت بالا فشار دهید. در همین حین با دست بالا مقداری فشار به دست پایین وارد کنید. 

5 ثانیه دست را در این حالت نگه دارید. این تمرین را 10 بار تکرار کنید. 

با دست مخالف نیز این تمرین را اجرا کنید.

تمرین ششم

این تمرین برای عضلات ساعد خوب است. برای اجرای این تمرین به یک توپ پلاستیکی نرم نیاز دارید. 

توپ را در دست خود نگه دارید. حال به مدت 5 ثانیه آن را فشار دهید و سپس رها کنید. این کار را 10 بار تکرار کنید.

این تمرین را در 3 ست ده تایی اجرا کنید.

تمرین هفتم

این تمرین باعث کشش عضلات فلکسور در ساعد می‌شود. برای اجرای این تمرین به یک وزنه سبک یا یک بطری آب نیاز دارید. 

دست خود را روی یک میز بگذارید. کف دست باید به سمت پایین باشد. وزنه را در دست بگیرید. 

به آرامی دست را بالا ببرید تا مچ شما کمی خم شود. سپس دوباره دست را به موقعیت قبلی برگردانید. 

این تمرین را می‌توانید در 3 ست 10 تایی اجرا کنید. 

اگر فیزیوتراپ شما اجازه داد و توانش را داشتید، به تدریج از وزنه سنگین‌تر استفاده کنید. 

تمرین هشتم

دو کف دست خود را در جلوی سینه و زیر چانه، به هم بچسبانید. 

حال به آرامی دست‌ها را به سمت پایین و به سمت شکم ببرید. کف دست‌ها را از هم جدا نکنید. دست‌ها را تا جایی پایین ببرید که کشش خفیفی را در زیر ساعت خود احساس کنید. 

حداقل 15 تا 30 ثانیه دست را در این حالت نگه دارید. این تمرین را 2 تا 4 بار تکرار کنید. 

پیشنهاد می شود مقاله درباره فیزیوتراپی دست در منزل را در وب سایت توان هاب مطالعه نمایید.

کلام آخر

در این مقاله به بررسی سندرم تونل کارپال دست پرداختیم و روش‌های درمان آن را توضیح دادیم. می‌توان گفت یکی از بهترین روش های درمان این مشکل فیزیوتراپی است. نکته مثبتی که در مورد این روش وجود دارد این است که می‌توان تمرینات آن را در منزل نیز اجرا کرد. تیم توان هاب از فیزیوتراپ‌های مجرب و ماهری تشکیل شده است که خدمات فیزیوتراپی در منزل ارائه می‌دهند. در نتیجه شما می‌توانید با خیال راحت از این خدمات بهره‌مند شوید. تیم پشتیبانی توان هاب نیز به صورت 24 ساعته به سؤالات شما پاسخ می‌دهد.