سکته مغزی، چیزی شبیه حمله قلبی است؛ با این تفاوت که در مغز اتفاق می‌افتد. با این حال سکته مغزی یک اصطلاح کلی است و شاید ندانید که انواع مختلفی از سکته مغزی وجود دارد. هر یک از انواع سکته مغزی به دلایل مشخصی اتفاق می‌افتند و می‌توانند عوارض بخصوصی ایجاد کنند. در مطلب امروز در مورد انواع سکته مغزی، علائم و ریسک فاکتورهای هر یک از آنها صحبت خواهیم کرد.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به قسمت خاصی از مغز متوقف شود. این وقفه باعث آسیب به سلول‌های مغز می‌شود که قابل ترمیم یا جایگزینی نیستند. آسیب به مغز می‌تواند بر نحوه عملکرد بدن تأثیر بگذارد و همچنین ممکن است طرز فکر و احساس شما را تغییر دهد. اثرات سکته مغزی به محل وقوع سکته مغزی و بزرگی (وسعت) ناحیه آسیب دیده بستگی دارد. هر یک از انواع سکته مغزی به نحوی بر سلول‌های مغز و عملکرد آنها تأثیر می‌گذارند. سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است که هر ثانیه از آن مهم است. اگر متوجه شدید که خود یا یکی از اطرافیان‌تان علائم سکته مغزی را دارد، فوراً با اورژانس تماس بگیرید. سکته مغزی هر چه سریع‌تر درمان شود، احتمال بهبودی بدون بجای ماندن عوارض بیشتر خواهد شد.
انواع سکته مغزی
به طور عمده سه نوع سکته مغزی وجود دارد که افراد ممکن است تجربه کنند. شایع‌ترین نوع، سکته مغزی ایسکمیک است که ۸۷ درصد از موارد سکته‌های مغزی را تشکیل می‌دهد. نوع دیگر سکته مغزی هموراژیک است و نوع سوم، حمله ایسکمیک گذار است که با عنوان سکته مغزی کوچک نیز شناخته می‌شود. هر نوع سکته مغزی به درمان‌های متفاوتی نیاز دارد که می‌تواند شامل روش‌های جراحی یا غیرجراحی به همراه مصرف دارو باشد. در ادامه با رایج‌ترین انواع سکته مغزی آشنا می‌شوید.
سکته مغزی ایسکمیک
سکته مغزی ایسکمیک زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از رگ‌های خونی مغز دچار انسداد یا گرفتگی می‌شود و جریان خون در بخشی از مغز را مختل می‌کند. در اینصورت سلول‌ها و بافت‌های مغز در عرض چند دقیقه به دلیل کمبود اکسیژن و مواد مغذی شروع به مردن خواعند کرد.
انواع سکته مغزی ایسکمیک
سکته‌های مغزی ایسکمیک به ۲ دسته تقسیم می‌شوند:
- سکته‌های مغزی ترومبوتیک: این نوع سکته‌های مغزی در اثر لخته خونی اتفاق می‌افتد که در رگ‌های خونی داخل مغز ایجاد شده است.
- سکته‌های مغزی آمبولیک: این نوع سکته‌های مغزی توسط لخته خون یا بقایای پلاک اتفاق می‌افتند که در جای دیگری از بدن ایجاد شده و سپس از طریق جریان خون به یکی از رگ‌های خونی مغز رسیده است.
برای آشنایی با روش های درمان فلج مغزی می توانید مقاله درمان فلج مغزی را مطالعه نمایید.
علائم سکته مغزی ایسکمیک
علائم سکته مغزی ایسکمیک به این مسئله بستگی دارد که کدام بخش از مغز شما تحت تأثیر قرار گرفته است. به طور کلی علائم سکته مغزی ایسکمیک می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- افتادگی عضلات یک طرف صورت
- بی حسی در یک طرف صورت یا یک دست یا پا
- ضعف یا فلج در یک دست، پا یا یک طرف بدن
- از دست دادن حس یا احساسات غیر طبیعی در یک طرف بدن
- سرگیجه، مشکلات تعادلی
- لکنت
- مشکل در صحبت کردن و یا درک گفتار
- از دست دادن بینایی و یا دوبینی در یک یا هر دو چشم
- سردرد شدید
- گیجی
- مشکلات حافظه
- حالت تهوع یا استفراغ
علل سکته مغزی ایسکمیک
یک ماده چرب به نام پلاک در شریان‌های شما جمع می‌شود و آنها را باریک می‌کند. این فرآیند آترواسکلروز نامیده می‌شود و جریان خون را کُند می‌سازد. هنگامی که این پلاک می‌شکند، سلول‌های زیادی به کمک می‌آیند که باعث ایجاد لخته می‌شوند و جریان خون را از طریق شریان مسدود می‌کنند.
ریسک فاکتورهای سکته مغزی ایسکمیک
بررسی‌ها نشان می‌دهد که علاوه بر آترواسکلروز، ابتلا به دو بیماری باعث افزایش ریسک دچار شدن به سکته مغزی ایسکمیک خواهد شد.
- بیماری شریان کاروتید: شریان‌های کاروتید در دو طرف گردن وجود دارند و منبع اصلی خونرسانی به مغز هستند. در بیماری شریان کاروتید، این شریان‌ها با رسوبات چربی به نام پلاک مسدود می‌شود و شما را در معرض خطر سکته مغزی قرار می‌دهد.
- بیماری مویامویا: به معنای باریک شدن مزمن و پیشرونده رگ‌های خونی در شریان‌های مغز است.
سایر شرایط سلامتی که خطر سکته مغزی ایسکمیک را افزایش می‌دهند، عبارتند از:
- ریتم نامنظم قلب (فیبریلاسیون دهلیزی)؛ در صورت ابتلا به این بیماری، ۵ برابر بیشتر احتمال دارد که دچار سکته مغزی شوید.
- فشار خون بالا
- دیابت
- کلسترول بالا
- سیگار کشیدن
- چاقی
- سن بالای ۵۵ سال
- حمله قلبی
- مشکل در دریچه‌های قلب
- آسیب به عروق خونی در گردن
- مشکل لخته شدن خون
همچنین پیشنهاد می دهیم مقاله اختلال بلع از دست ندهید.
سکته مغزی هموراژیک
سکته‌های مغزی هموراژیک زمانی اتفاق می‌افتد که رگ خونی تأمین کننده اکسیژن مغز پاره می‌شود یا نشت می‌کند و باعث ایجاد خونریزی در مغز می‌شود. این مسئله مانع از دریافت اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز مغز خواهد شد. همچنین به دنبال خونریزی ممکن است فشار و تورم در بافت مغزی مورد نظر ایجاد شده و به آسیب بیشتر منجر شود.
انواع سکته مغزی هموراژیک
دو نوع سکته مغزی هموراژیک وجود دارد:
- خونریزی داخل مغزی: زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های خونی در مغز خونریزی می‌کنند. خونریزی‌های داخل مغزی معمولاً به دلیل فشار خون بالا ایجاد می‌شوند و به طور ناگهانی اتفاق می‌افتند.
- خونریزی زیر عنکبوتیه یا خونریزی ساب آراکنوئید: به وضعیتی گفته می‌شود که خونریزی در فضای بین مغز و غشاهای پوشاننده مغز رخ می‌دهد. نمونه‌ای از خونریزی زیر عنکبوتیه، پاره شدن آنوریسم است.
علائم سکته مغزی هموراژیک
شایع‌ترین علامت سکته مغزی هموراژیک، سردرد ناگهانی و شدید است که گاهی اوقات سردرد صاعقه‌ای نیز نامیده می‌شود. این علامت در خونریزی زیر عنکبوتیه (SAH) بیشتر دیده می‌شود اما ممکن است با خونریزی داخل مغزی (ICH) نیز رخ دهد. سایر علائم رایج عبارتند از:
- تغییرات در بینایی
- سفتی گردن
- تشنج
- بی حسی در بازوها و پاها
- ناتوانی در حرکت
- گیجی
- حالت تهوع
- استفراغ
- از دست دادن هوشیاری
علل سکته مغزی هموراژیک
مهم‌ترین علل سکته مغزی هموراژیک عبارتند از:
- فشار خون بالا و کنترل نشده
- آنوریسم
- تروما (مثلاً تصادف اتومبیل)
- ناهنجاری شریانی وریدی؛ یک اختلال مادرزادی
- استفاده بیش از حد از داروهای رقیق کننده خون
- بیماری مویامویا
ریسک فاکتورهای سکته مغزی هموراژیک
عوامل خطر سکته‌های مغزی هموراژیک بر اساس نوع سکته مغزی هموراژیک که تجربه می‌کنید متفاوت است.
عوامل خطر برای خونریزی داخل مغزی عبارتند از:
- سن بالا
- جنسیت (مرد)
- فشار خون بالا
- ابتلا به AVM (ناهنجاری های شریانی وریدی)
ریسک فاکتورهای خونریزی زیر عنکبوتیه عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- سوء مصرف الکل
- ابتلا به AVM
مقاله گفتاردرمانی سکته مغزی از دست ندهید.
حمله ایسکمیک گذرا (TIA)
حمله ایسکمیک گذرا (TIA) دوره کوتاهی از علائم مشابه علائم سکته مغزی است که به دلیل انسداد مختصر جریان خون به مغز رخ می‌دهد. TIA معمولاً فقط چند دقیقه طول می‌کشد و آسیب طولانی مدت ایجاد نمی‌کند. با این حال TIA ممکن است یک هشدار باشد. از هر ۳ نفری که به TIA دچار می‌شود، ۱ نفر در نهایت سکته مغزی را تجربه می‌کند که حدود نیمی از این موارد در عرض یک سال پس از TIA رخ خواهد داد. TIA که اغلب سکته مغزی کوچک نامیده می‌شود، می‌تواند به عنوان هشدار سکته در آینده عمل کند و همچنین فرصتی برای جلوگیری از آن باشد.
علائم حمله ایسکمیک گذرا
حملات ایسکمیک گذرا معمولا چند دقیقه طول می‌کشد و اکثر علائم در عرض یک ساعت ناپدید می‌شوند. به ندرت علائم ممکن است تا ۲۴ ساعت طول بکشد. علائم TIA مشابه علائم اولیه سکته مغزی است. علائم به طور ناگهانی رخ می‌دهد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بی حسی یا ضعف ناگهانی در صورت، بازو یا پا؛ اغلب در یک طرف بدن
- گیجی
- اِشکال در صحبت کردن یا فهمیدن منظور دیگران
- سرگیجه، از دست دادن تعادل یا هماهنگی یا مشکل در راه رفتن
- از دست دادن بینایی یا دوبینی
ممکن است بیش از یک TIA اتفاق بیفتد. بسته به اینکه کدام ناحیه از مغز درگیر است، علائم آنها ممکن است مشابه یا متفاوت باشد.
برای آشنایی با تمرینات فیزیوتراپی بیماران سکته مغزی پیشنهاد می دهیم مقاله فیزیوتراپی سکته مغزی از دست ندهید.
علل حمله ایسکمیک گذرا
حملات ایسکمیک گذرا و سکته‌های مغزی ایسکمیک به دلایل مشابهی اتفاق می‌افتند. آن دلایل عبارتند از:
- تشکیل لخته در مغز (ترومبوز)
- تشکیل لخته در جای دیگری از بدن و حرکت آن از طریق رگ‌های خونی و گیر کردن در مغز (ترومبوآمبولی)
- انسداد عروق کوچک (سکته مغزی لکونار)
- TIA با علت ناشناخته
ریسک فاکتورهای حمله ایسکمیک گذرا
عوامل بسیاری می‌توانند در TIA دخیل باشند یا احتمال وقوع آن را افزایش دهند. ریسک فاکتورهای حمله ایسکمیک گذرا عبارتند از:
- فشار خون بالا؛ این مورد مهم‌ترین ریسک فاکتور برای TIA است.
- ابتلا به دیابت نوع ۲
- استعمال دخانیات (به ویژه سیگار کشیدن)
- فیبریلاسیون دهلیزی
- سابقه سکته مغزی یا :TIA داشتن سابقه سکته مغزی یا TIA ریسک دچار شدن به TIA را افزایش می‌دهد.
سایر عوامل خطری که می‌توانند در TIA نقش داشته باشند عبارتند از:
- بیماری قلبی و سابقه حمله قلبی
- کلسترول بالا
- داشتن اضافه وزن یا چاقی
- مصرف مواد مخدر
- بالا رفتن سن
همچنین برای آشنایی بیشتر با فیزیوتراپی می توانید مقاله فیزیوتراپی در منزل را از دست ندهید.
حرف آخر
سکته مغزی به علت خونریزی رگ‌های داخل مغز یا انسداد عروق مغزی و نرسیدن خون و اکسیژن کافی به مغز اتفاق می‌افتد. دچار شدن به انواع سکته مغزی می‌تواند با عوارض جبران ناپذیری همراه باشد. هر چه روند درمان سکته مغزی زودتر آغاز شود، احتمال بهبودی کامل و رفع کامل علائم افزایش می‌یابد.
بزرگ‌ترین مسئولیت ما در تیم پویای توان هاب مراقبت از سلامت جامعه توان‌خواهان است. ما در خانواده توان هاب تنها یک هدف داریم و آن اینکه کلیه خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی را به‌صورت تخصصی در منزل شما عزیزان ارائه دهیم. در راستای تحقق این هدف، مشاوره تخصصی توان هاب برای شما عزیزان رایگان است و با ثبت درخواست تماس، کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس می‌گیرند و به‌محض شروع درمان، درمانگران ما با کلیه تجهیزات لازم در منزل شما حضور پیدا خواهند کرد.
منابع :
stroke
heartandstroke
mercy
