تشخیص مشکلات گفتار درمانی کودک ۲ ساله برای بسیاری از آسیب‌شناسان گفتار و زبان کار راحتی نیست؛ چه رسد به والدینی که هیچ دانش و تجربه‌ای در این زمینه ندارند. بچه‌ها در این سن از قدرت تکلم بالایی برخوردار نیستند که اختلالات گفتاری آنها به راحتی قابل تشخیص باشد. همچنین دایره ارتباطات آنها چندان گسترده نیست. حتی در صورت مراجعه به درمانگر، ممکن است ارتباط خوبی با او برقرار نکنند! با این حال مراجعه به گفتار درمانگر تنها راه اطمینان از آسیب و شروع درمان است. در این مقاله درباره گفتاردرمانی کودک ۲ ساله و اهمیت آن صحبت می‌کنیم.
دلایل مشکلات گفتاری در کودکان دو ساله
شایع‌ترین دلیل مشکلات گفتاری در کودکان وجود اختلالات گفتاری و زبانی است. اختلالاتی که حاصل تغییر در عملکرد مغز هستند و در اثر بروز آنها کودک نمی‌تواند سخنان دیگران را درک کند، این سخنان را با ایجاد صدای واژه‌ها پاسخ دهد و به خوبی ارتباط برقرار کند. بیشتر اختلالات گفتاری از مسائل زیر نشات می‌گیرند:
- ابتلا به آپراکسی: این اختلال گفتاری می‌تواند زمینه ایجاد مشکل در توالی و ترتیب گفتار را ایجاد کند. همچنین مقاله آپراکسی گفتاری مطالعه نمایید.
- مشکلات عصبی: انواع و اقسام بیماری‌های مرتبط با اعصاب می‌توانند عضلات درگیر در فرایند حرف‌زدن را تضعیف کنند.
- اختلال پردازش شنوایی: کودکان مبتلا به این اختلال نمی‌توانند اطلاعات صوتی را به درستی پردازش و درک کنند.
- اوتیسم: خیلی وقت‌ها مشکلات گفتاری و زبانی کودکان ناشی از اوتیسم است و بر قدرت تکلم و ارتباط آنها تاثیر می‌گذارد. در همین رابطه پیشنهاد میشود مقاله گفتاردرمانی برای کودکان اوتیسم را مطالعه نمایید.
- اختلال سکوت انتخابی: کودکان مبتلا به این اختلال گفتاری بعضی جاها اصلا حرف نمی‌زنند!
- تاخیر در صحبت کردن: کودکانی که کمتر از سی کلمه بیان می‌کنند یا به طور کامل صحبت نمی‌کنند به این عارضه مبتلا هستند.
- وضوح گفتار پایین: گفتار درمانی کودک دو ساله در صورتی نیاز است؛ که کمتر از ۵۰ درصد از گفته های کودک واضح باشد؛ باید این مسئله را مورد بررسی قرار دهید. امکان دارد این وضوح پایین به علت ناهنجاری های فیزیکی به وجود آمده باشد.
مهارت‌های گفتاری کودکان ۲ ساله
کودکان ۲ ساله قدرت تکلم محدودی دارند؛ با این حال باید بتوانند دو جمله کوتاه که با هم ترکیب شده را درک کنند. مثلا درک جمله «عروسک را بردار و در سبد بگذار» نباید برای آنها سخت باشد. آنها می‌توانند یک اتفاق را به‌صورت کاملا ساده تعریف کنند و ارتباطات خود را گسترش دهند. همچنین باید بتوانند:
- کلمات پرسشی ساده را بفهمند به آنها پاسخ دهند. کلماتی مثل چی؟ کجا؟ کِی؟
- بتوانند با شنیدن نام اعضای بدن یا دیدن تصویری از آنها به آن عضو اشاره کنند.
- ۲۰۰ تا ۳۰۰ کلمه را بفهمند و ۵۰ کلمه را به زبان بیاورند.
- به‌راحتی نه بگویند.
- دو کلمه را به هم بچسبانند یا لحن گفتار را سوالی کنند.
- با اضافه کردن میم مالکیت یا «من»، به وسایل خود اشاره کنند.
- بیشتر حروف صدا دار و بسیاری از حروف بی‌صدا را بگویند.
- جملات کوتاه ۲ کلمه‌ای بسازند: عروسک می‌خوام، شیر بده و غیره.
- تا ۵۰ درصد منظور خود را درست برسانند.
مطالعه مقاله گفتاردرمانی حرف ق از دست ندهید.
زنگ خطرهای ضعف قدرت تکلم کودک ۲ ساله
انتظار می‌رود کودک در هریک از مراحل رشد به مهارت‌های مشخصی دست پیدا کند. کودکی که بین ۱۲ تا ۲۴ ماهگی نمی‌تواند از زبان اشاره و ادا استفاده کند و مثلا هنگام خداحافظی دست تکان دهد، تقلید صدا برایش سخت است، نمی‌تواند درخواست‌های کلامی ساده را پیگیری کند و عکس‌العملی به صداهای اطراف نشان نمی‌دهد، نیازمند توجه و پیگیری است.
چنانچه می‌بینید فرزند ۲ ساله شما هنوز نمی‌تواند به‌طور خودآگاهانه کلمه بسازد، تن صدای نامتعارف و نامفهوم دارد و گفتار او نسبت به سنش قابل فهم نیست، باید نگران شوید و این علائم را با یک پزشک متخصص آسیب شناس زبان و گفتار در میان بگذارید.
گفتار درمانی کودک ۲ ساله
زمانی که می‌بینید کودک دلبندتان حوالی ۲ سالگی بخش زیادی از مهارت‌های ذکر شده در بخش قبل را ندارد، زنگ خطر را بشنوید و به فکر شروع درمان با جلسات گفتار درمانی باشید. در این جلسات یک گفتار درمانگر تلاش می‌کند دلیل اختلالات ارتباطی، درکی، اختلالات صوت و مشکلات بلع را تشخیص دهد و درمان اصولی را آغاز کند. طی این جلسات، کودکانی که در فراگیری زبان مادری دچار مشکل هستند یا هنوز استفاده صحیح از گفتار را یاد نگرفته‌اند، آرام آرام می‌فهمند حرف‌های دیگران چطور پردازش کنند و منظور خود را چطور بیان کنند که قابل درک باشد.
مطالعه مقاله گفتار درمانی کودک 7 ساله از دست ندهید.
چند توصیه گفتاردرمانی برای والدین
در کنار شروع جلسات گفتار درمانی، خوب است این چند نکته را هم رعایت کنید. البته احتمالا پزشک گفتار درمانگر در مورد آنها با شما صحبت خواهد کرد.
۱. الگوی رفتاری مناسبی برای کودکان باشید.
نقش خود را در رفتار و توانمندی‌های فرزندتان دست‌کم نگیرید. کودکان مهارت‌های مختلف را در شما می‌جویند و ابتدا از شما یاد می‌گیرند. بنابراین تمام توان خود را به‌کار بگیرید تا با بیان جملات ساده و قابل فهم، متناسب با درک کودک از زبان و جملات، هر روز به دایره واژگان و دانش زبانی کودک اضافه کنید. ترجیحات کلمات و عباراتی استفاده کنید که برای کودک قابل تکرار باشد. والدین به‌راحتی می‌توانند توجه کودک را به خود جلب کنند و ظرفیت پردازشی مغز او را از این طریق بالا ببرند.
۲. یک آلبوم از تصاویر مختلف تهیه کنید.
اکثر بچه‌ها واکنش جالبی به تصاویر جذاب نشان می‌دهند و تماشای این تصاویر را دوست دارند. به همین خاطر یکی از بهترین روش‌ها برای تشویق و آموزش حرف زدن در خانه این است که یک آلبوم کوچک مملو از تصاویر مختلف تهیه کرده و از آن برای تمرین گفتگو با کودک استفاده کنید. تصاویر این آلبوم می‌توانند مربوط به انواع خوراکی، حیوانات، وسایل حمام یا هر چیز دیگری باشند. حتی بهتر است در ساخت این آلبوم یا دست‌کم طبقه‌بندی تصاویر هم از کودکتان کمک بگیرید.
۳. با کلمات پرسشی بازی‌های خلاقانه بسازید.
تا جایی که می‌توانید از کودک سوال بپرسید و مهارت‌های گفتاری او را به چالش بکشید. کودکان وقتی که از آنها سوالاتی مرتبط با سن و سالشان می‌پرسید، انگیزه بیشتری برای حرف زدن دارند. در انتخاب سوالات کمی دقت کنید و مطمئن شوید که کودک نوپای شما توانایی کافی برای پاسخ‌دهی به این سوالات را داشته باشد. رفته رفته پرسش‌ها را سخت‌تر و متداول‌تر کنید تا برسید به سوالاتی که مربوط به زندگی روزمره هستند و خوب است کودک دلبندتان بتواند به آنها پاسخ دهد.
سوالات بله و خیر برای شروع عالی هستند. سوالاتی مثل «تو دختری؟»، «تو پسری؟»، «تو کلاه داری؟» و غیره که پاسخ‌دهی به آنها خارج از درک کودک نیست و ذهن او را به چالش نمی‌کشد. به مرور سوالات را سخت کنید و به پرسش‌هایی برسید که جواب تک کلمه‌ای دارند.
۴. جملات کودک را تکرار و کامل کنید.
در جایگاه والدین حتما صبوری و شکیبایی لازم برای تربیت و رشد فرزند را در خود دیدید که تصمیم گرفتید موجودی به این دنیا بیاورید. بنابراین زمانی که کودکتان دست و پا شکسته و ناقص حرف می‌زند یا با بیان تک‌کلمه سعی می‌کند منظور خود را برساند. اینجور مواقع عصبانیت و بیان جملات با بار منفی مثل «منظورت چی بود؟» یا «درست حرف بزن» کار را خراب می‌کند! اگر اشتباه لفظی یا دستوری در صحبت‌های کودکتا می‌بینید، حوصله به خرج دهید و این جملات را کامل کنید تا روند آموزش به درستی طی شود.
یا اگر فرزندتان با یک تک‌کلمه مثل «آب» سعی کرد به شما بفهماند تشنه است، چند جمله تکمیلی بگویید تا دایره لغاتش بیشتر شود.؛ جملاتی مثل «آب می‌خواهی»، «تشنت شده؟» یا «دوست داری برات آب بیارم؟».
همچنین مقاله گفتار درمانی کودک 6 ساله را از دست ندهید.
۵. گفتار کودکانه را امتحان کنید.
این طبیعی است که بچه‌های ۲ ساله به‌خوبی متوجه حرف‌های والدین و جملات سنگین آنها نشوند. یک راهکار هوشمندانه این است که هرازگاهی (نه همیشه!) از گفتار کودکانه برای حرف زدن با او استفاده کنید. البته باید حسابی مراقب باشید! چون استفاده مداوم از این لحن و نوع گفتار به‌خودی‌خود می‌تواند یک عامل آسیب باشد و حتی گفتاردرمانی را سخت‌تر کند.
۶. کودک را با وسایل مختلف آشنا کنید.
اگر بچه‌های تقریبا دو ساله را از نزدیک دیده باشید، می‌دانید چقدر نسبت به محیط اطراف خود و وسایلی که می‌بینند کنجکاوند. از این فرصت استفاده کنید و اگر می‌بینید توجهش به وسیله‌ای جلب شده، در مورد آن شئ برایش صحبت کنید. مثلا بگویید «این اسمش لباسه»، «ما لباس می‌پوشیم» و به همین ترتیب جملات بیشتری با آن کلمه بسازید تا در ذهن کودک تثبیت شود.
۷. مشوق اصلی کودک برای حرف زدن باشید.
بعد از اینهمه تلاش و عمل به تمریناتی که پزشک گفتار درمانگر توصیه کرده، احتمالا فرزندتان انگیزه بیشتری برای حرف زدن دارد و تلاش می‌کند با نگاه کردن، تقلید اصوات، خنده و زبان اشاره با شما ارتباط برقرار کند. در این حالت مشوق اصلی فرزندتان باشید و انگیزه فرزندتان برای حرف زدن را بالا ببرید. حتی می‌توانید ارتباط‌گیری با زبان اشاره مثل تکان دادن دست، بوس فرستادن یا دست زدن را به کودک ۲ ساله بیاموزید.
برای اطلاعات بیشتر در مورد ویژگی های گفتاری و زبانی کودکان در سنین مختلف و روش های گفتاردرمانی مناسب آنها، می توانید به مقالات گفتاردرمانی برای کودک 3 ساله، گفتار درمانی کودک 4 ساله و گفتاردرمانی برای کودک 5 ساله مراجعه نمایید.
جمع‌بندی
مسائل مرتبط با گفتار درمانی هرچقدر از سن پایین‌تری درمان شوند، درمان آنها محتمل‌تر و دوره درمان کوتاه‌تر است. بنابراین به محض آنکه در رابطه با اختلالات گفتار و زبان به کودک خود مشکوک شدید، جلسات درمان را آغاز کرده و به‌عنوان والدین مسئولیت‌پذیر با اجرای تمرین‌های خلاقانه در خانه، مکمل جلسات درمان با گفتار درمانگر باشید.
بزرگ‌ترین مسئولیت ما در تیم پویای توان هاب مراقبت از سلامت جامعه توان‌خواهان است. ما در خانواده توان هاب تنها یک هدف داریم و آن اینکه کلیه خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی را به‌صورت تخصصی در منزل شما عزیزان ارائه دهیم. در راستای تحقق این هدف، مشاوره تخصصی توان هاب برای شما عزیزان رایگان است و با ثبت درخواست تماس، کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس می‌گیرند و به‌محض شروع درمان، درمانگران ما با کلیه تجهیزات لازم در منزل شما حضور پیدا خواهند کرد.
