یکی از شایع‌ترین صدمات زانو خصوصا در ورزشکاران، پارگی و کشیدگی رباط صلیبی (ACL) است. رباط صلیبی مهم‌ترین رباط زانو است که وظیفه آن کنترل چرخش داخلی زانو در هنگام باز و بسته کردن و راه رفتن می‌باشد. آسیب ACL اغلب به دلیل کشش بیش از حد یا پارگی این رباط در وسط زانو ایجاد می‌شود. صدمه دیدن رباط صلیبی می‌تواند بر ثبات زانوی شما تأثیر بگذارد و منجر به از دست دادن قدرت پا و محدودیت در دامنه حرکتی زانو شود. آسیب رباط صلیبی ممکن است از پارگی‌های جزئی یا رگ به رگ شدن تا موارد شدید که رباط به طور کامل پاره می‌شود متغیر باشد. درمان آسیب به رباط صلیبی می‌تواند از طریق استراحت، بستن آتل زانو، جراحی، فیزیوتراپی رباط صلیبی و یا ترکیبی از چند روش انجام شود. در مطلب امروز به شما خواهیم گفت که فیزیوتراپی رباط صلیبی چگونه انجام می‌شود و چه مزایایی به همراه دارد.
آیا درمان پارگی رباط صلیبی با فیزیوتراپی امکان پذیر است؟
پاسخ این سوال به شدت پارگی و آسیب رباط صلیبی بستگی دارد. پارگی خفیف ACL را می‌توان با فیزیوتراپی کنترل کرد. در پارگی نه چندان شدید رباط صلیبی، فشرده سازی (استفاده از زانوبند و باندهای کشی) باعث کاهش تورم اطراف زانو و جابجایی بافت نرم می‌شود و از این طریق به رفع اسپاسم عضلانی که باعث محدودیت حرکت شده است کمک می‌کند. در این موراد معمولا از تمرینات فیزیوتراپی برای تقویت عضلات حمایت کننده از زانو، به ویژه عضلات بالای ساق پا، عضلات چهارسر ران (در جلو) و همسترینگ (در پشت) استفاده می‌شود.
هدف از فیزیوتراپی رباط صلیبی چیست؟
فیزیوتراپی رباط صلیبی با اهداف مختلفی انجام می‌شود که به شدت آسیب دیدگی رباط صلیبی و شرایط بیمار بستگی دارد. به طور کلی مهم‌ترین اهداف فیزیوتراپی رباط صلیبی شامل موارد زیر هستند:
- بازیابی دامنه حرکتی کامل مفصل زانو
- ترمیم قدرت عضلانی و حس عمقی زانو
- بازیابی ثبات عملکردی مطلوب زانو
- دستیابی به بهترین سطح عملکردی ممکن (در هنگام پیاده روی، دویدن، پریدن و …)
- کاهش ریسک آسیب مجدد
- بازگشت به ورزش حرفه‌ای
- پیشگیری از جراحی
فیزیوتراپی رباط صلیبی در چه مواردی به کار می‌رود؟
فیزیوتراپی رباط صلیبی هم برای اهداف محافظه کارانه و هم برای آماده کردن بیمار به منظور جراحی یا کوتاه کردن دوره نقاهت پس از جراحی به کار می‌رود.درمان محافظه کارانه آسیب ACL می‌تواند بهترین انتخاب برای بیماران کم تحرک باشد. نوع تمرینات فیزیوتراپی رباط صلیبی و نیاز یا عدم نیاز به انجام جراحی با در نظر گرفتن سن بیمار، فعالیت‌های ورزشی و وجود یا عدم وجود علائم بی ثباتی زانو در فعالیت‌های روزمره مشخص خواهد شد. اگر بی ثباتی علامتی زانو پس از فیزیوتراپی یا پس از استراحت کافی کاهش نیابد، جراحی بازسازی رباط صلیبی قدامی توصیه می‌شود.
مداخله فیزیوتراپی رباط صلیبی را می‌توان به مراحل زیر تقسیم کرد:
مرحله حاد: پس از آسیب رباط صلیبی صرف نظر از اینکه جراحی زانو ضرورت دارد یا نه، انجام فیزیوتراپی بر بازیابی دامنه حرکتی، قدرت، حس عمقی و ثبات تمرکز دارد. در مرحله حاد از تکنیک PEACE AND LOVE به منظور کاهش تورم و درد، تلاش برای بازیابی دامنه کامل حرکت و کاهش افیوژن مفصل استفاده می‌شود. همچنین برای کمک به کنترل درد و تورم برای بیمار داروهای ضد التهابی مناسب تجویز خواهد شد. برای برخی بیماران ممکن است از چوب زیر بغل و زانوبند بی حرکت کننده زانو استفاده شود. با این حال به منظور جلوگیری از آتروفی عضله چهار سر ران لازم است استفاده طولانی مدت از بی حرکت کننده زانو محدود شود.
مرحله قبل از جراحی: شاید تعجب کنید که انجام فیزیوتراپی رباط صلیبی قبل از جراحی چه ضرورتی دارد؟ پس از آسیب دیدن رباط صلیبی، زانو متورم، ملتهب و دردناک می‌شود و به همین خاطر انجام جراحی زانو در این مرحله توصیه نمی‌شود. بنابراین ابتدا لازم است با انجام فیزیوتراپی رباط صلیبی، درد و تورم و دامنه حرکتی زانو به وضعیت طبیعی بازگردد و سپس برای جراحی زانو اقدام شود. فیزیوتراپی رباط صلیبی قبل از جراحی می‌تواند از چند هفته تا چند ماه به طول بینجامد و بر بهبود قدرت و آمادگی عضلانی، به دست آوردن دامنه حرکتی و بهبود حس عمقی بیمار تمرکز خواهد داشت.
مرحله بعد از جراحی: درد، تورم، انقباض عضلانی، محدودیت در دامنه حرکت و الگوهای راه رفتن غیرطبیعی از مهم‌ترین عوارض جراحی رباط صلیبی هستند. انجام فیزیوتراپی رباط صلیبی بلافاصله بعد از جراحی مزایای متعددی دارد. فیزیوتراپی رباط صلیبی به افزایش گردش خون در زانو، کاهش التهاب، بازیابی دامنه حرکتی و تقویت عضلات حمایت کننده از مفصل زانو و همچنین جلوگیری از خشکی و سفتی زانو کمک می‌کند.
بازگشت به ورزش (برای ورزشکاران): ورزشکارانی که دچار پارگی رباط صلیبی شده‌اند، به جلسات فیزیوتراپی تخصصی‌تری نیاز دارند. فشار وارد بر زانوها در حین تمرینات ورزشی و شرکت در مسابقات به شدت افزیش می‌يابد. بنابراین ورزشکاران حرفه‌ای در مقایسه به افراد عادی به فیزیوتراپی تخصصی (با دستگاه‌ها و تمرینات خاص) نیاز دارند.
مطالعه مقاله فیزیوتراپی صورت از دست ندهید.
روش‌های فیزیوتراپی رباط صلیبی
فیزیوتراپ با در نظر گرفتن توصیه پزشک و شدت آسیب دیدگی رباط صلیبی می‌تواند از روش‌های مختلفی برای تسریع روند بهبودی زانو استفاده نماید. به طور کلی، درمان پارگی رباط صلیبی با فیزیوتراپی می‌تواند شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:
- آموزش استفاده از عصا
- درمان دستی
- تمرینات تقویتی
- تحریک الکتریکی
- مگنت تراپی
- اولتراسوند تراپی
- تمرینات دامنه حرکتی
- آموزش تعادل و هماهنگی
- فیزیوتراپی با دستگاه CPM
- آب درمانی
- گرما درمانی
- سوزن خشک
- بستن بریس و ثابت کننده‌های زانو
همچنین مقاله فیزیوتراپی پارکینسون از دست ندهید.
چند نمونه از تمرینات فیزیوتراپی رباط صلیبی
تمرینات ارائه شده در زیر می‌توانند در آماده سازی برای جراحی رباط صلیبی یا درمان پارگی رباط صلیبی با فیزیوتراپی به کار روند. توصیه می‌شود ابتدا آنها را تحت نظر فیزیوتراپ خود انجام دهید و پس از تسلط کامل بر هر تمرین، آن را در خانه تکرار کنید. در حین انجام این تمرینات به احساسی که در زانوی آسیب دیده خود دارید، توجه کنید. اگر یک تمرین باعث ایجاد درد می‌شود، انجام آن را متوقف کنید. تمریناتی که باعث درد نمی‌شوند را می‌توانید یک تا چهار بار در روز انجام دهید.
سر دادن پاشنه پا
برای انجام این تمرین:
- روی زمین دراز بکشید یا در حالت نشسته به دیوار تکیه دهید و پاها را دراز کنید.
- به آهستگی زانوی آسیب دیده را خم کنید؛ در حالی که پاشنه خود را روی زمین به سمت خود سُر می‌دهید. سپس به آرامی پا را به حالت اولیه برگردانید.
- این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید.
هیپ اکستنشن خوابیده روی شکم
برای انجام این حرکت:
- روی شکم دراز بکشید و سرتان را روی بالش بگذارید.
- در حالی که زانوی آسیب دیده خود را صاف نگه داشته‌اید، باسن را سفت کنید و پای آسیب دیده خود را از روی زمین بلند نمایید.
- بالا کشیدن پا را ۱۰ بار انجام دهید. سپس استراحت کنید و یک بار دیگر تکرار کنید.
مطالعه مقاله تمرین برای تقویت رباط صلیبی از دست ندهید.
فلکشن زانو خوابیده روی شکم
برای انجام این حرکت:
- روی شکم دراز بکشید و پاهایتان را صاف قرار دهید.
- زانوی آسیب دیده خود را خم کنید و پاشنه پا را به سمت باسن خود بیاورید.
- ۵ ثانیه نگه دارید.
- کمی استراحت کنید.
- ۱۰ بار تکرار کنید.
انقباضات چهارگانه ایزومتریک
برای انجام این حرکت:
- روی زمین بنشینید و پای آسیب دیده خود را دراز کنید و پای دیگر را خم نمایید.
- اگر احساس درد کردید، یک حوله رول شده را برای حمایت زیر زانوی خود قرار دهید.
- به آرامی عضلات چهارسر زانو آسیب دیده را بدون حرکت دادن پا سفت کنید و به پایین فشار دهید. عضلات چهارسر، عضلات جلوی ران شما هستند.
- این وضعیت را برای ۱۰ ثانیه حفظ کنید.
- کمی استراحت کنید.
- ۱۰ بار تکرار نمایید.
اکستنشن غیرفعال زانو
برای انجام این این تمرین به دو صندلی با ارتفاع مساوی نیاز دارید. صندلی‌ها را رو به روی هم قرار دهید. فاصله بین آنها باید کمی کمتر از طول ساق پای شما باشد. سپس:
- روی یک صندلی بنشینید و پاشنه پا را روی نشیمنگاه صندلی دیگر قرار دهید.
- پای خود را شل کنید و اجازه دهید زانو صاف شود.
- چند بار در روز به مدت ۱ تا ۲ دقیقه در این حالت استراحت کنید. این کار به تدریج باعث کشیده شدن همسترینگ شما می‌شود.
بلند کردن پاشنه
برای انجام این حرکت:
- بایستید و برای حفظ تعادل، دست‌تان را روی لبه یک میز یا صندلی قرار دهید.
- حالا به آرامی پاشنه‌های خود را بالا بیاورید و روی نوک پاهایتان بایستید.
- ۵ تا ۱۰ ثانیه در این وضعیت بمانید.
- سپس به آرامی پاشنه‌های خود را پایین بیاورید.
- ۱۰ تکرار انجام دهید.
اسکات نیمه
این تمرین به صورت ایستاده و در حالی که یک میز محکم را با دو دست گرفته‌اید انجام می‌شود:
- پاهای خود را به اندازه عرض شانه‌ها باز کنید. به آرامی زانوها را خم کنید و باسن خود را به صورت نیمه اسکات پایین بیاورید.
- ۱۰ ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس به آرامی به حالت ایستاده برگردید.
- ۱۰ تکرار انجام دهید.
برای اطلاع بیشتر درباره فیزیوتراپی می توانید فیزیوتراپی در منزل را مطالعه نمایید.
جمع بندی
آسیب رباط صلیبی از صدمات رایج میان ورزشکارانی است که به فعالیت‌های ورزشی پربرخورد مانند فوتبال، بسکتبال و … می‌پردازند. انجام فیزیوتراپی رباط صلیبی، یکی از بخش‌های اصلی درمان آسیب رباط صلیبی محسوب می‌شود. درمان پارگی رباط صلیبی با فیزیوتراپی می‌تواند به منظور جلوگیری از جراحی، در دوره قبل از جراحی و به منظور بازتوانی پس از جراحی زانو مورد استفاده قرار گیرد. تعداد جلسات فیزیوتراپی رباط صلیبی و نوع تمرینات و دستگاه‌های مورد استفاده به شرایط هر بیمار و شدت آسیب وارد شده به رباط صلیبی زانو بستگی دارد.
بزرگ‌ترین مسئولیت ما در تیم پویای توان هاب مراقبت از سلامت جامعه توان‌خواهان است. ما در خانواده توان هاب تنها یک هدف داریم و آن اینکه کلیه خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی را به‌صورت تخصصی در منزل شما عزیزان ارائه دهیم. در راستای تحقق این هدف، مشاوره تخصصی توان هاب برای شما عزیزان رایگان است و با ثبت درخواست تماس، کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس می‌گیرند و به‌محض شروع درمان، درمانگران ما با کلیه تجهیزات لازم در منزل شما حضور پیدا خواهند کرد.
