یکی از رایجترین شیوههای درمان بیماری‌های حرکتی و مختل‌کننده توانایی و قدرت بدنی، فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی می‌تواند به مدیریت درد، حفظ تعادل و هماهنگی بدن کمک کند. بسیاری از پزشکان به بیماران خود توصیه می‌کنند پس از آسیب‌دیدگی یا بروز مشکلات این چنینی به فیزیوتراپ مراجعه کنند. فیزیوتراپی انواع مختلفی دارد و شامل درمان مشکلات بخشهای مختلفی از بدن می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم به چیستی فیزیوتراپی، انواع و کاربردهای آن بپردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
فيزيوتراپي چيست؟
فیزیوتراپی شیوهای درمانی است که به شما کمک می‌کند نحوه انجام حرکات بدنی را بهبود ببخشید. فیزیوتراپی معمولاً به عنوان بخشی از یک روند درمانی بزرگ‌تر محسوب می‌شود. یعنی شما اول به پزشک متخصص مراجعه میکنید. سپس پزشک به شما توصیه می‌کند نزد فیزیوتراپ بروید. معمولاً بیماران پس از بسیاری از جراحیها به فیزیوتراپی نیاز پیدا می‌کنند. گاهی هم از فیزیوتراپی برای پیشگیری از بروز برخی از صدمات و مشکلات احتمالی استفاده می‌شود.
در ابتدا فیزیوتراپیست بیمار را معاینه می‌کند. در مورد علائم او می‌پرسد. سپس سابقه پزشکی بیمار بررسی می‌شود. با توجه به مشکلات فرد، برنامهای برای او مشخص می‌شود. تمرینات هر جلسه، تعداد جلسات و دستگاه‌های موردنیاز برای درمان در برنامه تعیین می‌شوند. گاهی هم ممکن است فرد به جلسات بیشتری نیاز پیدا کند.
تعداد جلسات فیزیوتراپی با توجه به آسیب و شرایط بیمار مشخص می‌گردد. برخی از افراد با چند جلسه درمان می‌شوند. اما برخی دیگر به جلسات بیشتری نیاز دارند و گاهی درمان فیزیوتراپی ماهها یا حتی سالها طول میکشد.
کاربرد فیزیوتراپی
فیزیوتراپی کاربردهای مختلفی دارد و می‌توان از آن برای درمان بسیاری از مشکلات استفاده کرد، از جمله:
- گردن درد
- کمردرد
- مشکلات استخوانی، مفصلی، ماهیچه‌ای و رباطی
- مشکلات ریوی مانند آسم
- عوارض پس از قطع عضو
- ناتوانی ناشی از مشکلات قلبی
- مشکلات لگنی، مانند مشکلات مثانه و روده مربوط به زایمان
- از دست دادن تحرک به دلیل ضربه به مغز یا ستون فقرات، پارکینسون، ام اس
- خستگی، درد، تورم، سفتی، کوفتگی ناشی از برخی بیماری‌ها مانند سرطان
- آسیب‌های ورزشی
- زانودرد
- پارگی روتاتور کاف
- سندرم تونل کارپال
- اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
- آسیب‌های نخاعی
- بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
- فلج مغزی
- دیستروفی عضلانی
- و…
فیزیوتراپ کیست؟
فیزیوتراپ فردی است که در زمینه فیزیوتراپی تخصص دارد. فیزیوتراپها در دانشگاه تحصیل می‌کنند و باید مدرک معتبر این رشته را از دانشگاه دریافت کنند. این افراد بدن را به شکل یک کل در نظر میگیرند. با داشتن چنین نگاهی می‌توان مشکلات را بهتر ریشهیابی کرد. علاوه بر این، راههای درمانی نیز بهتر مشخص میگردند. برخی از رویکردهای اصلی فیزیوتراپها شامل موارد زیر می‌شود:
- آموزش و مشاوره در مورد مسائل مربوط به زندگی روزمره مانند توصیههایی کلی برای داشتن وضعیت بدنی مناسب، تکنیکهای صحیح بلند کردن اجسام و…
- توصیههای حرکتی، تمرینی و فعالیت بدنی
- درمان دستی یعنی زمانی که فیزیوتراپ از دستان خود برای تسکین درد، سفتی و آموزش حرکات استفاده می‌کند.
- به کارگیری دیگر تکنیکها مانند آب درمانی، درای نیدلینگ و…
فواید فیزیوتراپی
فیزیوتراپی مزایای زیادی دارد. از جمله:
- کاهش درد
- بهبود تعادل
- بهبود سیستم عصبی
- بهبود سیستم اسکلتی و عضلانی
- تقویت ماهیچه‌ها و مفاصل
- افزایش استقلال فرد
انواع فیزیوتراپی
فیزیوتراپی انواع مختلفی دارد. معمولاً فیزیوتراپها می‌توانند تمامی انواع فیزیوتراپی را اجرا کنند؛ اما برخی از آنها در بعضی از انواع آن تخصص و مهارت بیشتری دارند. در ادامه به طور مختصر هر یک از انواع فیزیوتراپی را توضیح میدهیم.
فیزیوتراپی ارتوپدی
در این نوع از فیزیوتراپی به اصلاح ناهنجاری‌ها یا اختلالات عملکردی سیستم اسکلتی، به ویژه اندام‌ها و ستون فقرات و ساختارهای مرتبط مثل ماهیچه‌ها و رباط‌ها می‌پردازیم. اگر شرایطی دارید که اسکلت (استخوان‌ها)، ماهیچه‌ها، تاندون‌ها، رباط‌ها و فاسیا را درگیر می‌کند، باید سراغ فیزیوتراپی بروید که در این زمینه تخصص بیشتری دارد.
فیزیوتراپی قلبی – تنفسی
این فیزیوتراپی رشته‌ای است که به طور تخصصی به پیشگیری، توانبخشی و جبران خسارات افراد مبتلا به بیماری‌ها و آسیب‌های قلبی و ریوی مربوط می‌شود. همچنین در صورت داشتن مشکلات حاد مانند آسم، عفونت حاد قفسه سینه و تروما، باید به فیزیوتراپیست قلبی – تنفسی مراجعه کنید. حتی می‌توان قبل از یک جراحی بزرگ یا در دوران نقاهت آن به این فیزیوتراپیستها مراجعه کرد. در این فیزیوتراپی طیف گسترده‌ای از بیماری‌های مزمن قلبی و تنفسی مانند بیماری انسداد مزمن ریه (COPD)، فیبروز کیستیک (CF) و انفارکتوس میوکارد (MI) نیز درمان می‌گردد.
فیزیوتراپی کودکان
فیزیوتراپی کودکان صرفاً به ارائه خدمات فیزیوتراپی به کودکان و نوجوانان اشاره دارد. معمولاً والدین برای بررسی مسائلی چون قدرت، راه رفتن، انعطاف‌پذیری، تعادل و هماهنگی و پردازش حسی سراغ این فیزیوتراپها میروند.
فیزیوتراپی ورزشی
این تخصص فیزیوتراپی در درجه اول به پیشگیری از آسیب و توانبخشی ورزشکاران و افرادی که فعالیت‌های ورزشی انجام میدهند، میپردازد. فیزیوتراپیست‌های ورزشی می‌توانند از راههای مختلف به ورزشکاران کمک کنند. افزایش قدرت بدنی، کمک به آرامش بدن، بهبود انعطاف‌پذیری مفاصل و ماهیچه‌ها، پیشگیری از آسیب‌ها و درمان آسیب‌ها و… همگی به این فیزیوتراپی مربوط می‌شوند.
فیزیوتراپی زنان
در این فیزیوتراپی به اختلالت مربوط به لگن، کف لگن و مراقبت‌های پس از زایمان رسیدگی می‌شود. شواهدی زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد فیزیوتراپی می‌تواند این علائم را کاهش دهد. متأسفانه اکثر زنان حتی از این خدمات اطلاعاتی ندارند و نمی‌دانند چنین درمان مؤثری وجود دارد.
فیزیوتراپی کف لگن
همان طور که اشاره کردیم، در فیزیوتراپی زنان به مسائل مربوط به لگن رسیدگی می‌شود. فیزیوتراپی کف لگن به زنان کمک می‌کند تا عضلات کف لگن خود را بازسازی کنند. این ماهیچه‌ها می‌توانند با زایمان، جراحی، بلند کردن اجسام سنگین، اضافه وزن، یبوست یا یائسگی ضعیف شوند.
ماهیچه‌های کف لگن از رحم، مثانه و روده (کولون) حمایت می کنند و از استخوان شرمگاهی در جلو تا دنبالچه در پشت فرد کشیده می‌شوند. اگر ماهیچه‌ها ضعیف باشند، کنترل مثانه و روده نیز تحت تأثیر قرار میگیرد و منجر به بی اختیاری ادرار یا افتادگی می‌شود. با کمک فیزیوتراپی می‌توان این علائم را کنترل کرد.
فیزیوتراپی عصبی
فیزیوتراپی عصبی نوعی مداخله درمانی است که هدف آن درمان بیمارانی است که از اختلالاتی که ماهیت عصبی دارند، رنج می‌برند. این فیزیوتراپی مناسب افرادی است که دچار مشکلات زیر شده‌اند:
- سکته
- پارکینسون
- آسیب‌های مغزی
- ضربه مغزی
- ام‌اس
- بیماری آلزایمر
فیزیوتراپی دهلیزی / فیزیوتراپی سرگیجه
سه چیز باعث حفظ تعادل انسان‌ها می‌شود: سیستم بینایی، سیستم حس عمقی و سیستم دهلیزی. هر کدام از اینها دچار مشکل شود، تعادل انسان و هماهنگی بدن از بین می‌رود. فیزیوتراپی دهلیزی / فیزیوتراپی سرگیجه به توانمندی این سیستم‌ها کمک می‌کند. افرادی که دچار سرگیجه هستند، به سر آنها آسیب وارد شده و… می‌توانند از این درمان کمک بگیرند.
فیزیوتراپی ضربه مغزی/TBI
فیزیوتراپی ضربه مغزی مناسب افرادی است که دچار این مشکل شده‌اند. این شیوه درمانی شامل تمرینات هماهنگی، تمرینات تقویت عضلات گردن، تمرینات رهاسازی میوفاسیال و… می‌شود.
فیزیوتراپی دست
بسیاری از افراد به دلیل شغل و رشته ورزشی خود به این فیزیوتراپی نیاز دارند. در این فیزیوتراپی روی مشکلات دست تمرکز می‌شود. مدیریت تورم، مراقبت از زخم، افزایش حس در دست، توانمندسازی مجدد دست از جمله کارهایی است که در این فیزیوتراپی انجام می‌شود.
فیزیوتراپی پا
این فیزیوتراپی نیز مناسب افرادی است که زیاد از پای خود کار میکشند. افرادی که دونده هستند، آرتروز دارند، جراحی پا انجام دادهاند، همگی می‌توانند از این فیزیوتراپی بهره‌مند شوند. در این فیزیوتراپی روی تقویت مچ پا، ساق پا و ماهیچه‌های بالایی ساق پا تمرکز می‌شود.
فیزیوتراپی درد شانه
درست مانند درد پا، درد شانه نیز می‌تواند بر فعالیت‌های روزمره شما تأثیر بگذارد! فیزیوتراپی درد شانه روی درمان درد اندام‌های فوقانی، دامنه حرکتی و هرگونه عدم تعادل عضلانی تمرکز دارد.
فیزیوتراپی ICU
فیزیوتراپی در بخش مراقبت‌های ویژه هم کاربرد فراوانی دارد. بیمارانی که دچار حوادث جدی شده‌اند و قادر به حرکت نیستند، می‌توانند از این درمان بهره‌مند شوند. فیزیوتراپیستها می‌توانند به جا به جایی بیماران کمک کنند و روشهایی را برای بازیابی تحرک آنها به کار گیرند.
فیزیوتراپی کمردرد
کمردرد از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که انسان‌ها به آن مبتلا می‌شوند. تقریباً همه ما در مقطعی از زندگی کمردرد را تجربه کرده‌ایم. در فیزیوتراپی کمردرد از تمرینات مخصوص، گرمادرمانی، سرمادرمانی، درمان با امواج شوک، دستگاهها TENs، درمان اولتراسوند و… استفاده می‌شود.
فیزیوتراپی زانودرد
10 درصد از مردان و 13 درصد از زنان، دچار ارتروز زانو می‌شوند. برخی از افراد نیز در اثر آسیب و تصادف به مشکلات مربوط به زانو دچار می‌شوند. در فیزیوتراپی زانودرد نیز از روشهای فیزیوتراپی کمردرد استفاده می‌شود.
فیزیوتراپی سالمندان
با افزایش سن، ممکن است فرد دچار بسیاری از مشکلات فیزیکی رایج مانند درد مفاصل، کاهش تحرک، کمردرد و حتی بیماری‌های جدی‌تری مانند پوکی استخوان، ام اس و پارکینسون شود. فیزیوتراپی در چنین شرایطی می‌تواند بسیار راه‌گشا باشد. متأسفانه بسیاری از سالمندان این دردها را طبیعی و مختص سن و سال میدانند و سراغ درمان آنها نمیروند.
فیزیوتراپی اسکلتی عضلانی
فیزیوتراپی اسکلتی عضلانی شامل درمان اختلالاتی است که بر نحوه حرکت شما، نحوه عملکرد عضلات و مفاصل تأثیر میگذارد. فرقی ندارد که این مشکل در کدام بخش از بدن رخ داده باشد. بسیاری از فیزیوتراپیهایی که در این مقاله به آنها اشاره کردیم، به گونهای زیر مجموعه این فیزیوتراپی محسوب می‌شوند.
فیزیوتراپی آنلاین یا مجازی
با همه‌گیری بیماری کرونا و پیشرفت اینترنت، بسیاری از جلسات فیزیوتراپی به شکل آنلاین برگزار می‌گردد. فیزیوتراپیستهایی که توانایی انجام این کار را دارند، ارتباط کلامی خوبی می‌توانند برقرار کنند و سطح دانش بالایی دارند. زیرا می‌توانند از راه دور و بدون استفاده از دست مشکلات را تشخیص دهند و بیمار را راهنمایی کنند. این روش مناسب افرادی است که توانایی رفتن به کلینیک را ندارند یا از فیزیوتراپ مدنظر خود دور هستند.
فیزیوتراپی سیار
منظور از فیزیوتراپی سیار حالتی از اجرای این شیوه درمانی است که فیزیوتراپ به سراغ بیمار می‌رود. فرقی ندارد محل برگزاری جلسات کجا باشد. هر جا که بیمار راحت باشد، جلسات برگزار می‌گردد. فیزیوتراپی در منزل جزئی از این فیزیوتراپی محسوب می‌شود. تقریباً تمامی انواع فیزیوتراپی را می‌توان به این شکل اجرا کرد.
آیا فیزیوتراپی درد دارد؟
تمرینات فیزیوتراپی نباید به شما آسیب برساند یا باعث درد شود. ممکن است کمی درد یا فشار را تجربه کنید که طبیعی است؛ اما این درد نباید غیرقابل‌تحمل باشد. در صورتی که از انجام هر تمرین مطمئن نیستید، آن را انجام ندهید و به فیزیوتراپ خود اطلاع دهید.
آمادگی قبل از فیزیوتراپی
قبل از مراجعه به فیزیوتراپ، باید نزد پزشک متخصص بروید. پزشکی که بتواند مشکل شما را تشخیص دهد و درمان کند. اگر پزشک تشخیص دهد، شما را به فیزیوتراپهای مختلف معرفی می‌کند. پس از معاینه شدن توسط فیزیوتراپ، باید آماده برگزاری جلسات شوید. بهتر است قبل از جلسه، لباس راحت بپوشید تا بتوانید تمرینات را بهتر اجرا کنید. علاوه بر این، هر گونه دارو، پماد و… را که مصرف کردهاید، باید به فیزیوتراپ اطلاع دهید.
دستگاه های مخصوص فیزیوتراپی
در برخی موارد از دستگاههایی مخصوص برای درمان استفاده می‌شود. دستگاه فیزیوتراپی پیشرفته باعث می‌شود تا روند درمان سریعتر پیش برود. دستگاه‌های فیزیوتراپی انواع مختلفی دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره میکنیم:
- اولتراسوند تراپی
- شاک‌ویوتراپی
- لیزرتراپی
- فناوری RF
- و…
هزینه فیزیوتراپی چقدر است؟
هزینه فیزیوتراپی ثابت نیست و عوامل مختلفی روی قیمت آن تأثیرگذار هستند. از جمله:
- میزان تخصص فیزیوتراپ
- نوع فیزیوتراپی
- تعداد جلسات
- زمان جلسات
- نوع دستگاه‌های استفاده شده در جلسات
- محل برگزاری جلسات مثل خانه، کلینیک و…
- محل جغرافیایی به عنوان مثال، هزینه هر جلسه فیزیوتراپی در شهرهای بزرگ و شلوغ معمولاً بیشتر است
سخن نهایی
در این مقاله به بررسی فیزیوتراپی، مزایا، کاربردها و انواع مختلف آن پرداختیم. با کمک فیزیوتراپی می‌توان بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها را بهبود بخشید یا عوارض آنها را به حداقل رساند. تیم توان هاب از باتجربهترین فیزیوتراپها تشکیل شده است که در زمینههای مختلفی تخصص دارند و برای راحتی هر چه بیشتر بیمار جلسات خود را در منزل نیز برگزار می‌کنند. بری کسب اطلاعات بیشتر میتوانید با مشاورین توان هاب مشورت کنید و از پشتیبانی 24 ساعته بهره‌مند شوید.
