کاردرمانی ذهنی؛ تکنیک ها و تمرینات آن

آیا تا به حال به تأثیر کاردرمانی ذهنی بر عملکرد شناختی یا سلامت روان کلی فکر کرده‌اید؟ درواقع کاردرمانی ذهنی نقش مهمی در زندگی افرادی ایفا می‌کند که دچار آسیب‌های ذهنی و روانی بعد از یک حادثه یا بیماری شده‌اند. این روش درمانی با تمرکز بر تقویت عملکرد شناختی و سلامت روان کلی و از طریق تکنیک‌های تخصصی، ما را به سوی ذهن سالم‌تر هدایت می‌کند. به ما بپیوندید تا به بررسی مزایای کاردرمانی ذهنی بپردازیم و کشف کنیم که این نوع کاردرمانی چگونه عملکرد شناختی ما را بهبود می‌بخشد. همچنین در ادامه با انواع روش های کاردرمانی ذهنی در بزرگسالان و کودکان آشنا می‌شویم، پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

آشنایی با کاردرمانی ذهنی

کاردرمانی ذهنی در مورد استفاده از تکنیک‌های درمانی مختلف برای بهبود نحوه انجام فعالیت‌های روزانه افراد، به‌ویژه افرادی است که با چالش‌های سلامت روان مواجه هستند. این کاردرمانی همچون پلی است که بهزیستی ذهنی و عملکرد روزمره را به هم متصل می‌کند. این شکل از درمان نیازهای روانی، عاطفی و فیزیکی فرد را در نظر گرفته و از تمریناتی استفاده می‌کند که باعث رشد مهارت، سازگاری و بهبودی روان و ذهن فرد می‌شود. کاردرمانگران بهترین فعالیت‌ها برای تقویت سلامت روان و مهارت‌های زندگی روزمره را آموزش می‌دهند. از نمونه‌های قابل توجه اینگونه فعالیت‌ها می‌توان به درگیر شدن در پروژه‌های هنری یا آموزش حل مسئله اشاره کرد.

اهداف کاردرمانی ذهنی

هدف اولیه کاردرمانی ذهنی توانمندسازی افراد برای داشتن زندگی رضایت بخش‌ و مستقل است. این امر با تمرکز بر افزایش توانایی آنها در انجام وظایف روزمره به دست می‌آید. بنابراین هدف درمانگران از برگزاری کاردرمانی ذهنی عمدتاً دستیابی به اهداف زیر است:

• بهبود عملکرد شناختی، از جمله حافظه، توجه و مهارت‌های حل مسئله.
• بهبودی بهزیستی عاطفی با آموزش راهبردهای مقابله‌ای برای مدیریت استرس، اضطراب و افسردگی.
• افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس از طریق تسلط بر فعالیت‌های روزانه و انجام آنها بدون نیاز به کمک دیگران.
• ارتقاء مهارت‌های اجتماعی برای بهبود تعاملات و روابط با دیگران.
• تقویت حس موفقیت و استقلال در افراد.

مقاله معرفی پرکاربردترین وسایل کاردرمانی از دست ندهید.

تاثیر کاردرمانی ذهنی بر عملکرد شناختی 

تاثیر کاردرمانی ذهنی بر عملکرد شناختی گسترده و متنوع است. با درگیر شدن در فعالیت‌های هدفمند طراحی شده توسط کاردرمانگران، افراد پیشرفت‌های قابل توجهی را در این موارد تجربه می‌کنند:

تقویت حافظه

فعالیت‌هایی که نیاز به یادآوری و حفظ اطلاعات دارند، می‌توانند حافظه را تقویت کنند. تکنیک‌هایی مانند استفاده از دستگاه‌های یادآور، بازی‌های تقویت حافظه و تمرین برنامه ریزی روزانه به تقویت حافظه کوتاه مدت و بلند مدت کمک می‌کند.

بهبود توجه و تمرکز 

کارهایی که نیاز به تمرکز دارند، مانند حل پازل یا حل معما، به رشد توانایی فرد برای تمرکز و حفظ توجه در بازه زمانی طولانی‌تر کمک می‌کند. این امر به ویژه برای افراد مبتلا به اختلالات کمبود توجه مفید است.

مهارت‌های حل مسئله

از طریق فعالیت‌های مبتنی بر سناریو، افراد یاد می‌گیرند که چالش‌ها را مدیریت کنند، درست و منطقی تصمیم بگیرند و مهارت‌های تفکر انتقادی خود را توسعه دهند. این تمرین نه تنها در مورد مسائل تئوری بلکه در زندگی واقعی نیز صدق می‌کند و در نتیجه توانایی حل مسئله عملی را بهبود می‌بخشد.

عملکرد اجرایی

بخشی از کاردرمانی ذهنی شامل آموزش نحوه سازماندهی، برنامه ریزی و اجرای وظایف می‌شود. کاردرمانگر از تمرین‌هایی استفاده می‌کند که وظایف واقعی زندگی را شبیه‌سازی می‌کند. با این شبیه سازی افراد می‌توانند قبل از به کار بردن این مهارت‌ها در زندگی روزمره‌شان، آنها را در یک محیط کنترل‌شده تمرین کنند.

با تمرکز بر این حوزه‌های شناختی، کاردرمانی ذهنی نه تنها به بهبود و مدیریت شرایط سلامت روان کمک می‌کند، بلکه کیفیت زندگی را نیز به‌طور چشمگیری بهبود می‌بخشد. افراد یاد می‌گیرند که با چالش‌های شناختی سازگار شده و نقاط قوت و مهارت‌های  خود را توسعه دهند. بدین ترتیب کاردرمانی ذهنی استقلال و رشد شخصی بیمار را تقویت می‌کند. شما عزیزان نیز می‌توانید برای بهره بردن از مزایای کاردرمانی ذهنی از خدمات مجموعه توانبخشی توان هاب استفاده کنید. مجموعه توانبخشی توان هاب از معدود مراکز توانبخشی است که خدمات کاردرمانی و توان بخشی و گفتار درمانی را در منزل توانخواهان عزیز اراده می‌دهد. برای دریافت خدمات کاردرمانی در منزل کافیست با تماس با مجموعه از مشاوره رایگان بهره مند شوید و پس از آن خدمات مورد نیاز را در منزل خود دریافت کنید.

روش های کاردرمانی ذهنی

کاردرمانگرها در جلسات کاردرمانی ذهنی از روش‌های متنوعی استفاده می‌کنند. اغلب این روش‌ها برای رفع نیازهای منحصر به فرد هر فرد طراحی می‌شود و به همین دلیل هم بازده بالایی دارد. این روش‌ها عمدتاً حاصل ادغام خلاقیت با تکنیک‌های عملی است و از طریق فعالیت‌ها و تمرین‌هایی که با دقت طراحی شده‌اند، سلامت روان را ارتقا می‌دهند. برخی از موثرترین تکنیک‌های کاردرمانی ذهنی عبارتند از:

تکنیک‌ رفتار درمانی شناختی (CBT)

این تکنیک‌ برای به چالش کشیدن و تغییر رفتارهای شناختی غیرمفید، بهبود تنظیم هیجان و توسعه راهبردهای مقابله‌ای شخصی، استفاده می‌شوند. بر اساس این ایده افکار، احساسات و رفتارهای ما به هم مرتبط هستند و با تغییر افکار و رفتارهایمان می‌توانیم احساسات خود را تغییر دهیم. بنابراین تکنیک‌ رفتاردرمانی شناختی (CBT) بر تغییر الگوهای منفی تفکر و رفتار به منظور بهبود بهزیستی عاطفی تمرکز دارد.

فعالیت‌های یکپارچگی حسی 

فعالیت‌های یکپارچه سازی حسی یک روش درمانی است که برای کمک به افراد با اختلالات حسی مانند افراد دارای اختلال اوتیسم، اضطراب یا اختلالات حسی دیگر استفاده می‌شود. این فعالیت‌ها شامل استفاده از حواس بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی برای کمک به بهبود تعادل و تنظیم حسی فرد می شود. به معنای دیگر این فعالیت‌ها به افراد کمک می‌کند تا اطلاعات حسی را بهتر پردازش کرده و به آنها پاسخ دهند.

پیشنهاد می شود مقاله کاردرمانی حسی در وب سایت توان هاب را مطالعه بفرمایید.

تمرینات تقویت حافظه

این تمرینات برای تقویت حافظه کوتاه مدت و بلند مدت طراحی شده است. در واقع کاردرمانگر از طریق تکرار، ابزارهای کمک حافظه و سایر استراتژی‌ها به تقویت حافظه فرد کمک می‌کند.

شبیه سازی وظایف 

این روش شامل شبیه سازی وظایف یا سناریوهای واقعی برای تمرین و بهبود مهارت‌های حل مسئله و سازگاری بیمار با فعالیت‌های روزمره است.

تکنیک‌های ذهن‌آگاهی و آرامش

این تکنیک‌ها برای مدیریت استرس، بهبود تنظیم عاطفی و سلامت کلی ذهن افراد انجام می‌شوند.

پیشنهاد می شود مقاله بازی های کاردرمانی ذهنی را در وب سایت توان هاب مطالعه بفرمایید.

تجهیزات کاردرمانی ذهنی

کاردرمانگران از تجهیزات و فناوری‎های مختلفی در تمرینات و جلسات استفاده می‎کنند. حتی ممکن است برخی تجهیزات را توصیه کنند تا بیمار تهیه کند و در خانه از آن‎ها استفاده کند. در ادامه به برخی از پراستفاده‌ترین تجهیزات کاردرمانی ذهنی اشاره می‎کنیم.

فوم شیب‎دار

این وسیله کاربردهای زیادی در کاردرمانی دارد. در زمینه کاردرمانی ذهنی می‎توان از این وسیله برای تقویت مهارت‎های شناختی استفاده کرد. به عنوان مثال، کاردرمانگر می‎تواند مفاهیم پایین، کوتاه، کج، صاف و… را با این سویله به کودک آموزش دهد.

اسکوتربرد

یکی دیگر از تجهیزات مناسب برای تمرینات کاردرمانی ذهنی، اسکوتربرد است. با کمک این وسیله می‎توان مهارت‎های بینایی ذهنی و شناختی را در کودک تقویت کرد. علاوه بر این، اسکوتربرد می‎تواند وسیله‎‎ای مناسب برای تقویت مهارت‎های زیر باشد:

• حل مسئله
• تصمیم‎گیری
• شناخت جهت‎ها
• توجه و تمرکز

آینه‌های حباب حسی

این وسیله به کودک کمک می‎کند تا به خودآگاهی برسد. کاردرمانگر از این وسیله برای آموزش انواع حس‎ها استفاده می‎کند.

میله های مونته سوری

میله‌های مونته سوری از دیگر تجهیزات کاردرمانی ذهنی هستند. از این اسباب بازی برای تقویت مهارت‎های زیر استفاده می‎گردد:

• حل مسئله
• حسی و ادراکی
• کار با انگشتان
• هماهنگی دستان و چشم‎ها
• توجه و تمرکز

اسپان گیم

این اسباب بازی نیز می‎تواند به کودکان کمک کند تا نظم و تربیت، دقت و تمرکز، مهارت‎های حل مسئله، مهارت‎های شناختی و… را تقویت کنند.

کاردرمانی ذهنی کودکان

کودکان با مغزهای در حال تکامل و رشد و درک روزافزون خود می‌توانند از کاردرمانی ذهنی بهره فراوان ببرند. کاردرمانی ذهنی کودکان بر تقویت عملکرد شناختی از طریق فعالیت‌های سرگرم‌کننده و جذاب که متناسب با سنین پایین هستند، تمرکز دارد.

هدف در اینجا فقط بهبود توانایی‌های ذهنی کودکان نیست، بلکه اطمینان از این است که کودکان بتوانند فعالیت‌های روزمره خود را به طور مؤثر و با استقلال بیشتری مدیریت کنند. کاردرمانی ذهنی برای کودکان اغلب شامل موارد زیر است:

تقویت مهارت حل مسئله

فعالیت‌هایی که کودکان را تشویق به تفکر انتقادی و یافتن راه حل برای معماها یا چالش‌ها می‌کند، تاثیر زیادی روی تقویت مهارت حل مسئله دارد.

بازی‌های تقویت حافظه

این بازی‌ها برای تقویت حافظه کوتاه‌مدت و فعال طراحی شده‌اند. نکته قابل توجه این است که این بازی‌ها سرگرم‌کننده و در عین حال برای رشد شناختی کودک مفید هستند.

مهارت های حرکتی ظریف

کودکان از طریق کشیدن، بریدن یا کار و بازی با اشیاء کوچک، هماهنگی دست و چشم و مهارت حرکتی ظریف خود را بهبود می‌بخشند.

همچنین مقاله کاردرمانی در منزل برای بزرگسالان از دست ندهید.

آموزش مهارت‌های اجتماعی

فعالیت‌های گروهی که همکاری، صحبت و برقراری روابط اجتماعی را تقویت می‌کنند، جزو آموزش مهارت‌های اجتماعی هستند. این تکنیک‌های درمانی نه تنها باعث رشد شناختی می‌شوند، بلکه به افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس کودک نیز کمک می‌کنند.

شما والدین عزیز در صورت نیاز می‌توانید برای  رشد عملکرد شناختی فرزند دلبندتان از خدمات کاردرمانی ذهنی کودکان مجموعه توانبخشی توان هاب بهره ببرید. خبر خوب این است که با استفاده از خدمات توان هاب دیگر نیازی به رفت و آمد مداوم کودک به مراکز توانبخشی نیست. شما می‌توانید کلیه خدمات کاردرمانی ذهنی کودک را در منزل خود دریافت کرده و شخصاً بر جلسات کاردرمانی فرزند دلبندتان نظارت داشته باشید.

پیشنهاد می شود مقاله کاردرمانی کودکان در وب سایت توان هاب را مطالعه بفرمایید.

کاردرمانی ذهنی بزرگسالان

برای بزرگسالان کاردرمانی ذهنی نقش مهمی در مدیریت و بهبود عملکرد شناختی ایفا می‌کند. کاردرمانی ذهنی بزرگسالان به ویژه برای کسانی که از مشکلات سلامت روانی رنج می‌برند یا اختلالات شناختی مربوط به کهولت سن دارند؛ مفید است. این شکل از درمان برای برآوردن نیازهای فردی، با تمرکز بر افزایش کیفیت زندگی و استقلال در فعالیت‌های روزانه طراحی شده است. در کاردرمانی ذهنی برای بزرگسالان، درمانگران از تکنیک‌های زیر استفاده می کنند:

آموزش عملکرد اجرایی

آموزش عملکرد اجرایی در جلسات کاردرمانی ذهنی با رویکرد مدیریت مسئولیت های روزانه و حل چالش‌های مربوط به آن انجام می‌شود. این آموزش‌ها حول محور بهبود برنامه ریزی، سازماندهی و مهارت‌های چندوجهی می‌چرخد که اغلب برای افراد مسن سخت و طاقت فرساست.

تقویت حافظه

بخشی از جلسات کاردرمانی بزرگسالان به تکنیک‌هایی برای تقویت حافظه اختصاص پیدا می‌کند. کاردرمانگرها در این جلسات از دستگاه های یادآور و یا ابزارهایی مانند تقویم و اپلیکیشن‌های برنامه ریز استفاده می‌کنند.

مدیریت استرس

جلسات کاردرمانی بزرگسالان شامل تمریناتی برای تمرکز حواس، مدیتیشن و راهبردهای مقابله‌ای برای کمک به مدیریت استرس و بهبود تنظیم هیجان می‌شود.

آموزش مهارت‌های تطبیقی

بزرگسالان در جلسات کاردرمانی ذهنی دوباره یاد می‌گیرند که چگونه وظایف روزانه مانند پخت و پز یا استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی را انجام دهند.

برای افرادی که دچار آسیب ذهنی و روانی شده‌اند، کاردرمانی روانی و ذهنی مانند یک معجزه عمل عمل می‌کند. این نوع درمان برای بازیابی عملکردهای شناختی از دست رفته و سازگاری با شیوه جدید زندگی بسیار مهم است. هدف از این درمان نه تنها بازگرداندن توانایی‌های شناختی بلکه تقویت حس استقلال و اتکا به خود است. بنابراین کاردرمانی ذهنی چه برای کودکان و چه بزرگسالان، راهی برای بهبود عملکرد شناختی و بهزیستی روانی است. از طریق تکنیک‌های درمانی تخصصی و شخص محور، افراد در هر سنی می‌توانند به استقلال، اعتماد به نفس و کیفیت زندگی بهتر دست پیدا کنند.

کاردرمانی ذهنی در منزل 

وارد کردن کاردرمانی ذهنی به زندگی روزمره شما راهی بی‌نقص برای تقویت عملکرد شناختی و حمایت از بهزیستی روانی ارائه می‌دهد. کاردرمانی ذهنی در منزل شامل ایجاد تغییرات کوچک و اتخاذ عاداتی است که چابکی ذهنی و سلامت روان شما را در محیط امن خانه تقویت می‌کند.

تکنیک‌های کاردرمانی ذهنی در منزل 

وقتی نوبت به انجام تکنیک‌های کاردرمانی در خانه می‌رسد، خلاقیت و ثبات حرف اول را می‌زند.

در اینجا چند راه عملی برای گنجاندن کاردرمانی ذهنی در روتین روزانه شما آورده شده است:

اختصاص زمان مشخص برای تمرین روزانه مغز 

درست مانند ورزش بدنی، مغز شما نیز از یک تمرین منظم سود می‌برد. بنابراین هر روز زمان خاصی را به فعالیت‌هایی اختصاص دهید که ذهن شما را به چالش می‌کشد، مانند پازل، انجام یک سرگرمی جدید یا یادگیری مهارت و زبان جدید. ایجاد یک روتین روزمره، این احتمال را افزایش می‌دهد که به تمرینات کاردرمانی ذهنی خود پایبند باشید.

روتین صبحگاهی تمرکز

روز خود را با انجام تمرین‌های تمرکز حواس شروع کنید. فعالیت‌های ساده مانند تمرین‌های تنفس عمیق، یادداشت‌های روزانه یا حتی انجام حرکات کششی ملایم در حین تمرکز بر نفس می‌تواند به بهبود عملکرد شناختی کمک کند.

بازی‌های حسی 

بازی‌های حسی فقط برای کودکان نیست و برای بزرگسالان نیز مزایای بسیار زیادی دارد. استفاده از فعالیت‌هایی که حواس پنجگانه را تحریک می‌کنند، به بهبود تمرکز، حافظه و مهارت‌های حل مسئله کمک می‌کند. این بازی‌ها می‌توانند به سادگی پختن یک غذای جدید (تمرکز روی بو و طعم غذای جدید)، باغبانی (لمس اشیا و گل و گیاه) یا گوش دادن به موسیقی (تمرین گوش دادن) باشد.

با گنجاندن تکنیک های کاردرمانی ذهنی در زندگی روزمره خود، زمینه را برای بهبود عملکرد شناختی و سلامت روان کلی فراهم کنید. این تمرینات اگرچه به ظاهر ساده هستند، می‌توانند تأثیر عمیقی بر سلامتی شما داشته باشند. همین تمرینات به ظاهر ساده ثابت می‌کنند که گاهی اوقات بهترین درمان، تمرین و تکراری است که ما به‌طور منظم در زندگی روزمره خود انجام می‌دهیم.

در آخر

به یاد داشته باشید، گاهی کمک خواستن نشانه قدرت است و یک کاردرمانگر حرفه‌ای می‌تواند متحد قدرتمندی در سفر شما به سوی سلامت ذهن و روان باشد. در این مطلب به صورت جامع و کامل در مورد کاردرمانی ذهنی و تکنیک‌های آن صحبت کردیم. پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را به دقت مطالعه کرده و کشف کنید که چگونه کاردرمانی ذهنی می‌تواند عملکرد شناختی و سلامت روان شما را تقویت کند!