فیزیوتراپی برای راه رفتن کودکان

شاید برای همه ما این سوال پیش آمده باشد که فیزیوتراپی برای راه رفتن کودکان چه زمانی لازم است و چه زمانی باید نگران رشد کودک‌مان باشیم. رشد حرکتی کودکان، از یک الگو و چهارچوب مشخص پیروی می‌کند، یعنی همه کودکان طبق یک الگوی رشد حرکتی در زمان های مشخص بزرگ می‌شوند. همه کودکان از ابتدا غلت می‌زنند، سینه خیز می‌روند، چهار دست و پا می‌شوند و سپس می‌ایستند و قدم بر می‌دارند. از ۹ تا ۱۲ ماهگی اولین قدم های کودک برداشته می‌شود و تا۱۵ ماهگی به خوبی راه می‌رود.

در این میان شما گاهی در راه رفتن فرزند خود مشکلاتی مشاهده می‌کنید‌. این مشکلات معمولا با افزایش سن کودک از بین می‌رود اما گاهی هم به طور طبیعی درمان نمی‌شود و به درمان مناسب احتیاج دارد، در این شرایط باید در سریع ترین زمان ممکن به متخصصین فیزیوتراپی مراجعه کنید. همچنین اگر آسیب محیطی به کودک وارد شود، متخصصین فیزیوتراپی می‌توانند برای درمان کودک به خانواده کمک کنند. به همین دلیل خانواده باید بداند که چه زمانی باید به فیزیوتراپی مراجعه کند. دادن اعتماد به نفس و تعادل به آنها برای از بین بردن تردید در راه رفتن کودک می‌تواند کمک بزرگی باشد.

در این مقاله سعی می‌کنیم شما را با رشد کودک و خدمات فیزیوتراپی برای راه رفتن کودکان آشنا کنیم.

مراحل راه رفتن در کودکان

تولد تا 6 ماهگی

از ابتدای تولد نوزاد، زمانی که او را ایستاده نگه می‌دارید سعی در تکان دادن پاهایش می‌کند، البته این عمل بعد از مدت 6 ماه از بین می‌رود اما نشان دهنده میل کودک به راه رفتن می‌باشد. فرزند شما در این بازه زمانی یاد می‌گیرد خود را به سمت بالا بکشد یعنی اگر او را بر روی زمین بگذارید تلاش می‌کند سر و سینه خود را بلند کند.

6 ماهگی تا 1 سالگی

کنترل کردن سر و گردن و نشستن با تکیه گاه را می‌آموزد. بیشتر کودکان از 6 تا 10 ماهگی چهار دست و پا رفتن را می‌آموزند. اما این عمل بین کودکان متفاوت است و ممکن است در یک کودک زودتر یا دیرتر شروع شود. او در این بازه زمانی سعی می‌کند به کمک وسایل ثابت بایستد و اولین قدم های خود را بردارد‌، در این حال او می‌تواند چند ثانیه بدون کمک دیگران روی پاهای خودش بایستد. این کار او معمولا  والدین را هیجان زده می‌‌کند، البته که تشویق کردن آنها نقش اساسی برای به راه افتادن فرزندشان دارد.

1 تا 2 سالگی

حالا کودک اولین قدم ها را بر می‌دارد. اول با خم کردن زانو هنگام ایستادن شروع می‌شود. بلند شدن و ایستادن را هر چند به سختی اما می‌آموزد. او با استفاده از اسباب بازی های متحرک و کمک های خانواده شروع به راه رفتن می‌کند. از پله ها به آرامی بالا و پایین می‌رود و کم کم شروع به دویدن می‌کند. ممکن است گاهی تعادلش را از دست بدهد و بیافتد اما این یک اتفاق طبیعی است و به مرور زمان از بین می رود.

مطالعه مقاله کاردرمانی برای ایستادن کودک از دست ندهید.

مشکلاتی که در راه رفتن کودکان تاثیر می گذارد

عوامل بسیاری می‌توانند بر روی رشد حرکتی کودک شما تاثیر بگذارند و این روند دچار اختلال شود. این عوامل می‌توانند به خاطر آسیب ارگان های مختلف بدن باشد که باعث کندی یا توقف یا اختلال رشد کودک شما شوند. در مطلب زیر موارد شایع این عوامل را به شما معرفی کرده و درباره آن توضیح می‌دهیم:

• آسیب های سیستم عصبی مرکزی: سیستم عصبی مرکزی ما مسئول برنامه ریزی و هماهنگی ارگان های حرکتی در بدن می‌باشد. هرگونه آسیب به این بخش می‌تواند باعث اختلال در رشد حرکتی و راه رفتن کودکان شود. سیستم عصبی مرکزی می‌تواند قبل از تولد، هنگام زایمان یا بعد از تولد آسیب ببیند.
  آسیب های قبل از تولد می‌تواند به دلیل ضربه به شکم مادر، وارد شدن مواد سمی به بدن مادر، ابتلای مادر به بیماری هایی مانند سرخک، عفونت شدید بدن ، مصرف الکل و مواد مخدر توسط وی باشد. همچنین آسیب های هنگام زایمان می‌توانند بر اثر چرخش نامناسب کودک در شکم مادر، نرسیدن اکسیژن به کودک هنگام زایمان، ضربه به سر کودک هنگام زایمان باشند.
  آسیب های بعد از زایمان می‌توانند مواردی مثل ابتلا کودک به بیماری های آسیب رسان به سیستم عصبی، ضربه به سر و نخاع کودک، عفونت شدید بدن کودک، وارد شدن سموم به بدن کودک یا خفگی و نرسیدن اکسیژن به کودک اتفاق بیافتد. این آسیب های نورولوژی اگر در بخش حرکتی مغز و نخاع باشد باعث آسیب به بخش های حرکتی کودکان می‌شود. میزان آسیب بستگی به نوع آسیب، شدت آن و محل آسیب دیدگی می‌باشد. برای تشخیص دقیق این آسیب ها باید به پزشک مغز و اعصاب کودکان و متخصصین فیزیوتراپی مراجعه کرد.
• آسیب های سیستم عصبی محیطی: سیستم عصبی محیطی رابط بین مغز و نخاع با ارگان های مختلف بدن می‌باشد. در صورتی که این راه ارتباطی دچار مشکل شود این ارگان ها دچار اختلال می‌شوند. از شایع ترین آسیب ها می‌توان به فلج ارب اشاره کرد. در این بیماری شبکه عصب بازویی دچار آسیب شده‌ است که باعث آسیب به عضلات دست و اختلال در حرکت آن ها می‌شود. آسیب به سیستم عصبی محیطی می‌تواند بر اثر سوختگی، بریدگی یا ضربات شدید به وجود بیاید.
• بیماری های ژنتیکی: بسیاری از بیماری های ژنتیکی وجود دارند که می‌توانند بر سیستم حرکتی کودک تاثیر بگذارند. این بیماری ها بر اثر نقصان ژنتیک کودک به وجود می‌آید. این بیماری ها می‌تواند به سیستم عضلانی یا عصبی کودک آسیب برسانند. تشخیص دقیق این بیماری ها با آزمایش ژنتیک میسر می‌باشد.
• آسیب های ارتوپدیک: با توجه به اینکه کودکان در حال رشد می‌باشند و سیستم اسکلتی عضلانی آن ها در حال رشد است، آسیب به این  سیستم ها می‌تواند باعث اختلال در رشد آن ها شود. هرگونه شکستگی در اندام های تحتانی می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی برای راه رفتن کودک به وجود بیاورد. این شکستگی ها باعث می‌شوند که استخوان یا عضلات آسیب دیده به میزان کافی رشد نکرده و باعث عدم هماهنگی در اندام های دو طرف بدن شوند.
• تاخیر حرکتی: یک نوع اختلال محسوب می‌شود که در تمامی ارگان های حرکتی و عصبی سالم می‌باشند اما کودک در بازه زمانی لازم مراحل حرکتی را طی نمی‌کند، به همین دلیل نیاز به توانبخشی و فیزیوتراپی دارد تا بتواند رشد و مراحل حرکتی خود را طبیعی طی کند.
• بیماری میوپاتی: شامل مجموعه ای از  بیماری های عضلانی می‌شود که باعث تحلیل و ضعف عضلات می‌شوند. این بیماری های عضلات تمام بدن را تحت تاثیر می‌گذارند و باعث می‌شوند عضلات در طول زمان دچار از دست رفتن قدرت عضلانی شوند. این ضعف عضلانی درپاها می‌تواند باعث اختلال شدید در راه رفتن کودک شود.
• بیماری های نوروپاتی: شامل مجموعه ای از بیماری ها می شود که باعث تحلیل اعصاب مرکزی و محیطی می‌شوند. این بیماری ها با آسیب به سیستم عصبی باعث اختلال شدید در راه رفتن کودکان می‌شوند.تشخیص دقیق بیماری های نوروپاتی با نوار عصب_عضله و عکس MRI به مغز و نخاع ممکن می‌باشد.
• بیماری های متابولیک: در این نوع از بیماری ها بدن کودک قادر به تجزیه و استفاده از بعضی خوراکی و پروتئین ها نمی‌باشد. به همین دلیل در صورت مصرف این موارد به بدن کودک آسیب رسیده و باعث اختلال شدید در حرکت و راه رفتن کودکان می‌شود.
• صافی کف پا: یکی از اصلی ترین عارضه های بدون درد مرتبط با پا، صافی کف پا است. این مشکل ممکن است به علت رشد نکردن قوس های کف پا در کودکی، آسیب دیدگی یا از ساییدگی های ساده ایجاد شود. صافی کف پا در نوزادان و کودکان نوپا طبیعی است، زیرا  در آن زمان قوس پا هنوز رشد نکرده. قوس  پای اکثر افراد در تمام دوران کودکی ایجاد می شود، اما برخی افراد قوس پاهایشان رشد نمی‌کند. اگر تا ۸ سالگی این مشکل از بین نرفت در آینده به مشکل برخواهد خورد.
• چرخش انگشتان پا به سمت داخل (پنجه کبوتری): در بسیاری از کودکان چرخش انگشتان پا به داخل (پنجه کبوتری) در رحم اتفاق می افتد. برخی از نوزادان داخل رحم در وضعیتی رشد می کنند که باعث چرخش قسمت جلوی پاهای آنها به سمت داخل می شود و یا ممکن است بعد از تولد به دلیل پیچ خوردگی استخوان ایجاد شود. به خاطر داشته باشید که انگشت کبوتری به این معنی نیست که مشکل خاصی در پای کودک شما وجود دارد و همیشه به این شکل باقی می‌ماند، با درمان زودهنگام می‌توان این مشکل را کاملا از بین برد.
• زانوهای پرانتزی: یک اختلال رشد در کودکان است که باعث می شود زانوها به سمت بیرونی پاها بروند. این اتفاق طبیعی است و در اکثر مواقع بین ۱ تا ۲ سالگی رفع می‌شود. اما در بعضی دیگر باقی می‌ماند و در آینده باعث در مشکلات راه رفتن آنها می‌شود. تقریباً همه کودکانی که تحت درمان زودرس قرار می گیرند نتیجه خوبی دریافت می‌کنند. این بیماری در کودکان چاق یا دارای اضافه وزن  بیشتر دیده می شود. وزن اضافی روی استخوان آنها منجر به روند رشد غیر طبیعی پای آن می شود.
• زانوهای ضربدری: عدم انطباق زانوها می باشد که در این حالت استخوان زانو به سمت داخل چرخیده و خم شده است. این مشکل در بین کودکان رایج تر است. اغلب والدین هنگام راه رفتن کودکان متوجه این مشکل می‌شوند. این مشکل در ۳ سالگی شدیدتر است و در اکثر مواقع تا ۸ یا ۹ سالگی درمان می‌شود اما زمانی که درمان نشد باید برای درمان آن سریعا اقدام کنید.
• راه رفتن با نوک انگشتان پا: نوعی راه رفتن است که پاشنه پای کودک هیچ تماسی با زمین ندارد. این مشکل در بین کودکان معمول است و برای همه اتفاق می‌افتد با این حال، بعد از 2 سالگی، بیشتر کودکان پاشنه پا را روی زمین گذاشته و به حالت عادی راه می‌روند. در موارد بسیار نادر، بعد از دوسالگی “روی انگشت پا راه رفتن” می‌تواند نشان دهنده سفت شدن تاندون و یا یک بیماری باشد.

برای اطلاعات بیشتر از پای پرانتزی و روش درمان آن مقاله فیزیوتراپی پای پرانتزی را از دست ندهید.

فیزیوتراپی چه کمکی به راه رفتن کودک شما می‌کند؟

تمامی اختلالات و آسیب های ذکر شده باعث آسیب به سیستم عضلانی و عصبی کودک می‌شوند، رشد حرکتی وی را دچار آسیب می‌کنند و در نهایت راه رفتن کودک دچار مشکل می‌شود یا باعث می‌شوند کودک نتواند راه رفتن را به دست بیاورد.

متخصصین فیزیوتراپی با ریشه یابی مشکلات استدلال بالینی به تشخیص دقیق مشکلات کودکان پی می‌برند و برای تمام این اختلالات پروتکل و روند درمانی علمی وجود دارد که متخصصین فیزیوتراپی بر این روند تسلط کامل دارند. فیزیوتراپیست ها با تطبیق این روند درمانی با شرایط کودک سعی می‌کنند باعث بهبودی آنان شوند.

متخصصین فیزیوتراپی با استفاده از تمرینات، ماساژ و تجهیزات به روز سعی می‌کنند تا کودک بتواند فاکتور های لازم برای راه رفتن را به دست بیاورد. انجام فیزیوتراپی برای کودکان باعث افزایش قدرت عضلانی، افزایش سرعت عصب دهی، افزایش دامنه حرکتی، تسهیل رشد حرکتی، جلوگیری از عوارض بیماری، جلوگیری از کوتاهی عضله و هماهنگی  عضلات و اندام ها می‌شود.

از وظایف مهم فیزیوتراپی برای کودکان ایجاد هماهنگی های لازم بین اندام مانند هماهنگی پاها و دست ها می‌باشد مثلا در سن لازم بتواند جفت پا بپرد. همچنین ایجاد هماهنگی بین اندام و چشم ها نیز از وظایف فیزیوتراپیست می‌باشد به طور مثال کودک در سن لازم بتواند توپ را به هدف پرتاب کند. یا اینکه هنگام راه رفتن پا را از روی موانع عبور دهد. همچنین برای افزایش قدرت عضلانی، رشد عصبی و کاهش التهاب از تجهیزاتی مانند لیزر پر توان، مگنت، استیمولیتور، سوزن خشک و غیره استفاده می‌کنند. استفاده از این تجهیزات باید زیر نظر پزشک فیزیوتراپیست انجام بگیرد.

چگونه می‌توان به راه رفتن کودکان کمک کرد؟

• استفاده از اسباب بازی های متحرک: اسباب بازی هایی که روی زمین حرکت می‌کند مثل کامیون، ماشین های کوچک و… . زمانی که کودک آنها را روی زمین می‌کشد تعادل و مکانیسم حرکت کردن را می‌آموزد.
• استفاده نکردن از واکر: آکادمی اطفال آمریکا طی تحقیقات گسترده ای به خانواده ها اعلام کرد استفاده از واکر نه تنها در به راه انداختن کودکان کمک نمی کند بلکه باعث کاهش توانایی حرکتی آنها می‌شود و حتی امکان آسیب کمر آنها وجود دارد که در آینده برایشان دردسر ساز خواهد شد.
• کمک کردن به او: اگر تازه شروع به راه رفتن کرده است، به او کمک کنید تا به کمک وسایل ثابت مثل مبل بایستد و یا دستانش را بگیرید و با هم در خانه راه بروید. این کارها علاوه برا تشویق کردن، باعث ایجاد اعتماد به نفس و تعادل در آنها می‌شود.
• استفاده نکردن از کفش: اگر فکر می‌کنید که استفاده از کفش باعث افزایش قدرت راه رفتن کودک تان می‌شود کاملا دراشتباه هستید؛ بدون کفش راه رفتن باعث ایجاد عضله و قوس پا می‌شود. با استفاده از کفش سرعت آنها را در حرکت کردن محدود می‌کنید و باعث تاخیر در راه رفتن فرزند خود می شوید.
• کمک گرفتن از موسیقی: کودکان تحرک و نشاط را دوست دارند و از هماهنگ شدن با ریتم لذت می‌برند. پس موسیقی پخش کنید با آنها شروع به حرکت کنید، شاد باشید و هیجان زده که این کار تاثیر زیادی در تقویت ماهیچه های فرزند شما و کمک به راه رفتن کودک دارد.

نقش والدین در طول روند درمان چیست؟

والدین معمولا در حین درمان کنار کودک حضور دارند و به طور دائم وضعیت کودک را بررسی می‌کنند و با مشاهده هر تغییری فیزیوتراپیست را مطلع می‌سازند. حضور خانواده در کنار کودکان باعث می‌شود آنها در طول درمان احساس دلگرمی و آرامش داشته باشند. والدین یکی از نقش های اصلی درمان هستند، آنها با مشاهده و یادگیری تمرینات مخصوص می‌توانند زمانی که در خانه کنار فرزندانشان هستند با آنها تمرین کنند، صبور باشند و به آنها آرامش دهند تا بهترین نتیجه را بگیرند و از راه رفتن کودک خود خوشحال گردند.

برای دریافت بهترین خدمات فیزیوتراپی در منزل، کافی است بر روی لینک مربوطه کلیک کرده و درخواست تماس خود را ثبت کنید تا کارشناسان ما در اسرع وقت با شما ارتباط برقرار کرده و مشاوره های لازم را در اختیارتان قرار دهند.

توان هاب، سلامتی شما دغدغه ماست