کاردرمانی مختص سن خاصی نیست و حتی نوزادان نیز ممکن است به آن نیاز داشته باشند. کاردرمانی نوزاد با تمرکز بر نقاط عطف رشد نوزادان از مراحل رشد آنها پشتیبانی می‌کند. شاید بتوان گفت که کاردرمانی نوزادان به مراتب حساس‌تر از انجام کاردرمانی در سنین بالاتر است زیرا همه نوزادان حتی آنهایی که نیازی به کاردرمانی ندارند، بسیار حساس و آسیب پذیر هستند. به همین خاطر لازم است کاردرمانی نوزاد با دقت و ظرافت بیشتری دنبال شود. اگر کاردرمانی نوزاد توسط یک مرکز کاردرمانی معتبر و در سن مناسب انجام شود، تأثیر قابل توجهی در رشد مهارت‌های شناختی و حرکتی و همچنین توانایی تعامل نوزاد با محیط اطراف خود خواهد داشت.
مواقع ضرورت انجام کاردرمانی برای نوزاد
هنگامی که بحث کاردرمانی نوزادان به میان می‌آید، به احتمال زیاد به یاد نوزادان نارس می‌افتید؛ یعنی نوزادانی که در هنگام تولد کمتر از ۳۷ هفته بارداری را سپری کرده‌اند. با این حال نوزادان در شرایط مختلفی ممکن است به کاردرمانی نیاز پیدا کنند. از جمله:
- نوزادان فول ترم که در هنگام تولد دچار کمبود اکسیژن شده‌اند و به این خاطر، مشکلات مغزی و یا عضلانی- اسکلتی پیدا کرده‌اند.
- ابتلا به زردی شدید پس از تولد که باعث فلج مغزی نوزاد شده باشد.
- نوزادانی که دائما دچار تشنج می‌شوند.
- نوزادانی که مراحل رشد حرکتی خود را به طور نرمال طی نمی‌کنند؛ به عنوان مثال نمی‌توانند همانند همسالان خود گردن بگیرند و یا غلت بزنند.
- نوزادانی که به طور مادرزادی فلج مغزی هستند.
- نوزادان نارسی که به مدت طولانی در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) بستری بوده‌اند.
- نوزادانی که در هفته‌های اول تولد تحت عمل‌های جراحی سنگین مانند جراحی قلب و جراحی مغز قرار گرفته‌اند.
- نوزادانی که به طور مادرزادی دچار کوتاهی اندام و یا ضعف عضلانی هستند.
- نوزادانی که دچار تأخیر در مهارت‌های حرکتی ظریف هستند.
- نوزادان مبتلا به اختلالات بلع
- نوزادان مبتلا به اختلال یکپارچگی حسی
- نوزادان مبتلا به انسفالوپاتی هیپوکسیک – ایسکمیک (HIE )
پیشنهاد می شود مقاله درباره کاردرمانی فلج مغزی در وب سایت توان هاب را مطالعه نمایید.
هدف کاردرمانی نوزاد
کار اصلی نوزادان از بدو تولد تا یک سالگی، غذا خوردن، یادگیری تعامل با محیط از طریق حواس، حرکت دادن بدن، برقراری ارتباط صحیح با مراقبان و بازی است. در طول جلسات کاردرمانی نوزاد، کاردرمانگر به طور کلی بر روی این موارد تمرکز می‌کند. در واقع کاردرمانی نوزادان به کاهش شرایط استرس زایی که نوزاد به واسطه نارس بودن یا سایر شرایط پزشکی در معرض آن قرار گرفته است، کمک می‌کند و در عین حال به تقویت جنبه‌های ضعیف‌تر رشد جسمانی و عصبی نوزاد می‌پردازد.
کاردرمانی نوزادان شامل چه مواردی است؟
آیا می‌دانستید کاردرمانی نوزاد حتی در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان نیز انجام می‌شود؟ بله. کاردرمانگران NICU با کاهش تحریکات اضافی محیطی و تفسیر رفتار و حرکات نوزادان، شرایطی را فراهم می‌کنند که به رشد و تکامل هر چه بهتر نوزاد در دوره بستری در NICU منجر خواهد شد. اینکه کاردرمانی نوزاد شامل چه مواردی می‌شود، به سن نوزاد و شرایط خاص او بستگی دارد. به طور کلی کاردرمانی نوزادان به موارد زیر می‌پردازد:
- آموزش برقراری ارتباط و ایجاد پیوند عاطفی با والدین
- آموزش لذت بردن از زمان حمام کردن
- یادگیری خودتنظیمی از طریق لمس آرام بخش و نوازش
- ارائه تمرینات بدنی غیرفعال برای کمک به تحریک رشد سالم نوزاد
- تقویت توانایی بلع
- تقویت توانایی دنبال کردن اسباب بازی‌ها و سایر اشیاء با چشم (ردیابی بصری نوزاد)
- تقویت قوه چشایی و بویایی نوزاد
- جلب توجه نوزاد و کمک به برقراری تماس چشمی
- کمک به گردن گرفتن به موقع نوزاد
- تقویت توانایی غلت زدن نوزاد
- ارائه محرک‌های رشدی مناسب نوزاد با شناسایی نیازهای او
کاردرمانگر، یک برنامه منحصر به فرد برای رفع نیازهای نوزاد شما تهیه می‌کند. همانطور که نوزاد شما رشد و پیشرفت می‌کند، برنامه کاردرمانی مطابق با پیشرفت‌های او تغییر خواهد کرد.
کاردرمانی برای گردن گرفتن نوزاد
گردن گرفتن نوزاد به معنای توانایی او برای نگه داشتن و کنترل سر و عدم شلی یا کجی گردن است. می‌توان گفت گردن گرفتن نوزاد، اولین نقطه عطف رشد حرکتی اوست که حدودا در ۲ ماهگی اتفاق می‌افتد. اما اگر نوزاد ۱ تا ۲ ماهه شما در هنگام خوابیدن روی شکم، سرش را به این طرف و آن طرف تکان نمی‌دهد و یا هنگامیکه به پشت خوابیده تلاشی برای بلند کردن سرش نمی‌کند، ممکن است به کاردرمانی برای گردن گرفتن نیاز داشته باشد. زیرا نوزاد در طی روند گردن گرفتن ابتدا باید بتواند کارهای فوق را انجام دهد. کاردرمانی برای گردن گرفتن نوزاد جزء مهم‌ترین وظایف کاردرمانگران نوزاد و کودک محسوب می‌شود. لازم به ذکر است که گردن نوزاد فوق العاده حساس و آسیب پذیر است بنابراین اگر نوزاد شما در گردن گرفتن مشکل دارد، هرگز به صورت خودسرانه و به توصیه اطرافیان تمرینات خانگی انجام ندهید. کاری که متخصص کاردرمانی نوزاد انجام می‌دهد، کاملا تخصصی و ایمن است و شما فقط هنگامی مجاز هستید آن تمرینات را به تنهایی اجرا کنید که متخصص کاردرمانی، روش صحیح انجام آنها را به شما آموزش داده باشد.
کاردرمانی برای غلت زدن نوزاد
نوزادان در حوالی ۳ تا ۴ ماهگی غلت زدن از پشت به سمت پهلو را آغاز می‌کنند و از ۴ تا ۵ ماهگی از شکم به سمت پشت غلت می‌زنند. اغلب نوزادان ابتدا از سمت شکم به سمت پشت غلت می‌زنند و بعد از چند هفته غلت زدن از پشت به سمت شکم را می‌آموزند. اگر کودک ۵ ماهه شما اصلا غلت نمی‌زند، لازم است برای دریافت خدمات کاردرمانی برای غلت زدن نوزاد اقدام کنید. وجود برخی بیماری‌ها و اختلالات نظیر فلج مغزی، نارس بودن و تأخیرهای حرکتی می‌تواند مانع غلت زدن نوزاد شود. کاردرمانگر نوزاد پس از ارزیابی‌های لازم و در صورت نیاز ارجاع نوزاد به متخصص مغز و اعصاب کودکان، علت اصلی غلت نزدن نوزاد را تشخیص می‌دهد و تمرینات کاردرمانی متناسب با آن ارائه خواهد داد.
اهمیت زمان کاردرمانی نوزاد
مهم‌ترین مسئله در مورد کاردرمانی نوزاد، از دست ندادن زمان طلایی است زیرا اگر یک نوزاد به کاردرمانی نیاز داشته باشد، به تعویق انداختن آن باعث می‌شود که برطرف نمودن مشکل مورد نظر مدت بیشتری طول بکشد و این به معنای افزایش تعداد جلسات کاردرمانی و صرف هزینه و زمان بیشتر است. همچنین در برخی موارد ممکن است مسئله مورد نظر به طور کامل رفع نشود بنابراین اگر با توجه به شرایط نوزادتان انجام کاردرمانی برای او توصیه شده است، لطفا آن را جدی بگیرید و در اسرع وقت روند کاردرمانی نوزاد خود را آغاز کنید.
بهترین روش کاردرمانی نوزاد
هنگامی که بحث کاردرمانی نوزاد به میان می‌آید، دو گزینه پیش روی والدین قرار دارد. مراجعه حضوری به کلینیک‌های کاردرمانی و یا استفاده از خدمات کاردرمانی در منزل. کاملا بدیهی است که کاردرمانی نوزاد در منزل به مراتب بهتر و آسان‌تر از انجام این کار در کلینیک‌های کاردرمانی است. زمان رفت و آمد، آسیب پذیر بودن نوزاد تازه متولد شده نسبت به محرک‌ها و آلودگی‌های محیطی، خستگی و بی حوصلگی نوزاد به خاطر رفت و آمد مکرر، عدم راحتی نوزاد در محیط جدید و ناآشنا، افزایش خستگی والدین و معطل شدن در کلینیک و … همگی از جنبه‌های منفی انجام کاردرمانی نوزاد در خارج از منزل هستند. با این اوصاف، بهترین روش کاردرمانی نوزاد دریافت خدمات کاردرمانی در منزل است.
فواید کاردرمانی نوزاد در منزل
کاردرمانی نوزادان در منزل، مزایای متعددی دارد که باعث شده به انتخاب اول اکثر والدین تبدیل شود، از جمله:
- صرفه جویی در زمان رفت و آمد
- استرس کمتر و راحتی بیشتر نوزاد به دلیل کاردرمانی در محیط آشنای خانه
- خستگی کمتر والدین و نوزاد
- امکان هماهنگی جلسات درمانی به صورت تلفنی
- دریافت گزارش جلسات درمانی و آگاهی از میزان پیشرفت نوزاد
سخن پایانی
کاردرمانی نوزاد، پروسه عجیب و دشواری نیست اما با توجه به طبیعت آسیب پذیر نوزادان از حساسیت بالایی برخوردار است و باید فقط توسط متخصصان کاردرمانی با تجربه و آموزش دیده و در یک محیط بهداشتی، آرام و مطمئن انجام شود. مجموعه توان هاب با کادر بسیار مجرب و تیم تخصصی خود آماده ارائه انواع خدمات کاردرمانی نوزاد در منزل شماست.
