یکی از شایع‌ترین مسائلی که آدم‌ها به‌طور مادرزادی یا در اثر آسیب‌های فیزیکی با آن مواجه می‌شوند، مشکلات و اختلالات گفتاری است. این اختلال را اگر به حال خود رها کنید، تا آخر عمر درگیر آن خواهید بود. اما اگر به‌محض مواجهه به‌دنبال راه درمان باشید، به کمک تکنیک‌های گفتار درمانی می‌توانید مهارت‌های ارتباطی و زبانی خود را بهبود بخشیده و ارتباط موثرتری با اطرافیان خود برقرار کنید. در ادامه این مقاله همراه ما باشید تا مفصل درباره گفتار درمانی و جزئیات مرتبط با آن صحبت کنیم.
گفتار درمانی چیست؟
گفتار درمانی به معنای ارزیابی و درمان مشکلات ارتباطی و اختلالات گفتاری است. طی جلسات گفتاردرمانی، یک متخصص آسیب‌شناس گفتار زبان، تکنیک‌های مختلف را به‌کار می‌گیرد تا توانایی مکالمه و استفاده از مهارت‌های زبانی را بهبود ببخشد. این تکنیک‌ها بسته به اختلال گفتار یا زبان فرد متفاوت‌اند و می‌کوشند اختلالات گفتاری بیماری یا عوارض ناشی از بیماری مثل سکته یا آسیب‌های مغزی را درمان کنند.
همچنین این تکنیک‌ها می‌توانند بر مهارت‌های دیگر فرد مثل حافظه و قدرت او برای حل مشکلات تاثیر مثبت بگذارند.
گفتار درمانگر کیست و چه وظایفی دارد؟
آسیب‌شناس گفتار زبان (SLP) که به عنوان گفتار درمانگر نیز شناخته می‌شود، متخصصی در زمینه سلامت است که مشکلات ارتباطی و بلع را تشخیص داده و درمان می‌کند. آنها با کودکان و بزرگسالان (بدون محدودیت سنی) در کلینیک‌ها، مدارس، بیمارستانها و خانه تمرین می‌کنند. اگر شما یا اطرافیانتان اختلال رشد، بیماری عصبی یا آسیب مغزی داشته باشید که بر توانایی شما در برقراری ارتباط با افراد دیگر تأثیر منفی می‌گذارد، می‌توانید از این افراد کمک بگیرید.
علاوه بر این، گفتار درمانگر در درمان مشکلات بلع نیز میتواند به بیماران کمک کند. پس به طور کلی می‌توان گفت که گفتار درمانگر متخصصی است که مشکلات مربوط به اختلالات گفتار، زبان، صدا و بلع را تشخیص می‌دهد، درمان و پیشگیری می‌کند و به افراد در این زمینه کمک می‌کند.
وظایف گفتار درمانگر
یک گفتار درمانگر نحوه ارتباط فرد با دیگران را بررسی می‌کند و اگر بیمار در بلع مشکل داشته باشد، این مورد را نیز چک می‌کند. در صورت وجود مشکل، علت را مییابد و یک برنامه درمانی شخصیسازی شده و مختص بیمار طراحی می‌کند. علاوه بر این، گفتار درمانگر وضعیت بیمار را در طول دوره درمان پیگیری می‌کند و پیشرفت وی را میسنجد. از دیگر وظایف گفتار درمانگر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمک به افراد در یادگیری نحوه ایجاد صدا
- آموزش نحوه صحبت کردن واضح و آسان
- طراحی تمرینات تقویت عضلات مورد استفاده برای صحبت کردن یا بلعیدن
- کمک به افراد برای افزایش تعداد کلماتی که می‌توانند بگویند و/یا متوجه شوند
- تمرین با افراد برای بهبود نحوه قرار دادن کلمات در جملات
- ارائه سیستمهای ارتباطی تقویتی و جایگزین (AAC) برای افرادی که دارای اختلالات زبانی شدید هستند
- آموزش استفاده از تبلت یا تابلوی ارتباطی
- آموزش بیماران و خانواده‌هایشان در مورد چگونگی غلبه بر چالشهای ناشی از مشکلات ارتباطی یا بلع
- ارائه نوعی درمان به نام توانبخشی شنوایی که به افراد مبتلا به کم‌شنوایی کمک می‌کند
- آموزش خواندن، نوشتن، املا، مکیدن، جویدن
- آموزش نحوه کنترل صدا و میزان بلندی آن
- رفع مشکلات مربوط به لکنت زبان
مراحل گفتار درمانی
وارد اتاق درمان که می‌شوید، دکتر گفتار درمانی برحسب تجربه مراحل گفتار درمانی را آغاز می‌کند. این فرایند بسته به اختلالی که با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنید میتواند متفاوت و نسبت به سایر افراد کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد. چراکه هر اختلال پروسه درمان خاص خود را دارد و باید زیر نظر گفتاردرمانگر تا آخرین مرحله طی شود.
معمولا اولین مرحله گفتاردرمانی مربوط به ارزیابی کامل مراجع است. در این مرحله درمانگر تلاش می‌کند ریشه اختلال بدنی را شناسایی کند. سپس با آموزش تمرینات مختلف، روند درمان را آغاز می‌کند. هم‌زمان با آموزش فرد، اطرافیان او نیز تحت آموزش قرار می‌گیرند تا مراقبت‌های گفتاردرمانی در محیط خانه نیز ادامه‌دار باشد. تک‌تک این مراحل بر نتیجه درمان و سلامتی فرد تاثیر می‌گذارند و فوق‌العاده قابل توجه هستند.
مشاوره گفتار درمانی
در جایگاه پدر و مادر، در روند رشد کودک ممکن است متوجه برخی مشکلات گفتاری در او شوید اما نتوانید بفهمید که این مشکلات زنگ خطر اختلال هستند یا نه! ما به این خانواده‌ها مراجعه به مشاور یا درمانگر را توصیه می‌کنیم تا اگر کودک دلبند آنها دچار اختلال است، بعد از تشخیص نوع اختلال، بهترین راه درمان برای او انتخاب و روند درمان آغاز گردد. اما اگر کودک دچار اختلال نیست، تکنیک‌هایی برای تقویت عملکرد او اجرا می‌شود تا به بهترین شکل بتواند با محیط تعامل برقرار کند.
در هر دو حالت، مشاوره گفتار درمانی تاثیر فوق‌العاده مهمی بر آینده کودک می‌گذارد! به همین خاطر توصیه می‌کنیم اگر خودتان یا فرزندتان با مشکلات گفتاری دست‌و‌پنجه نرم می‌کنید، حتما برای ارزیابی وضعیت سلامت خود با مشاور حاذق صحبت کنید.
روش های گفتار درمانی
متخصصان گفتار درمانی عوامل مختلف را در نظر می‌گیرند و یکی از این ۳ روش را برای درمان توصیه می‌کنند:
1. گفتاردرمانی در مطب و کلینیک
انتخاب اول اکثر افرادی که به‌دنبال روشهای گفتار درمانی هستند، مراجعه به مطب پزشک گفتار درمانگر و شروع جلسات درمان در کلینیک اوست. مراجعه حضوری و نشستن روبه‌روی پزشک میتواند زمینه بهبودی سریع‌تر را فراهم کرده و فرد را برای تعامل با دیگران و درک گفتار آنها بیشتر آماده کند. پزشک در جلسات درمان به بررسی و درمان آسیب‌های گفتاری و زبانی می‌پردازد و در طول جلسات انواع تمرین‌ها و تکنیک‌های مختلف را جهت بهبود مهارت‌های ارتباطی به‌کار می‌گیرد.
2. گفتاردرمانی در منزل
انجام تمرینات گفتار درمانی در منزل روند بهبودی را سرعت می‌بخشد. چرا که مدت‌زمان حضور فرد در خانه بیشتر از حضور در کلاس‌های درمان است. از سوی دیگر حضور درمانگر در محیط خانه تا حد زیادی موجب صرفه‌جویی در زمان شما و کودک دلبندتان می‌شود تا دیگر نگران کمبود وقت و هزینه‌های ایاب‌ذهاب تا مرکز درمانی نباشید. این روش درمان نیز باید تحت نظارت پزشک گفتار درمانگر اتفاق بیافتد تا تمرینات موثر را به شما توصیه کند. مثلا اگر فرزندتان با مشکلات گفتاری دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، باید بدانید که ابتدای کار باید از عبارات کوتاه و تک‌کلمه‌ای استفاده کنید که درک آنها راحت‌تر باشد.
همچنین باید بدانید که شمرده و آهنگین صحبت کنید و به کودکتان فرصت دهید گفتار شما را پردازش کند. خوب است از زبان اشاره استفاده کرده و نوبت را در گفتگو رعایت کنید. این نکات را درمانگر به شما گوشزد می‌کند تا از جلسات گفتاردرمانی در منزل بیشترین نتیجه را بگیرید.
3. گفتاردرمانی انلاین
گفتاردرمانی آنلاین و حضوری هر دو مزیت‌ها و معایب خود را دارند و مراجعان با توجه به شرایط خود یکی از این دو را انتخاب می‌کنند. در واقع باید گفت که کیفیت جلسات، سطح یادگیری و پیشرفت‌های فرد به شدت و نوع اختلال و البته تشخیص و تخصص درمانگر بستگی دارد. گفتار درمانی آنلاین میتواند به‌صورت ویدیویی و از طریق ارتباط تصویری انجام شود، یا از طریق تلفن و به شکل صوتی برای درمان زبان و گفتار اجرا گردد.
گفتار درمانی کودکان
بسته به اختلال گفتاری کودکان، گفتاردرمانگر تصمیم می‌گیرد که جلسات درمان را گروهی یا انفرادی برگزار کند. تمرینات و فعالیت‌های این جلسات نیز بسته به اختلال، سن و نیازهای کودک متفاوت است. مثلا ممکن است گفتار درمانگر:
- با صحبت و بازی و کتاب‌خوانی، از اشیاء دیگر برای توسعه زبان استفاده کند.
- حین بازی صداها و هجاهای صحیح را برای کودک مدل‌سازی کرده و به او یاد دهد که چگونه صداهای خاصی تولید کند.
- راهبرد و تکلیف درسی برای ادامه گفتاردرمانی در خانه در اختیار والدین بگذارد.
- برای کودکان مبتلا به مشکلات بلع و تغذیه، با ماساژ صورت و تمرینات زبان، عضلات فک و لب را تقویت می‌کند.
- با دادن مواد غذایی با دما و بافت متفاوت، آگاهی کودک از تفاوت‌های حسی را بالا می‌برد.
- به کودک کمک می‌کند واضح‌تر صحبت کند و اعتمادبهنفس بیشتری برای حرف زدن داشته باشد.
- شنیدن و تشخیص اصوات را برای کودکان مبتلا به مشکلات خواندن مثل نارساخوانی راحت‌تر کند.
- کودکان را به تقویت مهارت خواندن تشویق کند.
گفتار درمانی کودکان چیست و چه تاثیری دارد؟ برای اطلاعات بیشتر می توانید مقاله مورد نظر را مطالعه نمایید.
گفتار درمانی بزرگسالان
جلسات گفتار درمانی بزرگسالان نیز با تعیین نیازها و ارزیابی بهترین روش درمان آغاز می‌شود. این تمرینات می‌توانند به اختلالات گفتار، زبان و ارتباطات شناختی کمک کرده و به‌مرور آنها را درمان کنند. از تمرین‌های گفتاردرمانی بزرگسالان می‌توان به تکنیک‌های زیر اشاره کرد:
- حل مسئله، حافظه، سازمان‌دهی و سایر فعالیت‌هایی که جهت بهبود ارتباطات شناختی انجام می‌شوند.
- تاکتیک‌های مکالمه‌ای برای بهبود ارتباطات اجتماعی.
- تمرینات تنفسی برای طنین صدا
- تمرینات تقویت عضلات دهان
این تکنیک‌ها توسط بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های توسعه زبان یا انواع کارت و کتاب زیر نظر گفتاردرمانگر اجرا می‌شوند.
گفتار درمانی حروف
کودکان در مسیر رشد برای تلفظ برخی از حروف الفبا به مشکل می‌خورند و درمی‌یابند که تلفظ‌کردن آنها نسبت به حروف دیگر دشوارتر است. بیشتر کودکانی که برای گفتاردرمانی حروف وارد اتاق درمان می‌شوند با تلفظ حروف س، ر، ل، ق، گ و ک مشکل دارند و درمانگر با تکنیک‌های مختلف تلاش می‌کند این چالش بیان درست حروف را در فرد حل کند. همچنین برای اطلاعات بیشتر مقاله گفتاردرمانی حروف را از دست ندهید.
چه افرادی نیاز به گفتار درمانی دارند؟
پزشک به‌محض آنکه اختلال گفتاری مراجع کودک یا بزرگسال را تشخیص دهد، چند غربالگری اولیه را توصیه می‌کند تا علت اساسی این مشکل ارتباطی را پیدا کرده و راه درمان را متناسب با آن انتخاب کند. افراد ممکن است به دلایل مختلف به گفتاردرمانی نیاز داشته باشند:
گفتار درمانی برای لکنت زبان
لکنت یک نوع اختلال گفتاری است که سرعت، جریان و ریتم گفتار فرد را مختل می‌کند و حرف‌زدن طبیعی فرد را به چالش می‌کشاند. گفتاردرمانگر برای درمان این عارضه از تکنیک‌های تنفس ، روشهای آرام سازی، یادگیری صحبت کردن آرام‌تر و بررسی مسائل اضطرابی استفاده خواهد کرد. همچنین می توانید مقاله گفتاردرمانی برای لکنت کودکان را مطالعه نمایید.
گفتار درمانی برای گرفتگی صدا
این اختلال موجب تغییرات غیرطبیعی صدای فرد می‌شود و دلیل آن انسداد جریان هوا و ارتعاشاتی است به شنیدن انواع صدا کمک می‌کنند. هرگونه شکاف کام، تورم لوزه و سایر شرایطی که بر ساختار دهان و بینی تاثیر منفی می‌گذارند، با تکنیک‌های تنفسی صحیح و بهینه و کنترل تنش حنجره بهبود خواهد یافت. برای اطلاعات بیشتر می توانید مقاله گفتار درمانی برای گرفتگی صدا مطالعه نمایید.
گفتاردرمانی برای درمان آفازی یا زبان‌پریشی
افراد مبتلا به این اختلال ارتباطی برای خواندن، نوشتن، صحبت کردن و درک زبان به مشکل برمی‌خورند. این مشکلات ناشی از آسیب به یک یا چند ناحیه از مغز است که زبان را پردازش و قدرت تکلم را کنترل می‌کنند.
مطالعه مقاله راهنمای جامع درمان موثر لکنت زبان از دست ندهید.
گفتاردرمانی برای درمان آپراکسی گفتاری
افراد مبتلا به این اختلال می‌دانند چه می‌خواهند بگویند، اما در شکل دادن به کلمات مشکل دارند. این افراد ممکن است در خواندن، نوشتن، بلع و سایر مهارت‌های حرکتی هم مشکل داشته باشند.
گفتار درمانی برای اختلالات شناختی ارتباطی
اگر ناحیه ای از مغز که توانایی تفکر را کنترل می‌کند آسیب ببیند، فرد در برقراری ارتباط به مشکل برمی‌خورد. افراد مبتلا به اختلالات شناختی ارتباطی در گوش دادن، صحبت کردن، به‌خاطر‌سپردن و حل مسئله با چالش روبه‌رو هستند.
گفتاردرمانی برای درمان دیزآرتری
دیزآرتری از آسیب به سیستم عصبی نشات می‌گیرد و منجر به گفتار کند و نامفهوم فرد می‌شود. این بیماری عصبی عضلانی زمانی رخ می‌دهد که عضلات کنترل‌کننده گفتار به دلیل سکته مغزی، مولتیپل اسکلروزیس یا سایر اختلالات سیستم عصبی ضعیف شوند.
گفتاردرمانی برای درمان اختلالات دریافتی
فرد مبتلا به اختلالات دریافتی در درک یا پردازش گفته‌های دیگران مشکل دارند. این افراد دایره لغات محدود دارند، در پیروی از دستورالعمل‌ها با مشکل مواجه هستند و به نظر می‌رسد که علاقه‌ای به گفتگو ندارند.
مطالعه مقاله گفتاردرمانی سکته مغزی از دست ندهید.
گفتاردرمانی برای افراد با مشکلات بلع
منظور از اختلال بلع هر نوع مشکل خوردن و آشامیدن است که در اثر فلج مغزی، زوال عقل، آسیب ستون فقرات گردن، سکته و مشکلات این‌چنینی رخ می‌دهد و به‌عنوان یک عارضه جانبی، قدرت تکلم را از فرد می‌گیرد. گفتاردرمانگر میتواند براساس علتی که موجب این اختلال شده، از روشهای درمانی مختلف مثل تحریک الکتریکی عضلات بلع یا نواحی مغزی درگیر در فرایند بلع استفاده کند تا این عارضه را بهبود ببخشد.
هزینه گفتار درمانی
هزینه گفتار درمانی به عوامل مختلف بستگی دارد. قطعا هزینه جلسات این درمان در تهران با سایر شهرها کمی متفاوت است. کیفیت مرکز گفتاردرمانی و تخصص و تجربه درمانگر نیز هزینه جلسات را کم و زیاد می‌کند. در برخی مراکز، درمان مشکلات گفتار کودکان و بزرگسالان تفاوتی ندارد و صرفا تعداد جلسات است که هزینه کلاس‌های گفتار درمانی را افزایش می‌دهد. به‌طور کلی انجمن گفتار درمانی ایران تلاش می‌کند با توجه به نوع ارائه خدمات، مدت زمان خدمات و مدرک تحصیلی گفتاردرمانگر، نرخ مشخصی را به‌عنوان هزینه این جلسات تعیین کرده و در اختیار مراکز گفتار درمانی قرار دهد.
ما در تیم توان هاب تلاش می‌کنیم بالاترین کیفیت خدمات را با حداقل قیمت‌ها به شما توان‌خواهان عزیز در سراسر ایران ارائه کنیم و سهمی در بهبودی سریع‌تر شما داشته باشیم. کارشناسان ما با بررسی وضعیت شما به صورت اختصاصی تعرفه دقیق جلسات را به شما اعلام خواهند کرد.
همچنین با ویژگی های بهترین کلینیک گفتار درمانی در تهران بیشتر آشنا شوید.
کلام آخر
گفتار درمانی طیف وسیعی از تاخیرها و اختلالات گفتار و زبان را در کودکان و بزرگسالان درمان می‌کند. اگر فرزندتان به مشکلات گفتاری مبتلاست، با مداخله زودهنگام می‌توانید توانایی او برای برقراری ارتباط را بهبود بخشیده و از ضعف اعتمادبهنفس او در آینده جلوگیری کنید. در آخر، این نکته را به خاطر بسپارید که میزان موفقیت گفتاردرمانی بسته به نوع اختلال و گروه سنی فرد متفاوت است و هرچه سریع‌تر آغاز گردد، احتمال موفقیت آن بیشتر است.
بزرگ‌ترین مسئولیت ما در تیم پویای توان هاب مراقبت از سلامت جامعه توان‌خواهان است. ما در خانواده توان هاب تنها یک هدف داریم و آن اینکه کلیه خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی را به‌صورت تخصصی در منزل شما عزیزان ارائه دهیم. در راستای تحقق این هدف، مشاوره تخصصی توان هاب برای شما عزیزان رایگان است و با ثبت درخواست تماس، کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس می‌گیرند و به‌محض شروع درمان، درمانگران ما با کلیه تجهیزات لازم در منزل شما حضور پیدا خواهند کرد.
سؤالات متداول
جلسات گفتاردرمانی چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان درمان بسته به نیازها و پیشرفت فرد متفاوت است.
آیا گفتاردرمانی فقط روی صحبت کردن متمرکز است؟
خیر، گفتاردرمانی میتواند به فرد در درک شنیداری، ارتباطات اجتماعی، استفاده از حرکات و روشهای ارتباطی جایگزین نیز کمک کند.
اگر فرزند من در طول درمان همکاری نکند چه اتفاقی میافتد؟
گفتاردرمانگران همیشه تمام سعی خود را می‌کنند تا کودک را تشویق به فعالیت کنند و با استفاده از روشهای مختلف و تقویت مثبت کودک را درگیر جلسات می‌کنند.
آیا گفتاردرمانی می تواند به افراد دارای لهجه کمک کند؟
بله، گفتاردرمانی می تواند به افراد در اصلاح یا کاهش لهجه ها کمک کند. به عنوان مثال، برخی از بازیگران یا خوانندهها باید روی لهجه خود کار کنند. در این شرایط می‌توانند از گفتار درمانگر کمک بگیرند.
چه فناوری در گفتاردرمانی استفاده می‌شود؟
درمانگران ممکن است از برنامههای رایانهای و ابزارهای تخصصی مانند تابلو، تصاویر و… برای جذاب و تعاملی کردن درمان استفاده کنند.
منابع:
