اوتیسم یا اختلال طیف اوتیسم (ASD)، یک اختلال رشدی است که بر توانایی فرد در یادگیری، رفتار، برقراری ارتباط و تعامل با دیگران تأثیر می‌گذارد. معمولاً افراد دارای اوتیسم در ارتباط و تعامل اجتماعی با چالش‌هایی رو به رو هستند. حدود 25 تا 30 درصد این افراد در گفتار مشکل دارند و نمی‌توانند از زبان به خوبی استفاده کنند. گفتاردرمانی می‌تواند با کمک به ایجاد مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی به آنها کمک کند تا ارتباط معنادارتر و مؤثرتری داشته باشند. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی گفتاردرمانی اوتیسم بپردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
گفتاردرمانی چیست و چه کسی آن را ارائه می‌دهد؟
گفتاردرمانی حوزه وسیعی است که شامل ارزیابی و درمان اختلالات گفتار و زبان می‌شود. گفتاردرمانی می‌تواند به کودکانی که لکنت زبان دارند یا در استفاده از لب و زبان خود برای شکل دادن صحیح کلمات مشکل دارند، کمک کند. همچنین یادگیری و استفاده از زبان گفتاری را در موقعیت‌های اجتماعی برای کودکان دارای چالش‌های رشدی آسان‌تر کند.
آسیب‌شناسان گفتار زبان (SLPs) و گفتار درمانگران ارزیابی‌ها و رویه‌های مربوط به درمان را انجام می‌دهند و یک برنامه مراقبتی و آموزشی مناسب برای کسانی که نیازهای ارتباطی و گفتاری دارند، طراحی می‌کنند. بسته به نوع مشکل گفتار یا زبان، این برنامه ممکن است شامل درمان مفصلی، تمرینات مداخله زبانی یا روش‌های دیگر باشد. گفتار درمانگران خدمات خود را در منزل، کلینیک، مدرسه یا مؤسسه انجام می‌دهند. آنها گفتاردرمانی را با ابزارها و روش‌های مختلف، از جمله اسباب‌بازی، بازی درمانی، و آزمایش‌ها و آموزش‌های دقیق متناسب با یک برنامه درمانی، اجرا می‌کنند.
گفتاردرمانی چگونه به کودکان اوتیسم کمک می‌کند؟
گفتار درمانگران می‌توانند در آموزش نحوه صحبت کردن و تعامل با دیگران به کودک مبتلا به اوتیسم بسیار کمک کنند. با توجه به محل جلسه و نیازهای کودک، آنها ممکن است به صورت فردی یا گروهی با کودکان کار کنند. گفتار درمانگر ممکن است روی یک یا چند مورد از این مهارت‌ها، بسته به سطح عملکرد و برنامه مراقبتی کودک شما، تمرکز کند. در ادامه این موارد را بررسی می‌کنیم.
ارتباط غیرکلامی
آموزش به کودکان برای شناسایی حالات چهره و زبان بدن دیگران، حرکات رایج، حرکات پروکسیمیک، فضای شخصی و موارد دیگر از جمله مهارت‌هایی است که توسط گفتار درمانگر به کودکان مبتلا به اوتیسم آموزش داده می‌شود.
گرامر
در حالی که گرامر مناسب ممکن است در خانه یا مدرسه به کودک آموزش داده شود، برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم با به کارگیری صحیح آن مشکل دارند. به عنوان مثال ممکن است از ضمیر سوم شخص برای بیان نیازهای خود استفاده کنند یا زمان‌ها را اشتباه به کار گیرند. گفتار درمانگران اغلب با کودکان کار می‌کنند تا اشتباهات دستور زبان آنها را برطرف کنند و کیفیت مکالمات آنها را بهبود بخشند.
همچنین با 14 تمرین گفتاردرمانی برای کودکان بیشتر آشنا شوید.
مهارت‌های مکالمه
توانایی ادامه مکالمه به این معنا نیست که کودک می‌تواند آداب مکالمه مناسب را رعایت می‌کند. درک صحیح کنترل صدا، لحن مناسب، نحوه رعایت نوبت در مکالمه و توانایی صبر کردن کودک در زمان مکالمه، همگی مهارت‌های مهمی هستند که کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است نتوانند آنان را رعایت کنند. گفتار درمانگران با درگیر کردن کودک در مبادلات رفت و برگشتی مکالمه‌ای که گاهی به عنوان «توجه مشترک» شناخته می‌شود و با هدف نهایی حذف رفتارهای مداخله‌گر و تشویق گفتگوهای مناسب، سعی می‌کنند این مشکل کودکان را رفع کنند.
مهارت‌های مفهومی
توانایی بیان مفاهیم انتزاعی همیشه به معنای درک آنها نیست. بسیاری از کودکان با مفهوم‌سازی زبان انتزاعی مشکل دارند. گفتار درمانگرها می‌توانند به توسعه مفهوم کمک کنند.
پرسیدن و پاسخگویی به سؤالات
بدون کمک، کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است توانایی پرسش و پاسخ دادن به سؤالات را یاد نگیرند. یک گفتار درمانگر می‌تواند به آنها یاد دهد که تشخیص دهند چه زمانی سؤال بپرسند و بر اساس آن پاسخ دهند. آنها همچنین می‌توانند به کودک در طراحی، نحوه پرسیدن و درک سؤالات خود کمک کنند.
پراگماتیک گفتار
داشتن توانایی استفاده از عباراتی مانند «صبح به خیر» فوق‌العاده است، اما کودک همچنین باید درک کند که چه زمانی استفاده از آن عبارت مناسب است. آموزش پراگماتیک گفتار به کودکان کمک می‌کند تا گفتگوهای حساس به زمان یا موقعیت و همچنین زبان مجازی پیچیده؛ مانند اصطلاحات و نحوه استفاده صحیح از آنها را درک کنند.
همچنین پیشنهاد می دهیم با آپراکسی گفتاری بیشتر آشنا شوید.
مهارت‌های اجتماعی
گفتار درمانگران همراه با بازی درمانگران، کاردرمانگران و متخصصان در زمینه‌های خاص مانند تفریح درمانی، نمایش درمانی و هنردرمانی، اغلب به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می‌کنند تا مهارت‌های ارتباطی اجتماعی پیشرفته‌تری را توسعه دهند. این امر شامل پرسیدن و پاسخ دادن به سؤالات، ایستادن در فاصله مناسب از شریک گفتگو، ارزیابی احساسات دیگران و… می‌شود.
بهترین زمان برای شروع گفتاردرمانی کودکان اوتیسم
پاسخ ساده است، هر چه زودتر بهتر. اوتیسم معمولاً از قبل از 3 سالگی مشهود است و تاخیرهای زبانی را می توان از 18 ماهگی تشخیص داد. گاهی هم می‌توان در اوایل 10 تا 12 ماهگی متوجه اوتیسم شد اما متوجه شدن این مسئله برای والدینی که تخصص ندارند، سخت است. بسیار مهم است که گفتاردرمانی را هر چه زودتر شروع کنید. مطالعات نشان می‌دهد که با شناسایی و مداخله زودهنگام، از هر سه کودک مبتلا به اوتیسم، دو کودک با دریافت گفتاردرمانی می‌توانند مهارت‌های ارتباطی و درک زبان گفتاری را بهبود بخشند. علاوه بر این، افرادی که زودتر بهبود می‌یابند هم اغلب کسانی هستند که در جلسات گفتاردرمانی به صورت مداوم شرکت کرده اند.
مطالعه مقاله گفتار درمانی کودک 7 ساله از دست ندهید.
گفتاردرمانی کودکان اوتیسم چگونه انجام می‌شود؟
همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم گفتاردرمانی می‌تواند مشکلاتی از قبیل گرامر، درک زبان بدن و… را در کودکان مبتلا به اوتیسم بهبود بخشد. حال سؤال این است که گفتاردرمانی چگونه این تأثیرات را بر جای می‌گذارد؟ در این بخش به بررسی دقیق‌تر روش‌های گفتاردرمانی برای رفع مشکلات کودکان اوتیسم می‌پردازیم.
پیشنهاد می دهیم مقاله دیر حرف زدن کودک؛ دلایل و روش های درمان مطالعه نمایید.
ارتباط خود به خود (خودانگیخته) و عملکردی
ارتباط عملکردی و خود به خود به چه معناست؟ این امر بدان معناست که کودک باید بتواند به طور مؤثر و بدون تلقین ارتباط برقرار کند. به عنوان مثال، اگر کودکی گرسنه است، هدف این است که کودک گرسنه بودن خود را به شیوه‌ای که توسط والدین یا مراقبان قابل درک باشد، بدون اینکه از او پرسیده شود، ابراز کند. به عنوان مثال، اگر کودکی در هنگام تشنگی گریه کند، والدین یا مراقبین ممکن است مجبور شوند چندین سؤال بپرسند تا علت ناراحتی کودک را مشخص کنند. زیرا گریه کردن می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. پرسش زیاد هم می‌تواند باعث ناراحتی بیشتر کودک شود؛ زیرا او متوجه می‌شود که توسط دیگران درک نمی‌شوند.
ارتباط خود به خودی نیز مهم است؛ زیرا برخی از کودکان ممکن است به بزرگسالان نگویند که مضطرب هستند یا آسیب‌دیده‌اند و اینکه در کل از چه چیزی ناراحت هستند، مگر اینکه از آنها خواسته و پرسیده شود. اگر بزرگسالی فکر کند که کودک خجالتی است، ممکن است متوجه نشود که او به کمک نیاز دارد و عدم برقراری ارتباط را به پای خجالتی بودن بگذارد. ارتباط خودجوش و کاربردی لازم نیست کلامی باشد. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است به دلایل مختلف، از جمله عواملی نامربوط به اوتیسم، غیرکلامی باشند. ممکن است کودک به صورت غیرکلامی شروع کند و به تدریج بهبود یابد.
کمک برای ارتباطات کاربردی
برخی از کودکان ممکن است بتوانند حرف بزنند اما نیاز به کمک بیشتری دارند، مانند ارتباطات تقویتی – جایگزین (AAC). زبان اشاره ثابت کرده که در میان این کودکان بسیار محبوب و مؤثر است. برخی از کودکان آن‌قدر خوب با زبان اشاره واکنش نشان می‌دهند که حتی اگر توانایی صحبت کردن را داشته باشند، با این زبان بهتر می‌توانند خواسته‌های خود را عنوان کنند و ارتباط برقرار کنند.
یکی دیگر از روش‌های AAC استفاده از تصاویر است. نحوه استفاده از آن به کودک بستگی دارد، برخی فقط به یک صفحه ارتباطی ساده («سلام»، «گرسنه»، «کمک» «متشکرم» و غیره) نیاز دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به یک سیستم ارتباطی تبادل تصویر پیچیده‌تر (PECS) نیاز داشته باشند. این روش‌ها جایگزین ارتباط (از جمله روش‌های ارتباط غیرکلامی) نیستند، بلکه به عنوان پلی عمل می‌کنند تا شکاف‌های بین ارتباطات کاربردی و خودانگیخته را پر کنند؛ بنابراین، در حالی که کودک یاد می‌گیرد که نیازش را بگوید، مثلاً اینکه گرسنه است، می‌تواند تا زمان یادگیری از تصاویر کمک بگیرد.
با تمرینات گفتاردرمانی کودک به تدریج یاد می‌گیرد که پاسخ مؤثر بدهد و درخواست خود را بیان کند. در این زمان می‌توان استفاده از راه‌های جایگزین را به تدریج کم‌رنگ کرد. ارتباطات نیز با درخواست‌های ساده شروع می‌شود. مثلاً اینکه کودک بگوید: من گرسنه‌ام. من خسته‌ام. علاوه بر این، سلام یا خداحافظی را به درستی انجام دهد.
مطالعه مقاله گفتار درمانی برای گرفتگی صدا از دست ندهید.
ارتباطات اجتماعی منظم
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب در درک سرنخ‌های اجتماعی و رفتاری مشکل دارند که این مسئله می‌تواند آنها را از یادگیری رفتارهای قابل‌قبول اجتماعی باز دارد. این امر می‌تواند مدرسه و سایر فعالیت‌های یادگیری را چالش‌برانگیزتر کند، به ویژه به این دلیل که کودکان مبتلا به اوتیسم در انتقال مهارت‌ها از یک محیط به محیط دیگر مشکل دارند. یعنی در حالی که کودک ممکن است رفتاری را در محیط درمان بیاموزد، ممکن است برای استفاده از این رفتار در خانه، مدرسه یا در محیط‌های دیگر به کمک نیاز داشته باشد.
بخشی از چیزی که ارتباطات اجتماعی منظم را به چالش می‌کشد این است که هر کودک و موقعیت او منحصر به فرد است. نوع تکنیکی که برای کمک به کودک با هدف برقراری ارتباط منظم اجتماعی استفاده می‌شود، به نیازهای او بستگی دارد. به همین دلیل گفتاردرمانی اوتیسم می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و این کار باید توسط گفتار درمانگران ماهر انجام شود. گفتار درمانگر برای حل این مسئله به والدین آموزش می‌دهد تا بتوانند به کودک کمک کنند. همچنین ممکن است نیاز باشد گفتار درمانگر در محل‌هایی که کودک بیشترین زمان خود را می‌گذراند، قرار بگیرد و مشکل را در این محیط‌ها نظارت کند.
آموزش رفتارهای قابل قبول اجتماعی
کودک برای داشتن رفتار صحیح باید بداند که کدام رفتار مناسب است و کدام مناسب نیست. از آنجایی که کودکان مبتلا به اوتیسم از درک نشانه‌های اجتماعی، به ویژه نشانه‌های ظریف و حساس بی‌بهره هستند، نباید از آنها انتظار داشت که به طور طبیعی درک کنند که چه چیزی قابل قبول و چه چیزی غیرقابل‌قبول است.
در واقع برخورد با این کودکان همانند برخورد با مردم یک فرهنگ دیگر است. ممکن است در سفر به یک کشور دیگر متوجه نشویم که کدام رفتارهای ما که در جامعه خودمان پذیرفته شده هستند، برای مردم آن کشور ناخوشایند هستند. در واقع ما سعی داریم در سفر کار درستی را انجام دهیم؛ اما ممکن است مردم آن کشور متوجه نشوند. کودک مبتلا به اوتیسم هم چنین است. او بدخواه یا سرکش نیست، آنها به سادگی متوجه نمی‌شوند که رفتارشان ممکن است باعث آزار دیگران شود.
ابزارهای آموزش رفتارهای قابل قبول اجتماعی به کودک مبتلا به اوتیسم بسته به مهارت‌های اجتماعی آنها متفاوت است. با این حال، برخی از راه‌ها برای بیشتر کودکان مفید هستند. برای مثال استفاده از یادآوری‌های بصری در خانه. به عنوان مثال تصویری که نشان دهد نباید در خانه فریاد بزنیم. یادآوری‌ها باید متناسب با کودک باشند. مثلاً اگر کودک جیغ و فریاد نمی‌زند، نیازی نیست از این یادآوری در خانه استفاده شود. استفاده از کتاب و فیلم آموزشی نیز توصیه می‌شود. همچنین می‌توان از ایفای نقش نیز استفاده کرد. در واقع ایفای نقش همانند یک بازی است که کودک می‌تواند مهارت‌های اجتماعی مختلف را تمرین کند.
پیشنهاد می دهیم با گفتار درمانی و روش آن در منزل که گفتاردرمانی در منزل نام دارد بیشتر آشنا شوید.
ارتباط با همتایان
تمامی مسائلی که پیش‌تر ذکر کردیم، می‌توانند روی برقراری ارتباط اجتماعی با همسالان نیز اثر منفی بگذارند. نوع مهارت‌های آموزشی به سن و سطح رشد کودک بستگی دارد. یادگیری این مهارت‌ها موجب می‌شود تا این کودکان بتوانند مهارت‌ها را یاد بگیرند، با دوستان خود آشنا شوند و احساس انزوا و تنهایی نکنند. همچنین می‌توانند فعالیت‌های اجتماعی همانند عضویت در تیم‌های ورزشی را انجام دهند. بسیاری از افراد فکر می‌کنند افراد مبتلا به اوتیسم درون‌گرا هستند، در صورتی که چنین نیست. توسعه مهارت‌های ارتباطی با همسالان برای کودکان خجالتی یا درون‌گرا هم مهم است.
پیشنهاد می شود با گفتاردرمانی کودک 2 ساله بیشتر آشنا شوید.
کودکان خردسال
به مهارت‌هایی فکر کنید که در مهدکودک یا آمادگی به کودکان آموزش داده می‌شود. مثلاً این که با دیگران خوب بازی کنند. مهارت‌هایی که گفتار درمانگر به کودکان مبتلا به اوتیسم یاد می‌دهد، موجب می‌شود تا این کودکان بتوانند با دیگران ارتباط برقرار کنند، اختلاف‌نظرها را در حین بازی حل کنند، درست بازی کنند و… .
یکی دیگر از مسائلی که کودکان مبتلا به اوتیسم با آن مشکل دارند، پاسخ به نامشان است. بسیاری از کودکان یا افراد ممکن است فکر کنند که کودک آنها را نادیده می‌گیرد. در صورتی که مشکل اصلی عدم تشخیص نام و پاسخ دادن به آن است. جلسات گفتاردرمانی اوتیسم موجب می‌شود تا کودک یاد بگیرد که به نام خود واکنش نشان دهد.
کودکان بزرگ‌تر
پس از یادگیری نحوه بازی و پاسخ به نشانه‌ها، کودک باید مهارت‌های مکالمه را یاد بگیرد. معمولاً کودکان مبتلا به اوتیسم در طول تعاملات معمولی با همسالان و بزرگسالان دچار مشکل می‌شوند. به همین دلیل گفتار درمانگر مهارت‌های مکالمه مانند توجه و ادامه موضوع مکالمه، صبر کردن در گفتگو یا تماشای زبان بدن را به آنها یاد می‌دهد. در واقع آنها باید یاد بگیرند خود را در جای دیگری بگذارند. این گونه او می‌تواند متوجه شود که هر حالت انسان ناشی از چه نیازی است.
برای آشنایی با روش های درمان فلج مغزی می توانید مقاله درمان فلج مغزی را مطالعه نمایید.
ارتباطات عمومی
همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم ممکن است کودک یاد بگیرد که چگونه در خانه ارتباط برقرار کند اما نتواند همان ارتباط را در جای دیگر اجرایی کند. کودک باید بتواند بدون گفتار درمانگر ارتباط برقرار کند. برای همین باید محل برگزاری جلسات را تغییر داد. مثلاً در مدرسه نیز مهارت‌های ارتباطی با او کار شود.
مهم‌ترین امر مشارکت بزرگسالان در آموزش این مهارت‌ها است. به عنوان مثال، اگر کودک هفته‌ای دو بار نزد پدربزرگ و مادربزرگ یا پرستار کودک می‌ماند، باید مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی را با این افراد و در این محیط‌ها به او آموزش داد.
گفتار درمانی کودکان چیست و چه تاثیری دارد؟ برای اطلاعات بیشتر می توانید مقاله مورد نظر را مطالعه نمایید.
سایر مسائل ارتباطی
پس از این که کودک به مهارت‌های ذکر شده تسلط پیدا کرد، می‌توان سراغ دیگر نقص‌های گفتاری و زبانی رفت. بسته به سن یا رشد کودک، ممکن است مواردی مانند اشتباهات گرامری، صداها یا مشکلات بیانی وجود داشته باشد. یکی از چیزهایی که اغلب کودکان مبتلا به اوتیسم را نگران می‌کند، زبان مجازی است. زبان مجازی یا غیر تحت‌اللفظی چالش‌برانگیز است؛ زیرا انتزاعی و اغلب فرهنگی است.
به عنوان مثال، ممکن است آنها نتوانند ضرب‌المثل‌ها یا اصطلاحات را درک کنند. مثلاً وقتی می‌گوییم به نیمه پر لیوان نگاه کنند، آنها متوجه ضرب‌المثل نمی‌شوند و ممکن است فکر کنند که منظور شما واقعاً یک لیوان است که بخشی از آن پر است و او باید به آن بخش نگاه کند.
استعاره‌ها و تشبیه‌ها هم چنین هستند. گفتاردرمانی اوتیسم در این بخش نیز بسیار مؤثر است. گفتار درمانگر به کودک یاد می‌دهد که چگونه این مفاهیم را درک کند. این آموزش‌ها با داستان‌خوانی، تماشای ویدئو و… همراه است. پس از خواندن بخشی از کتاب یا دیدن بخشی از ویدئو، گفتار درمانگر از کودک می‌خواهد تا آن بخش را توضیح دهد و معنای درک شده را بگوید.
اصولاً ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات پیچیده‌تر هستند. کودک را تشویق کنید که وقتی اصطلاحات را می‌شنود، درباره آنها بپرسد و آنها را در یک دفتر مخصوص یادداشت کند. اگر اصطلاحی کاربرد زیادی دارد، گفتار درمانگر بیشتر در مورد آن با کودک حرف می‌زند.
همچنین می توانید با روشی جدید که گفتار درمانی آنلاین نام دارد بیشتر آشنا شوید.
سخن نهایی
هر کودک مبتلا به اوتیسم منحصر به فرد است و هیچ درمان یکسانی برای همه وجود ندارد. با این حال، چندین استراتژی رایج وجود دارد، و با توجه به مشکلات فعلی کودک، رویکرد درمانی احتمالاً ترکیبی از چندین مورد از آنها خواهد بود. این فعالیت‌ها ممکن است شامل تایپ کردن، خواندن آهنگ، استفاده از تصاویر و فلش کارت‌های کلمه، یادگیری جملات با لحن خاص یا تأکید بر اجزای خاص یک جمله باشد. گفتاردرمانی اوتیسم چالش‌برانگیز است و نیاز به تخصص دارد. برای گفتاردرمانی کودکان اوتیسم، همکاری والدین، معلمان و به طور کلی اطرافیان کودک ضروری است. تیم توان هاب دارای گفتار درمانگران متبحر و مجربی است که می‌توانند کودکان شما در این زمینه راهنمایی کنند و جلسات خود را در خانه، مدرسه و… برگزار نمایند.
بزرگ‌ترین مسئولیت ما در تیم پویای توان هاب مراقبت از سلامت جامعه توان‌خواهان است. ما در خانواده توان هاب تنها یک هدف داریم و آن اینکه کلیه خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی را به‌صورت تخصصی در منزل شما عزیزان ارائه دهیم. در راستای تحقق این هدف، مشاوره تخصصی توان هاب برای شما عزیزان رایگان است و با ثبت درخواست تماس، کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس می‌گیرند و به‌محض شروع درمان، درمانگران ما با کلیه تجهیزات لازم در منزل شما حضور پیدا خواهند کرد.
منابع:
