کاردرمانی اوتیسم+ تمرینات مؤثر برای بهبود مهارت‌های حرکتی و ارتباطی کودکان​

با گسترش روش‌های توانبخشی، کاردرمانی کودکان اوتیسم، به یکی از موضوعات چالشی و مهم تبدیل شده است؛ زیرا اوتیسم یکی از اختلالات ذهنی است که در صورت عدم درمان، بر ارتباطات اجتماعی، تفکر و رفتار کودک در آینده نیز تاثیر می‌گذارد.

کاردرمانی در اوتیسم به‌طور کلی روی مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت، یکپارچگی حسی، استقلال فردی و ارتباط اجتماعی تمرکز داره. طبق مقاله‌ای در Journal of Autism and Developmental Disorders، کودکانی که طی شش ماه کاردرمانی هدفمند دریافت کرده بودند، بهبود معناداری در مهارت‌های عملکردی و تعامل اجتماعی نشون دادند.

در این مقاله، قصد داریم به معرفی اوتیسم و علائم آن بپردازیم و روش‌های درمان آن را بررسی کنیم. با مطالعه این مقاله، درک بهتری از نحوه کمک به کودکان مبتلا به این اختلال پیدا می‌کنید.

اوتیسم چیست؟

اوتیسم نوعی اختلال در رشد مغزی کودک است که بر ارتباطات اجتماعی، تعاملات و رفتار او تاثیر می‌گذارد. در صورتی که در کودکی به این اختلال توجه نشود، می‌تواند آثار منفی در شخصیت بزرگسالی فرد نیز ایجاد کند. افرادی که از اوتیسم رنج می‌برند، ممکن است مشکلاتی در تبادل احساسات، تفکر و رفتار نسبت به دیگران داشته باشند و به همین دلیل باید از تمرینات کاردرمانی اوتیسم استفاده کنند.

علل ایجاد اوتیسم هنوز به طور دقیق مشخص نشده است؛ اما برخی از عوامل موثر شامل موارد زیر است:

1. عوامل ژنتیکی: وجود عوامل ژنتیکی و وراثتی ممکن است باعث ایجاد اوتیسم شوند.
2. عوامل زیستی: عوامل زیستی مانند بیماری مادر در دوران بارداری، عوامل شیمیایی و داروها ممکن است در ایجاد اوتیسم نقش داشته باشند.
3. عوامل محیطی: عوامل محیطی مثل تغذیه نامناسب، مصرف مواد مخدر و استرس می‌توانند نقشی در ایجاد اوتیسم داشته باشند.

اوتیسم یک طیف گسترده است، به این معنی که افراد مختلف می‌توانند سطوح مختلفی از این اختلال را تجربه کنند. افراد مبتلا به اوتیسم، تجربه‌ها و نیازهای متفاوتی دارند و بهترین راه حمایت از آن‌ها، درک و توجه به نیازهایشان است.

علائم اوتیسم چیست؟

برخی از علائم و نشانه‌ها که باعث می‌شود به کاردرمانی اوتیسم نیاز باشد، شامل موارد زیر است:

مشکل در ارتباطات اجتماعی:

• دشواری در برقراری ارتباط چشمی با دیگران.
• ناتوانی در درک احساسات دیگران و انتقال احساسات خود به آن‌ها.
• ناتوانی در تشخیص علائم غیرکلامی مانند صداها و حرکات بدنی.

الگوهای تکراری رفتاری:

• تکرار حرکات یا گفتارها بدون هدف خاص.
• علاقه شدید به الگوها یا حرکات خاص

حساسیت به تغییرات:

• حساسیت زیاد نسبت به تحولات محیطی مانند نورها، صداها یا بوها.

• عدم توانایی در تطبیق با تغییرات

محدودیت در تفکر خلاق:

• مشکل در تفکر خلاقانه و جدید
• عدم توانایی در تفکر و خیال‌پردازی در موضوعات انتزاعی.

الگوهای خواب و تغذیه:

• زمان خواب غیرمعمول یا مشکلات در الگوی خواب.
• انتخاب‌های غذایی محدود یا علاقه شدید به غذاهای خاص.

اگر در کودک خود علائمی از اوتیسم مشاهده می‌کنید، بهتر است با یک پزشک بهداشت روانی یا متخصص توانبخشی مشورت کنید تا تشخیص و درمان مناسب را دریافت نمایید.

همچنین با نحوه مراقبت از کودک اوتیسم بیشتر آشنا شوید.

کاردرمانی جسمی کودکان اوتیسم

کودکان اوتیسم معمولا در انجام نرمال حرکات بدنی نیز مشکل دارند. در بعضی اوقات ممکن است راه رفتن و ایستادن آن‌ها به شکل غیرطبیعی به نظر برسد که با تمرین‌های کاردرمانی تا حد زیادی قابل درمان است و شامل موارد زیر می شود:

۱. تمرینات تعادل و هماهنگی

این تمرینات می‌توانند به کودکان کمک کنند تا تعادل و هماهنگی حرکتی خود را بهبود بخشند. تمرینات حرکتی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. تمرین تعادل با حرکات ساده: کودک را تشویق کنید تا روی یک خط راست بایستد و حرکات تعادلی ساده مانند راه رفتن روی پاشنه را انجام دهد.
2. تمرین تعادل با اشیاء: از اشیائی مانند توپ یا تخته برای تعادل بیشتر کودک استفاده کنید. مثلا کودک را تشویق کنید تا توپ را روی دستش حفظ کند.
3. تمرین هماهنگی دست و چشم: با استفاده از بازی‌هایی که نیاز به هماهنگی دست و چشم دارند، مانند پرتاب توپ به هدف یا انجام پازل‌های ساده، کودک را در تقویت هماهنگی دست و چشم یاری کنید.
4. تمرینات معکوس: بازی‌هایی که نیاز به تعادل و هماهنگی معکوس دارند، مانند پرش به عقب یا پرش از یک محل بلند، به تقویت مهارت‌های تعادل و هماهنگی کودک کمک می‌کنند.
5. تمرینات تعادل با انواع سطوح: از تمریناتی که نیاز به تعادل بر روی سطوح مختلف دارند مانند راه رفتن بر روی سطح باریک یا پله‌های مختلف استفاده کنید.

۲. تمرینات تقویت عضلات

تمریناتی که به تقویت عضلات کمک می‌کنند، می‌توانند در بهبود توانایی حرکتی کودکان موثر باشند. این تمرینات عبارتند از:

1. تمرینات با وزن بدن: پرش، شیرجه، ایستادن با یک پا و انجام حرکات با وزن بدن می‌تواند به تقویت عضلات کمک کند.

2.تمرینات با توپ فشاری: کودک را تشویق کنید تا توپ‌های فشاری را در دست خود فشرده کند یا آن‌ها را حمل نماید. این تمرینات می‌توانند به تقویت عضلات بدن کمک کنند.

3.تمرینات با استفاده از باندها و کش‌های مقاومتی: استفاده از باندهای مقاومتی برای انجام تمرینات مانند کشیدن و فشار دادن می‌تواند به تقویت عضلات کمک کند.

4.تمرینات با استفاده از وسایل ورزشی: استفاده از وسایل ورزشی مانند تردمیل، دوچرخه‌ی ثابت، ترامبولین یا وسایل دیگر برای انجام تمرینات تقویتی می‌تواند به تقویت عضلات کودک کمک کند.

کاردرمانی ذهنی اوتیسم

کاردرمانی ذهنی برای کودک اوتیستیک می‌تواند باعث بهبود عملکرد ذهنی، روانی و اجتماعی آن‌ها شود. این نوع کاردرمانی اوتیسم به شکل جامعی طراحی می‌شود تا به نیازهای هر کودک با ویژگی‌های خاص او پاسخ دهد و شامل تمرینات زیر است:

۱. تمرینات تقویت مهارت‌های ارتباطی

تمریناتی که به کودکان کمک می‌کنند تا مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود دهند و بتوانند بهتر با دیگران ارتباط برقرار کنند، عبارتند از:

1. تمرین بازی‌های نقش‌پذیری: بازی‌هایی که نیاز به تعامل و همکاری دارند، مانند بازی‌هایی که کودک یک نقش را می‌پذیرد (خاله‌بازی، معلم و شاگردی، بازی با وسایل آشپزی و…) می‌توانند به تقویت مهارت‌های ارتباطی کودک کمک کنند.
2. تمرین گفتگوهای مکرر: تشویق کودک به شرکت در گفتگو و تمرین ارتباط چشمی و بدنی می‌تواند بسیار مفید باشد. برای مثال از او سوالات چالشی بپرسید و دوباره در مورد پاسخ‌های او، سوال جدید طرح کنید تا گفتگو شکل بگیرد.
3. تمرین شناخت احساسات: انجام تمریناتی که کودک را برای شناخت و بیان احساساتش آماده کنند می‌تواند به بهبود مهارت‌های ارتباطی او کمک کند.

۲. تمرینات تشویق به همکاری

این تمرینات به کودکان کمک می‌کنند تا در تعاملات اجتماعی بهتر همکاری کنند و به دیگران کمک نمایند. برخی از این تمرینات شامل موارد زیر است:

1. تمرینات تعامل با دیگران: تشویق کودک به شرکت در فعالیت‌های گروهی و تعامل با دیگران می‌تواند به تقویت مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی او کمک کند. حضور در مهد کودک می‌تواند نقش موثری در تعاملات گروهی داشته باشد.
2. انجام وظایف مشترک: تشویق کودک به انجام وظایف مشترک و همکاری در فعالیت‌های روزمره مانند چیدن میز غذاخوری یا تمیز کردن اتاق می‌تواند مفید باشد.

فواید کاردرمانی برای اوتیسم

کاردرمانی فواید زیادی برای بیماران مبتلا به اوتیسم دارد، از جمله:

• افزایش استقلال 
• خودکفایی
• تشخیص استعدادها و علایق فرد
• یادگیری مشارکت فعال در مدرسه، کار، اجتماع
• افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس
• بهبود تعامل اجتماعی
• بهبود مهارت‎های حرکتی درست و ظریف
• افزایش تمرکز
• بهبود شیوه سازماندهی و برنامه‌‎ریزی
• ارتقای عملکرد تحصیلی
• بهبود مهارت‎های ادراکی بصری

در تحقیقی که توسط American Occupational Therapy Association منتشر شده، بیان شده که “مداخله‌های مبتنی بر بازی، به‌خصوص بازی‌های حسی-حرکتی، می‌تونن تغییرات پایداری در الگوهای رفتاری کودکان اوتیستیک ایجاد کنند.

نقش کاردرمانگر برای بیمار اوتیسم

کاردرمانگر به تجزیه و تحلیل کامل حالات و رفتار فرد می‎پردازد. او باید با بیمار مبتلا به اوتیسم تعامل نزدیک داشته باشد تا ببیند کدام فعالیت‎ها، تمرینات و… برای ارتقای مهارت‎های او مناسب هستند. 

نقش اصلی کاردرمانگر اوتیسم تقویت فرد در راستای انجام مهارت‎های زندگی روزمره همانند مراقبت از خود، مسواک زدن، نظافت شخصی، لباس پوشیدن، کار کردن، گذراندن اوقات فراغت و… است. کاردرمانگر به فرد کمک می‎کند تا کیفیت زندگی در خانه و مدرسه را بهبود بخشد. به طور کلی نقش کاردرمانگر برای بیمار اوتیسم شامل موارد زیر می‎شود:

• آموزش مهارت‎های حرکتی ظریف و درشت مانند نشستن، راه رفتن، بالا رفتن از پله و…، دوچرخه‌‎سواری، نگه داشتن اشیا و…
• آموزش مهارت‎های ادارکی مانند تشخیص تمایز اندازه‎ها، شکل‎ها، رنگ‎ها و…
• آموزش مهارت‎های بصری موردنیاز برای نوشتن، خواندن و…
• آموزش درک بدن و ارتباط آن با دیگری
• آموزش مهارت‎های اجتماعی، حل مسئله، خودیاری، بازی کردن، مقابله و…
• آموزش توسعه روابط با همسالان و بزرگسالان
• آموزش خودتنظیمی و بیان صحیح احساسات

کاردرمانگران با در نظر گرفتن توانایی‎های اجتماعی، فیزیکی، عاطفی، شناختی و حسی فرد، یک استراتژی کل نگر را برای فرد به کار می‎گیرند. کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) معمولاً در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران مشکل دارند، بنابراین، فعالیت‎ها، علایق و استعدادهای بازی آنها ممکن است محدود بماند. کاردرمانگران می‎توانند به کودکانی که دچار تاخیر رشد هستند، کمک کنند تا مهارت‎های لازم را یاد بگیرند. 

تمرینات زبانی در کاردرمانی اوتیسم

مشکل در زبان و گفتار یکی از عوارض اختلال اوتیسم است. تمرین زبانی می‌تواند به دو دسته کلی تقسیم شود.

۱. تمرینات تقویت مهارت‌های زبانی

1. بازی‌های کلامی: بازی‌هایی که شامل استفاده از کلمات، جملات و داستان‌ها هستند می‌توانند به تقویت مهارت‌های زبانی کودکان اوتیسم کمک کنند.
2. گفتگوهای مکرر: در کاردرمانی اوتیسم، کودک را به شرکت در گفتگوهای مکرر و تمرین بیان افکار و احساساتش تشویق می‌کنند؛ زیرا این تمرین می‌تواند به بهبود مهارت‌های زبانی او کمک کند.
3. خواندن و نوشتن: تشویق کودک به خواندن کتاب و داستان و همچنین تمرین نوشتن جملات و داستان‌ها می‌تواند به تقویت مهارت‌های زبانی او کمک نماید.
4. بازی‌های واژگانی: بازی‌هایی که به تقویت واژگان و افزایش دایره لغات کودک کمک می‌کنند می‌توانند باعث تقویت مهارت‌های زبانی او شوند.
5. توصیف و شناخت اشیا: انجام تمریناتی که کودک را به توصیف و شناخت بهتر افراد و اشیا (مانند بازی اسم – فامیل) تشویق کنند، می‌تواند به تقویت مهارت‌های زبانی او کمک کند.

مطالعه مقاله کاردرمانی برای ایستادن کودک از دست ندهید.

۲. تمرینات توانایی‌های ارتباطی زبانی

این تمرینات به کودکان کمک می‌کنند تا بهتر از زبان برای بیان احساسات و نیازهای خود استفاده کنند. بعضی از رایج‌ترین این تمرینات شامل موارد زیر است:

1. تقویت درک و فهم: تشویق کودک به گوش دادن و فهمیدن دقیق دستورات ساده و پیچیده می‌تواند به بهبود تفهیم و درک زبانی آن‌ها کمک کند.

2. استفاده از زبان برای حل اختلافات: تمرین برای استفاده از زبان برای حل اختلافات و مشکلات با دیگران می‌تواند به تقویت مهارت‌های ارتباطی زبانی کودک کمک نماید.

پیشنهاد می شود مقاله کاردرمانی کودک در منزل در وب سایت توان هاب را مطالعه بفرمایید.

تمرینات فکری برای کاردرمانی کودک اوتیستیک

کودکان اوتیستیک تمرکز کافی برای فکر کردن و حل مسئله ندارند. به همین علت لازم است که با تمرینات کاردرمانی اوتیسم، این توانایی‌ها را در آن‌ها تقویت کنید.

۱. تمرینات حل مسئله

تمریناتی که به کودکان کمک می‌کنند تا مهارت‌های حل مسئله خود را بهبود بخشند:

1. حل مسئله گام به گام: ارائه مسئله‌های ساده تا پیچیده و تشویق کودکان اوتیسم به حل آن‌ها به ترتیب مراحل مختلف، می‌تواند به تقویت توانایی حل مسئله آن‌ها کمک کند.
2. تفکر انتقادی: تشویق کودک به ارزیابی موقعیت‌ها، پذیرش دیدگاه‌های مختلف و ارائه راه‌حل‌های خلاقانه می‌تواند به رشد توانایی‌های حل مسئله او کمک کند.
3. بازی‌های معمایی: شرکت کودک در بازی‌های معمایی و پازل‌های مختلف که نیاز به تفکر و حل مسئله دارند می‌تواند منجر به افزایش توانایی حل مسئله شود.
4. تفسیر اتفاقات: تشویق کودک به جمع‌آوری اطلاعات و تفسیر آن‌ها، بررسی اتفاقات و به دست آوردن الگو می‌تواند باعث رشد ذهنی آن‌ها شود.

5. تصمیم‌گیری: تشویق کودک به ارزیابی گزینه‌ها، تصمیم‌گیری و اجرای تصمیمات خود می‌تواند باعث تقویت توانایی حل مسئله در او شود.

مطالعه مقاله کاردرمانی ام اس در منزل از دست ندهید.

۲. تمرینات تفکر انتزاعی

تمریناتی که به توانایی‌های تفکر انتزاعی کودکان کمک می‌کنند، می‌توانند در توسعه تفکر خلاق آن‌ها موثر باشند. این تمرینات عبارتند از:

1. بازی با الگوها و اشکال هندسی: شرکت در بازی‌هایی که به تشخیص الگوها، مرتب کردن و تشخیص اشکال هندسی می‌پردازند، می‌تواند به رشد تفکر انتزاعی آن‌ها کمک کند.

2. تخیل آینده: تشویق کودک به فکر کردن در مورد آینده، پیش‌بینی اتفاقات و داستان‌سرایی در مورد کارهایی که در آینده می‌خواهد انجام دهد، می‌تواند تفکر انتزاعی او را تقویت نماید.

درصورت نیاز به دریافت خدمات کاردرمانی می توانید از خدمات کاردرمانی در منزل توان هاب استفاده نمایید.

مقایسه روش‌های رایج در کاردرمانی اوتیسم

جمع‌بندی

در این مقاله، به معرفی اختلال اوتیسم، علائم و تمرینات کادرمانی مناسب برای درمان آن پرداختیم. این تمرینات به کودکان اوتیسم کمک می‌کنند تا مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی، فکری و… خود را بهبود بخشند. هر کودک مبتلا به اوتیسم نیازهای منحصر به فردی دارد، انتخاب و اجرای تمربنات کاردرمانی مناسب نیز بسیار حائز اهمیت است و تاثیر زیادی در بهبود عملکرد و کیفیت زندگی این کودکان ایجاد می کند و ارتباط آن‌ها با جامعه را تقویت می نماید.

سوالات متداول