انسان‌ها با حس‌های مختلفی به دنیا می‌آیند. زمانی که سیگنال‌های حسی به درستی کار نکنند، زندگی روزمره فرد دچار اختلال می‌شود. برای رفع این مشکل می‌توان از کاردرمانی حسی کمک گرفت که به این افراد کمک می‌کند احساسات را آن گونه که باید تجربه کنند. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی کاردرمانی حسی و تمرینات مربوط به آن بپردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
چه افرادی به کاردرمانی حسی نیاز دارند؟
یک بیماری که گاها نادیده گرفته می‌شود و به تعداد فزاینده‌ای در کودکان دیده می‌شود، اختلال پردازش حسی یا SPD است. این بیماری که به عنوان اختلال یکپارچگی حسی نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که فردی در دریافت و تفسیر اطلاعات حسی مشکل داشته باشد و به نوبه خود نسبت به آن اطلاعات واکنش نشان دهد. این حالت یک وضعیت عصبی پیچیده است که بر نحوه تجربه و پردازش احساسات تأثیر می‌گذارد.
یکپارچگی حسی به عنوان فرایندی تعریف می‌شود که طی آن فرد احساسات را از محیط دریافت و سازماندهی می‌کند، به آن‌ها معنا می‌بخشد و از رشد توانایی‌های موردنیاز برای مشارکت در فعالیت‌های روزمره حمایت می‌کند. دیسپراکسی و اختلال تعدیل حسی از دیگر بیماری‌های حسی هستند. کم پاسخ‌دهی حسی و بیش پاسخ‌دهی حسی نیز دو نوع دیگر اختلال هستند که احساسات انسان را درگیر می‌کنند. کاردرمانی حسی به افرادی که دچار این مشکلات هستند کمک می‌کند تا دوباره بتوانند احساسات را از هم تشخیص دهند و آنان را به درستی به کار گیرند.
حواس هشت‌گانه انسان
انسان‌ها دارای هشت حس هستند:
- شنوایی
- بینایی
- بویایی
- چشایی
- لامسه
- بینابینی (احساس را از اندام‌ها منتقل می‌کند)
- دهلیزی (تعادل و هماهنگی)
- حس عمقی (کنترل حرکتی و وضعیت بدن)
سیستم حسی که جزئی از سیستم عصبی ماست، پیام‌هایی را به دنیای فیزیکی ما منتقل می‌کند. این پیام‌ها حسی از اینکه ما که هستیم و در رابطه با فضا در کجا هستیم، به ما ارائه می‌دهند. زمانی که ارتباط نادرستی بین آن پیام و نحوه پردازشش وجود داشته باشد، می‌تواند بر رشد و استقلال عملکرد کودک تأثیر بگذارد. اینجاست که کاردرمانی حسی روی کار می‌آید.
مشکلات حسی خود را چگونه نشان می‌دهند؟
مشکلات حسی اغلب با اوتیسم همراه است. به عنوان مثال، بسیاری از افراد در این طیف نسبت به نورهای درخشان یا فلورسنت بسیار حساس هستند، در حالی که برخی دیگر صداها، مزه‌ها و بوها را بسیار طاقت‌فرسا می‌یابند. انواع خاصی از لمس، مانند احساس پیراهن سفت روی پوست، می‌تواند برای آن‌ها بسیار ناراحت‌کننده باشد. کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب مشکلات پردازش حسی دارند، اما همه آن‌هایی که SPD دارند؛ اوتیسم ندارند.
برخی از مشاهدات رایج مرتبط با SPD نشان می‌دهد که کودک شما در تمرکز یا نشستن مشکل دارد، زیاد حرکت می‌کند یا تحت تأثیر محیط خود قرار می‌گیرد. SPD ممکن است خود را به اشکال زیر نشان دهد:
- مسائل مربوط به خوردن
- مقاومت در برابر در آغوش گرفتن
- تأخیر در مهارت‌های حرکتی مانند خزیدن، ایستادن، راه رفتن یا دویدن
- حساسیت یا واکنش بیش از حد ( بیش حسی ) و یا کمتر از حد ( کم حسی ) به تحریکات حسی، مانند صدا، بو، نور و لمس شدن
- فرد دست و پا چلفتی یا بی‌دست و پا به نظر می‌رسد
- حواس‌پرتی در کلاس درس و در زمان یادگیری چیزهای جدید
اگر کودک شما هر یک از علائم بالا را تجربه می‌کند، توصیه می‌شود که با پزشک مشورت کنید و به دنبال درمان باشید.
کاردرمانی حسی حرکتی چگونه می‌تواند به این افراد کمک کند؟
کاردرمانگران کودکان را ارزیابی می‌کنند تا مشخص کنند به کدام محرک‌ها حساس هستند، سپس با هر کودک و خانواده‌اش برای ایجاد مکانیسم‌های مقابله و برنامه‌های درمانی کار می‌کنند. رویکردها و تمرینات متفاوت هستند و با توجه به مشکلات فرد مشخص می‌شوند. در ادامه چند نمونه از تمرینات کادرمانی حسی را می‌آوریم.
تمرینات کاردرمانی حسی
این تمرینات به تفیک حس های مختلف شامل موارد زیر است:
تمرینات کاردرمانی حسی مناسب حس لامسه
این تمرینات حس لامسه فرد را درگیر می‌کنند و باعث می‌شوند تا فرد این حس خود را بیشتر به کار گیرد.
شن بازی
پابرهنه راه رفتن روی سطوح مختلف
نقاشی با انگشت
ماساژ
خمیربازی
گل بازی
مسواک زدن
تمرینات کاردرمانی حسی مناسب دهلیزی
این تمرینات به فرد کمک می‌کنند تا بتواند حس تعادل خود را تقویت کند و بین اعضای مختلف بدن خود هماهنگی ایجاد کند.
استفاده از صندلی راک
بازی با الاکلنگ
تاب بازی کردن
تمرینات کاردرمانی حسی مناسب حس عمقی
این تمرینات به فرد کمک می‌کند تا روی وضعیت بدن خود مسلط شود. تمرینات این چنینی روی تغییر وضعیت بدنی تمرکز می‌کنند.
بازی با ترامپولین
بازی در استخر توپ
فشار دادن توپ با دست پا و بدن
راه رفتن با چشمان بسته و شناسایی اشیا
تمرینات کاردرمانی حسی مناسب حس بویایی
با کمک این تمرینات حس بویایی فرد درگیر می‌شود.
بوییدن گل‌ها و عطرها، بو کردن چیزها با چشمان بسته، بو کردن خوراکی‌ها
تمرینات کاردرمانی حسی مناسب حس چشایی
این تمرینات برای تحریک حس چشایی مناسب هستند.
خوردن خوراکی‌های مختلف با بافت‌های گوناگون
حدس زدن خوراکی‌ها با چشمان بسته
تمرینات کاردرمانی حسی مناسب حس شنیداری
این تمرینات احساس شنوایی فرد را تقویت می‌کنند.
پخش موسیقی موردعلاقه کودک
آواز خواندن
یادگیری ابزارآلات موسیقی
تمرینات کاردرمانی حسی حرکتی مناسب حس بینایی
با این تمرینات حس بینایی فرد تحریک می‌شود و با درگیر شدن رنگ‌ها این حس او تقویت می‌شود.
بازی با کارت‌های تصویری
نقاشی کشیدن
بازی انداختن حلقه‌های رنگی در جای خود
نکاتی در مورد جلسات کاردرمانی حسی حرکتی
جلسات کاردرمانی با توجه به نیاز فرد مشخص می‌شوند. در واقع کاردرمانگر یک رژیم حسی برای فرد مشخص می‌کند. در این رژیم مشخص شده است که فرد باید چه کارهایی را در طول روز انجام دهد تا احساسات دارای چالش خود را درگیر کند. تمرینات هم به صورت دوره‌ای تغییر می‌کنند و پیشرفته‌تر می‌شوند. معمولاً کاردرمانگر تمرینات ساده را به کودک و اطرافیان او آموزش می‌دهد. این تمرینات حدوداً 10 الی 15 دقیق طول می‌کشند و روزی 2 الی 3 مرتبه باید انجام شوند. بسیاری از کاردرمانگران برای راحتی بیشتر بیمار، جلسات خود را در منزل او برگزار می‌کنند. برای دریافت خدمات کاردرمانی در منزل می توانید از طریق سایت با درمانگران توان هاب ارتباط برقرار نمایید.
سخن نهایی
در این مقاله به بررسی کاردرمانی حسی و تمرینات مناسب آن پرداختیم. کاردرمانی حسی حرکتی تمرینات مختلفی دارد. هر کدام از این تمرینات مناسب تقویت یکی از احساسات هشت‌گانه انسان هستند. کاردرمانگر پس از ارزیابی فرد بهترین تمرینات را برای او انتخاب می‌کند و سپس با وی تمرین می‌کند. به تدریج تمرینات پیچیده‌تر می‌شوند تا فرد هم بتواند بهتر با احساسات خود کار کند.
