ه نظر شما اگر از یک خانم باردار بپرسید که چه احساسی دارد، چه پاسخی خواهد داد؟ به احتمال زیاد او می‌گوید که واقعا خوشحال است اما از دردها و ناراحتی‌های عجیب و غریب بارداری به ستوه آمده است. در حالی که بارداری یک دوره منحصربفرد و فوق العاده زیبا در زندگی زنان محسوب می‌شود اما با ناراحتی خاص خود همراه است.به عنوان مثال کمردرد، درد لگن، پا درد و … تقریباً ۵۰ تا ۸۰ درصد از زنان باردار از علائم اینچنینی شکایت دارند. با این حال، یک راه حل بسیار ساده برای این مشکلات وجود دارد؛ فیزیوتراپی در دوران بارداری. بله تعجب نکنید! فیزیوتراپی در بارداری یک روش بسیار موثر برای کاهش علائم دردناک مانند کمردرد، درد لگن و بی اختیاری ادرار است. با ما همراه باشید تا هر آنچه لازم است در مورد فیزیوتراپی بارداری بدانید را با هم مرور کنیم.
اهمیت فیزیوتراپی در بارداری
بدن ما هورمونی به نام ریلکسین تولید می‌کند. در حالی که این هورمون هم در بدن مردان و هم در بدن زنان وجود دارد اما در درجه اول در زنان باردار تولید می‌شود و مسئول جلوگیری از هر گونه آسیب به بدن زن در هنگام زایمان است. تولید ریلکسین در سه ماهه دوم بارداری به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.
هدف اصلی این هورمون شل شدن کانال زایمان و آماده سازی بدن خانم باردار برای زایمان است. با این حال علاوه بر کانال زایمان، سطوح بالای ریلکسین منجر به شل شدن رباط‌های دیگر بدن نیز می‌شود. در حالی که ریلکسین از یک طرف جریان خون را تسهیل می‌کند، از سوی دیگر به درد عضلانی، درد مفاصل و بدن درد منجر می‌شود. این عارضه جانبی ریلکسین، دلیل اصلی کمردرد در بارداری است. شل شدن موقتی ناشی از این هورمون در این دوره از بارداری می‌تواند عضلات و رباط های بدن زنان باردار را برای مدت طولانی ضعیف کند.
فیزیوتراپی در دوران بارداری یک رویکرد مفید برای مقابله با درد ناشی از افزایش ریلکسین است. هدف اصلی فیزیوتراپی در دوران بارداری کمک به بدن برای مقابله با مشکلات عضلانی، تحرک، گردش خون و تنفس است. یک فیزیوتراپ از طریق مجموعه‌ای از تمرینات در دوران بارداری به بدن شما برای آماده شدن برای زایمان و بهبودی پس از زایمان کمک می‌کند.
فیزیوتراپی در بارداری برای چه مشکلاتی مفید است؟
در حالی که اکثر زنان باردار از کمردرد شکایت دارند اما فیزیوتراپی بارداری می‌تواند در زمینه‌های دیگری نیز مفید واقع شود. برخی از مشکلات رایجی که فیزیوتراپی در دوران بارداری می‌تواند به رفع آنها کمک کند عبارتند از:
- درد پایین کمر
- درد بالای کمر
- خشکی و سفتی مفاصل
- سیاتیک (دردی که از کمر تا لگن و باسن تا ساق پا گسترش می‌یابد)
- سندروم تونل کارپال (شرایطی که در آن بی حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف در دست‌ها ایجاد می‌شود)
- درد کف لگن (درد در جلو و پشت لگن)
- مشکلات مثانه (Diastasis Recti)
مطالعه مقاله فیزیوتراپی تنفسی از دست ندهید.
مزایای فیزیوتراپی در بارداری
اگر به عنوان یک خانم باردار هنوز مطمئن نیستید که شرکت در جلسات منظم فیزیوتراپی در بارداری واقعا ارزشش را دارد یا نه، نگاهی به این بخش بیندازید. مهم‌ترین مزایای فیزیوتراپی در بارداری شامل موارد زیر هستند.
تسکین کمردرد
کمر درد، شایع‌ترین شکایت خانم‌های باردار است. فیزیوتراپی در دوران بارداری برای مقابله با درد ناشی از افزایش ریلکسین مفید است. این روش از طریق تمرینات و ماساژهای خاص می‌تواند به کاهش درد عضلانی کمک کند. تمرینات هدفمند فیزیوتراپی نه تنها به کاهش درد کمک می‌کنند بلکه قدرت ماهیچه‌ها را نیز حفظ می‌نمایند.
کاهش بی اختیاری ادرار ناشی از ضعف لگن
ضعیف بودن کف لگن می‌تواند منجر به بی اختیاری ادرار، درد و افتادگی اندام لگنی شود. فیزیوتراپ بر اساس وضعیت لگن، تمرینات مخصوصی را برای شما طراحی می‌کند. این تمرینات به تقویت عضلات لگن و کاهش احتمال آسیب کمک می‌نماید. بررسی‌ها نشان می‌دهد زنانی که در دوران بارداری فیزیوتراپی می‌کنند، ۸۰ درصد کمتر در معرض بی اختیاری ادرار پس از زایمان قرار می‌گیرند.
تسکین سیاتیک
سیاتیک دردی است که در امتداد مسیر عصب سیاتیک ایجاد می‌شود. این درد از قسمت پایین کمر تا لگن، باسن و پایین پا امتداد می‌یابد. علائم درد سیاتیک شامل درد گاه به گاه یا مداوم در یک طرف باسن یا ساق پا، بی حسی، ضعف و گزگز در ساق پا یا سایر نواحی مرتبط است. فیزیوتراپ‌ها از تمرینات کششی مختلف و درمان دستی برای رهایی بیمار از علائم سیاتیک استفاده می‌کنند.
در همین رابطه مقاله فیزیوتراپی سیاتیک را از دست ندهید.
رهایی از سندروم تونل کارپال
سندروم تونل کارپال به دلیل انقباض عصب مدیان در مچ دست به خاطر افزایش حجم خون در بدن در دوران بارداری رخ می‌دهد. این انقباض باعث درد، بی حسی، ضعف و احساس سوزن سوزن شدن دست‌ها می‌شود. فیزیوتراپ‌ها با توصیه ورزش‌های مناسب به جریان مداوم خون و کاهش درد در ناحیه مچ دست کمک می‌کنند.
اصلاح تغییرات پوسچر در بارداری
در دوران بارداری با رشد جنین، ماهیچه‌های کمر به تدریج شروع به خم شدن می‌کنند تا فضایی برای بزرگ شدن شکم ایجاد شود. این افزایش فشار روی کمر باعث می‌شود که رحم زن باردار کمی به سمت جلو حرکت کند. تغییر در موقعیت این عضلات باعث تغییراتی در پوسچر خانم‌های باردار می‌شود. فیزیوتراپی به اصلاح تغییرات پوسچر که در دوران بارداری رخ می‌دهد کمک می‌کند.
شل کردن مفاصل و ماهیچه‌های سفت
بدن یک زن در طی مدت کوتاه دوران بارداری دچار تغییرات متعددی می‌شود. در نتیجه مفاصل و ماهیچه‌های او سفت می‌شوند. فیزیوتراپی در بارداری، نواحی خاص دردناک را هدف قرار می‌دهد و به شل شدن عضلات و مفاصل سفت شده کمک می‌کند.
به حداقل رساندن دیاستاز رکتی
دیاستاز رکتی به معنای جدا شدن ماهیچه‌های شکم است که یک وضعیت شایع پس از بارداری می‌باشد و زمانی اتفاق می‌افتد که شکم به دلیل رشد کودک کشیده شود. این جدایی عضلات به نفخ شکم منجر می‌شود. فیزیوتراپ‌ها ورزش‌های خاصی را برای تقویت عضلات شکم و کمک به بهبود سریع‌تر دیاستاز پس از زایمان توصیه می‌کنند.
تسهیل روند زایمان
بدن زنان باردار برای القای زایمان و همچنین زایمان راحت و طبیعی به قدرت و انعطاف پذیری بالایی نیاز دارد. فیزیوتراپ‌ها با ارائه تمرینات و ورزش‌های مناسب به زنان باردار کمک می‌کنند بدن خود را فعال نگه دارند و قدرت خود را افزایش دهند. ثابت شده که فیزیوتراپی در بارداری برای زنان در حین زایمان بسیار مفید است، زیرا به تسهیل قابل توجه روند زایمان کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد زنانی که در دوران بارداری فیزیوتراپی انجام می‌دهند، نسبت به سایر زنان باردار زایمان آسان‌تری دارند.
تقویت ثبات میان تنه
حفظ قدرت مرکز بدن در دوران بارداری برای حمایت از شکم در حال رشد و حفظ پوسچر مناسب اهمیت دارد. فیزیوتراپ‌ها می‌توانند با ارائه تمرینات ایمن به زنان باردار، عضلات میان تنه آنها را تقویت کنند و ریسک بی ثباتی مرکز بدن را کاهش دهند.
کاهش تورم و اِدِم
تورم در پاها و مچ پا یک اتفاق شایع در دوران بارداری است. تکنیک‌های فیزیوتراپی مانند تخلیه لنفاوی دستی و سایر تمرینات درمانی می‌توانند به کاهش تورم و بهبود گردش خون کمک کنند.
توانبخشی شناختی چیست؟ برای اطلاعات بیشتر می توانید مقاله مورد نظر را مطالعه نمایید.
تکنیک‌های فیزیوتراپی در بارداری
هنگامی که به عنوان یک خانم باردار برای اولین بار به فیزیوتراپ مراجعه می‌کنید، از شما در مورد هر گونه مشکل سلامتی که ممکن است داشته باشید سؤال می‌کند. فیزیوتراپ ممکن است از تکنیک‌های متعددی استفاده کند و تمریناتی را برای کمک به بهبود حرکت شما و کاهش ناراحتی توصیه نماید. به طور کلی یک ارزیابی جامع و چندین جلسه فیزیوتراپی برای کمک به ایجاد یک برنامه درمانی و بررسی اثربخشی آن ضروری است.
مزایای فیزیوتراپی در بارداری بلافاصله مشخص نمی‌شود. همچنین ممکن است به شما توصیه شود که یکسری تمرینات ورزشی را در خانه نیز انجام دهید. به طور کلی تکنیک‌های رایج فیزیوتراپی در بارداری شامل موارد زیر هستند:
- ماساژ
- اولتراسوند
- دستکاری مفاصل خاص
- کشش عضلات
- تمرینات کف لگن
- ارائه روش‌هایی برای افزایش تحرک، بدون تشدید مشکل فعلی
- ارائه نکات ورزشی
- توصیه به پوشیدن کمربند بارداری یا شلوار فشرده سازی
مقاله ورزش برای درد کتف پیشنهاد می دهیم.
فیزیوتراپی در بارداری چگونه است؟
با پیشرفت بارداری شما در سه ۳ ماهه، تکنیک‌های فیزیوتراپی در بارداری نیز تغییر می‌کند.
فیزیوتراپی در بارداری: سه ماهه اول
سه ماهه اول زمانی است که شما در حال عادت کردن به بارداری و تغییرات مختلف مرتبط با آن هستید. فعالیت بدنی، رژیم غذایی و فیزیوتراپی به شما کمک می‌کند تا به این تغییرات عادت کنید. فیزیوتراپ با آموزش شما و همسرتان در مورد تغییرات مادر و جنین و آنچه که باید انتظار داشته باشید، شروع خواهد کرد.
فیزیوتراپی در سه ماه اول بارداری بر روی وضعیت بدن (پوسچر)، چالش‌های خانه و محل کار و مشکلات اسکلتی- عضلانی از قبل موجود تمرکز دارد. فیزیوتراپ به آرامی به شما در اصلاح پوسچر در محل کار و خانه کمک می‌کند. او تکنیک‌های خاصی را برای بلند کردن و تحرک ایمن و درمان هر گونه مشکل اسکلتی عضلانی که از آن رنج می‌بردید، در اختیار شما قرار می‌دهد.
فیزیوتراپی در بارداری: سه ماهه دوم
در سه ماهه دوم، شما پیشرفت زیادی در بارداری داشته‌اید و خود را با تغییرات فوق العاده در هورمون‌ها و بدن‌تان تطبیق می‌دهید. فیزیوتراپی در سه ماهه دوم بارداری به شما کمک می‌کند تا با این تغییرات هماهنگ شوید. فیزیوتراپ شما پس از اتمام بررسی ناهنجاری و بعد از مشورت با پزشک‌تان تمرینات را شروع خواهد کرد.
فیزیوتراپی در سه ماهه دوم بارداری بر روی تکنیک‌های کششی برای بهبود انعطاف پذیری اندام تحتانی و لگن تمرکز دارد. همچنین تمرینات تحرکی و تقویتی برای ستون فقرات و شکم به شما آموزش داده می‌شود. هدف از انجام این تمرینات در دوران بارداری، افزایش آمادگی جسمانی و مدیریت درد است.
فیزیوتراپی در بارداری: سه ماهه سوم
در سه ماه آخر بارداری، فیزیوتراپ بر تقویت قدرت و انعطاف پذیری شما تمرکز خواهد کرد. فیزیوتراپی در سه ماه آخر بارداری با ارائه آموزش استراتژی‌های موثر در زایمان مانند تکنیک‌های آرام سازی، تمرین‌های تنفسی، قرارگیری در موقعیت صحیح برای تسهیل زایمان و … به شما کمک می‌کند.
فیزیوتراپی در سه ماهه سوم بارداری شامل تقویت ستون فقرات و شکم، تمرینات کف لگن، تکنیک‌هایی برای بهبود انعطاف اندام تحتانی و لگن و همچنین مدیریت درد است.
همچنین برای آشنایی بیشتر با فیزیوتراپی می توانید مقاله فیزیوتراپی در منزل را از دست ندهید.
حرف آخر
رایج‌ترین تصور غلط در مورد فیزیوتراپی، آن است که این روش درمانی فقط برای افرادی است که پس از تصادف یا صدمات ورزشی دچار آسیب شده‌اند. اما این تنها یک جنبه فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی یک درمان عالی برای کاهش و مدیریت طیف وسیعی از علائم ناخوشایند و مشکلات در زنان باردار است. ممکن است فکر کنید که تمام این دردها جزئی از بارداری هستند اما راه‌هایی برای به حداقل رساندن این ناراحتی وجود دارد؛ فیزیوتراپی در بارداری به شما کمک می‌کند که از این دوره تکرارنشدنی نهایت لذت را ببرید. مراجعه منظم به فیزیوتراپ نه تنها می‌تواند شما را از این دردها و ناراحتی‌های معمول بارداری رها کند بلکه ممکن است در تسهیل روند زایمان و جلوگیری از برخی از مشکلات پس از زایمان نیز موثر باشد.
بزرگ‌ترین مسئولیت ما در تیم پویای توان هاب مراقبت از سلامت جامعه توان‌خواهان است. ما در خانواده توان هاب تنها یک هدف داریم و آن اینکه کلیه خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی را به‌صورت تخصصی در منزل شما عزیزان ارائه دهیم. در راستای تحقق این هدف، مشاوره تخصصی توان هاب برای شما عزیزان رایگان است و با ثبت درخواست تماس، کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس می‌گیرند و به‌محض شروع درمان، درمانگران ما با کلیه تجهیزات لازم در منزل شما حضور پیدا خواهند کرد.
