توانبخشی بیماران سکته مغزی شامل درمانهای مختلفی می‌شود که به بیمار کمک می‌کند تا مهارت‌های از دست رفته پس از سکته مغزی را دوباره یاد بگیرد. نوع درمان توانبخشی به قسمتهایی از مغز بستگی دارد که تحت تأثیر سکته قرار گرفته است. توانبخشی می‌تواند به حرکت، گفتار، قدرت و مهارت‌های زندگی روزانه کمک کند. توانبخشی سکته مغزی می‌تواند به بیمار در بازیابی استقلال و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. در این مقاله میخواهیم به بررسی روشهای به کار گرفته شده در توانبخشی بیماران سکته مغزی بپردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
توانبخشی سکته مغزی در منزل شامل چه مواردی می‌شود؟
سکته مغزی مشکلی است که می‌تواند منجر به ناتوانی طولانی مدت فرد شود. این بیماری می‌تواند افراد را به طرق مختلف تحت تأثیر قرار دهد، از جمله از دست دادن کنترل عضلات، قدرت، عملکرد و… . روشهای مختلفی برای بهبودی پس از سکته مغزی وجود دارد. به مجموعه این روش‌ها توانبخشی بیماران سکته مغزی گفته می‌شود. این روش‌ها به بیماران کمک می‌کنند استقلال خود را بازیابند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
نتیجه تحقیقات هم نشان می‌دهد افرادی که در برنامههای درمانی متمرکز شرکت می‌کنند، زودتر بهبود می‌یابند و عملکرد بهتری خواهند داشت؛ بنابراین، توانبخشی سکته مغزی برای همه افراد مبتلا به سکته توصیه می‌شود. درمان توانبخشی برای بیماران سکته مغزی شامل موارد زیر می‌شود:
هر کدام از موارد بالا نیز از روشهای مختلفی برای کمک به بیماران استفاده می‌کنند.
چه زمانی باید توانبخشی سکته مغزی را شروع کرد؟
هر چه فرد زودتر توانبخشی سکته مغزی را شروع کند، احتمال بیشتری وجود دارد که توانایی‌ها و مهارت‌های از دست رفته را بهتر بازیابی کند. در نتیجه، توصیه می‌شود توانبخشی 24 تا 48 ساعت پس از سکته مغزی شروع شود.
توانبخشی سکته مغزی چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان موردنیاز به توانبخشی به شدت سکته مغزی و عوارض مرتبط با آن بستگی دارد. برخی از بازماندگان سکته به سرعت بهبود می‌یابند. اما اکثر بیماران به توانبخشی طولانی مدتی نیاز دارند. گاهی دوره درمانی ممکن است ماهها یا سالها طول بکشد.
توانبخشی سکته مغزی در منزل
نکته مثبتی که در مورد روشهای درمانی توانبخشی وجود دارد این است که می‌توان تمامی آنها را در منزل نیز اجرا کرد. معمولاً اکثر افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند، تا مدتی نمی‌توانند به خوبی حرکت کنند. به همین دلیل هم رفت و آمد و انتقال آنها به کلینیک سخت است. در این زمان توانبخشی سکته مغزی در منزل به کار این افراد می‌آید. این گونه دیگر نیازی نیست نگران رفت و آمد باشند. علاوه بر این، جلسات در محیطی برگزار می‌شود که به آن عادت دارند و در آن احساس امنیت بیشتری می‌کنند. همچنین برنامه جلسات نیز برای این افراد و اعضای خانواده راحتتر می‌شود.
مطالعه مقاله تمرین برای تقویت رباط صلیبی از دست ندهید.
فیزیوتراپی سکته مغزی
همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم، فیزیوتراپی یکی از روشهای درمانی توانبخشی سکته مغزی است. فیزیوتراپی جزء جدایی‌ناپذیر مسیر بهبودی فرد از سکته مغزی است. فیزیوتراپی به فرد کمک می‌کند تا عملکرد خود را بهبود بخشد و در راستای کسب دوباره استقلال خود قدم بردارد. اهداف فیزیوتراپی سکته مغزی عبارت‌اند از:
بهبود تحرک و تعادل
یکی از اهداف اولیه فیزیوتراپی پس از سکته، افزایش تحرک است. از دست دادن تحرک به معنی از دست دادن استقلال است. اینکه بتوانیم آزادانه حرکت کنیم موهبتی است که سکته مغزی می‌تواند از ما بگیرد. سکته مغزی اغلب یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و منجر به ضعف یا فلج می‌شود که می‌تواند به طور قابل‌توجهی توانایی حرکت فرد را مختل کند. فیزیوتراپها از تکنیک‌های مختلفی با محوریت توانبخشی، از جمله تمرینات قدرتی و حرکتی استفاده می‌کنند تا به بیماران کمک کنند توانایی خود را برای حرکت مستقل به دست آورند. علاوه بر این، فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود تعادل و هماهنگی، کاهش خطر سقوط و آسیب بیشتر کمک کند.
افزایش قدرت و عملکرد عضلانی
سکته مغزی می‌تواند منجر به ضعف عضلانی شود و بر توانایی زندگی فرد تأثیر بگذارد. در واقع زندگی روزمره فرد مختل می‌گردد. فیزیوتراپی به فرد کمک می‌کند تا بتواند وظایفی مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و حمام کردن را به طور مستقل انجام دهد و عزت نفس و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد.
کاهش اسپاستیسیتی و درد
پس از سکته مغزی، بیماران ممکن است اسپاستیسیتی را تجربه کنند، وضعیتی که منجر به سفت شدن ماهیچه‌ها می‌شود. در این حالت ماهیچه‌ها منقبض می‌شوند و اغلب نمی‌توانند صاف شوند. بروز این مشکل بسیار رایج است و بهبود پس از آن بسیار سخت است. با کمک فیزیوتراپی می‌توان این مشکل را تا حد زیادی رفع کرد. علاوه بر این، فیزیوتراپی به مدیریت درد پس از سکته نیز کمک می‌کند.
بهبود سلامت روانی
مزایای فیزیوتراپی در بهبودی پس از سکته فقط فیزیکی نیست. سکته مغزی می‌تواند تأثیر روانی قابل‌توجهی بر فرد داشته باشد و منجر به مشکلاتی مانند افسردگی و اضطراب شود. فرایند فیزیوتراپی با تمرکز بر تعیین و دستیابی به اهداف می‌تواند به بهبود خلق و خو و اعتماد به نفس بیمار کمک کند. پیشرفت‌های فیزیکی که از طریق فیزیوتراپی به دست می‌آید هم می‌تواند منجر به استقلال بیشتر شود و همین امر هم می‌تواند به طور قابل‌توجهی سلامت روانی بیمار را افزایش دهد. فیزیوتراپها مانند روان‌درمانگران هستند، می‌توانند به فرد انگیزه دهند و آنان را تشویق کنند تا در مسیر پیشرفت قدم بردارند. علاوه بر این، فیزیوتراپها در کنار خانوادهها میمانند و به آنها نیز اطمینان خاطر می‌دهند.
گفتاردرمانی سکته مغزی
سکته مغزی می‌تواند روی گفتار فرد نیز تأثیرات منفی بگذارد. در این شرایط گفتار درمانگران می‌توانند به کمک فرد بیایند. گفتار درمانگران علاوه بر متخصص بودن در مهارت‌های گفتار و زبان، می‌توانند چالش‌هایی مانند مشکلات شناختی، مهارت‌های ارتباط اجتماعی، خوردن و بلعیدن را نیز برطرف کنند. گفتار درمانگران می‌توانند به بیماران سکته مغزی کمک کنند تا مشکلات زیر را بهبود بخشند:
- آفازی: مشکل در تولید و درک زبان
- آپراکسی گفتار: مشکل در هماهنگی حرکات موردنیاز برای گفتار
- دیس آرتری: ضعف حرکتی دهان و در نتیجه گفتاری که درک آن دشوار است
- دیسفاژی: مشکل در بلع
مطالعه مقاله فیزیوتراپی رباط صلیبی از دست ندهید.
گفتاردرمانی چگونه به بیماران سکته مغزی کمک می‌کند؟
هنگامی که مغز به دلیل سکته مغزی آسیب ببیند، نواحی آسیب دیده دیگر قادر نیستند عملکردهای مربوط به خود را به طور مؤثر انجام دهند. با این حال، از طریق فرایندی به نام نوروپلاستیسیته، مغز این توانایی را دارد که خود را مجدداً سیم‌کشی کند. این گونه نواحی آسیب دیده مغز می‌توانند دوباره عملکردها را بر عهده بگیرند. نوروپلاستیسیته از طریق تمرین مداوم و تکراری فعال می‌شود. هر چه یک عملکرد آسیب دیده بیشتر تمرین شود، اتصالات عصبی آن عملکرد قویتر می‌شوند.
گفتاردرمانی پس از سکته مغزی یک راه عالی برای یادگیری برخی از مؤثرترین تمرینات و فعالیت‌ها برای بهبود عملکردهای آسیب‌دیده و ارتقای نوروپلاستیسیته است. گفتار درمانگران یک برنامه خانگی منظم برای بیماران سکته مغزی تدوین می‌کنند تا آنها این تمرینات را حتی خارج از جلسات درمانی تکرار کنند.
از آنجایی که مغز در طی سه ماه اول پس از سکته مغزی یک حالت افزایش نوروپلاستیسیته را تجربه می‌کند، پیگیری گفتاردرمانی در این دوره زمانی برای بهبودی ضروری است. با این حال، نوروپلاستیسیته به طور مداوم رخ می‌دهد. در نتیجه، در هر زمان پس از سکته مغزی می‌توانید تصمیم بگیرید که گفتاردرمانی را آغاز کنید.
کاردرمانی سکته مغزی
همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم، سکته مغزی می‌تواند روی فعالیتهای روزمره فرد هم تأثیر بگذارد و آنان را مختل کند. در واقع فرد ممکن است حتی نتواند در طول روز خودش لباس بپوشد یا مسواک بزند. کار درمانگران به طور خاص در این زمینه آموزش دیده‌اند تا به افراد کمک کنند بتوانند وظایف روزمره خود را به صورت مستقل و بدون کمک دیگران انجام دهند.
کار درمانگران این کار را با استفاده از ترکیبی از تمرینات توانبخشی و تاکتیک‌های جبرانی انجام می‌دهند. جبران شامل انجام یک کار به روشی متفاوت از قبل است، در حالی که توانبخشی شامل انجام یک کار به همان روش قبل از سکته می‌شود.
به عنوان مثال، پس از سکته مغزی، افراد ممکن است دچار افتادگی پا یا ناتوانی در بلند کردن قسمت جلویی پا شوند. همین مشکل می‌تواند موجب کشیده شدن انگشتان پا روی زمین شود و خطر سقوط را افزایش دهد. ممکن است کاردرمانگر برای جبران ضعف عضلانی فرد استفاده از پابند یا کفی طبی را توصیه کند. این روش یک تاکتیک جبرانی است که مچ پای فرد را حمایت می‌کند و خطر آسیب‌دیدگی را کاهش می‌دهد. با این حال پابند یا کفی نمی‌تواند علت اصلی افتادگی پا را که ارتباط نادرست بین مغز و عضلات است، درمان کند. برای درمان علت اصلی و بهبود افتادگی پا، فرد باید تمرینات مخصوص این مشکل را انجام دهد.
کاردرمانگر با توجه به هدف بیمار تمرینات شخصی‌سازی‌شده‌ای را برای او طراحی می‌کند. تمریناتی که عضلات خاصی را هدف قرار می‌دهند و متناسب با سطح توانایی فرد هستند. معمولاً فعالیتهایی که بیماران میخواهند روی آنها تمرکز کنند شامل موارد زیر می‌شود:
- مراقبت از خود: فعالیتهای روزانه شخصی، از جمله غذا خوردن، حمام کردن و لباس پوشیدن، همچنین وظایفی مانند مدیریت خانه، پخت و پز و نظافت.
- بهرهوری: این وظایف می‌تواند شامل بازگشت به محل کار، مدرسه یا سایر مسئولیتهای قبلی و یافتن راه‌های جدید برای سازگاری با زندگی جدید باشد.
- اوقات فراغت: فعالیت‌ها معمولاً شامل کارهای سرگرم‌کننده‌ای است که فرد قبل از سکته انجام می‌داد؛ مانند هر گونه ورزش، نقاشی، رقص و سایر مهارت‌های اجتماعی.
برای اطلاع بیشتر درباره فیزیوتراپی می توانید فیزیوتراپی در منزل را مطالعه نمایید.
سخن نهایی
در این مقاله به بررسی توانبخشی سکته مغزی پرداختیم و روشهایی را که در این زمینه به کار گرفته می‌شود، توضیح دادیم. کار درمانگران، فیزیوتراپها و گفتار درمانگران نقش مهمی در این مسیر دارند. آنها با به کارگیری روشهای درمانی تخصصی خود به بیمار کمک می‌کنند تا تواناییهای خود را بازیابد و تا جایی که امکان دارد به زندگی قبل از سکته برگردد. در تیم توان هاب، کاردرمانگران، فیزیوتراپها و گفتاردرمانگران ماهر و باتجربهای وجود دارند که خدمات خود را در منزل ارائه می‌دهند. در نتیجه، با خیال راحت می‌توانید جلسات را در خانه برگزار کنید و دغدغه زمان، رفت و آمد و… را نداشته باشید. علاوه بر این، از خدمات پشتیبانی 24 ساعته توان هاب بهرهمند شوید.
بزرگ‌ترین مسئولیت ما در تیم پویای توان هاب مراقبت از سلامت جامعه توان‌خواهان است. ما در خانواده توان هاب تنها یک هدف داریم و آن اینکه کلیه خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی را به‌صورت تخصصی در منزل شما عزیزان ارائه دهیم. در راستای تحقق این هدف، مشاوره تخصصی توان هاب برای شما عزیزان رایگان است و با ثبت درخواست تماس، کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس می‌گیرند و به‌محض شروع درمان، درمانگران ما با کلیه تجهیزات لازم در منزل شما حضور پیدا خواهند کرد.
