گاهی با بروز مشکلاتی، توان انجام کارهای ساده هم از فرد گرفته می‌شود. یعنی شخص حتی نمی‌تواند دوش بگیرد، مسواک بزند و یا دو قدم راه برود . در واقع، او نمی‌تواند کارهای روزمره خود را انجام دهد. در چنین شرایطی کاردرمانی چاره راه است. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی کاردرمانی یا ارگوتراپی بپردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
کاردرمانی چیست؟
همان طور که در مقدمه توضیح دادیم گاهی فرد در اثر آسیب توان و قدرت انجام کارهای روزمره خود را از دست می‌دهد. در چنین شرایطی مجموعه تمریناتی به او توصیه می‌شود. این تمرینات باید منظم و تحت نظارت فردی به نام کاردرمانگر انجام شوند. هدف این تمرینات شامل موارد زیر می‌شود:
- بهبود مهارت‌های حرکتی
- بهبود تعادل
- بهبود هماهنگی
- بهبود مهارت‌های ظریف
البته هدف ارگوتراپی تنها ارتقای مهارت‌های جسمی نیست، بلکه توانبخشی ذهنی و روانی هم جز اولویت‌های این حرفه است. بیایید این گونه بگوییم، توانبخشی هر آن چه که انسان در 24 ساعت شبانه‌روز انجام می‌دهد، به کاردرمانی مربوط می‌شود.
کاردرمانگر کیست؟
به متخصص کاردرمانی، کاردرمانگر گفته می‌شود. یعنی کسی که وضعیت بیمار را ارزیابی می‌کند. تمرینات و جلسات را برای او طراحی می‌کند و در جهت استقلال‌یابی او را راهنمایی می‌کند. کاردرمانگر علاوه بر طراحی تمرینات و جلسات، آنها را آموزش هم می‌دهد و خود نیز در جلسات شرکت می‌کند.
ویژگی های متخصص کاردرمانی
مسلما مهمترین ویژگی یک کاردرمانگر دانش و تخصص او است اما این مورد به تنهایی کافی نیست. یک کاردرمانگر باید ویژگیهای زیر را داشته باشد:
- همدلی و شفقت
- مهارت های ارتباطی قوی
- حل مسئله و تفکر انتقادی برای یافتن راه حلهای خلاقانه و مقابله با چالشها
- صبر و استقامت
- خلاقیت و نوآوری
- به روز بودن، یادگیری مداوم و استفاده از روشهای درمانی جدید
- مهارت‌های بین فردی قوی
- دانش آناتومی و فیزیولوژی انسانی برای درک تاثیر اختلالات فیزیکی بر عملکرد فرد
- قدرت تحلیل بالا برای قضاوت بالینی صحیح و ایجاد برنامههای درمانی موثر
- سازگار و منعطف
انواع کاردرمانی
کاردرمانی انواع مختلفی دارد و می‌توان این دانش را بر اساس سن و نوع ناتوانی گروه‌بندی کرد.
تقسیم‌بندی کاردرمانی بر اساس ناتوانی
بر اساس ناتوانی تقسیم بندی شامل موارد زیر می‌شود:
کاردرمانی ارتوپدی
این کاردرمانی زمانی کاربرد دارد که فرد دچار تروما می‌شود و بخشی از اندام‌های او دچار آسیب می‌شود. حال کاردرمانگر به بیمار کمک می‌کند تا به حالت قبل از بروز تروما برگردد یا اگر امکان بازگشت به حالت اولیه وجود ندارد، حداقل بتواند کارهای روزمره‌اش را خودش انجام دهد، از ویلچر، واکر و… استفاده کند.
کاردرمانی نورولوژی
این حوزه مربوط به بیماران سکته مغزی، پارکینسون، ام اس و… می‌شود. کاردرمانگرانی که در این زمینه تخصص دارند، به فرد کمک می‌کنند تا بتوانند با عوارض بیماری خود زندگی کنند و از پیشرفت عوارض جلوگیری کنند.
کاردرمانی سلامت روان
کاردرمانگرانی که در این حوزه کار می‌کنند، محیط‌های مختلفی را که بیمار در آنها فعالیت دارد، ارزیابی می‌کنند تا بتوانند به او کمک کنند بر استرس، اضطراب و مشکل این چنینی خود در این محیط‌ها غلبه کند. آنها عوامل استرس‌زا، عواملی که موجب کاهش اعتماد به نفس می‌شوند و… را شناسایی می‌کنند و در این زمینه به بیمار کمک می‌کنند.
کاردرمانی مراقبت‌های ویژه
کاردرمانگران این حوزه با افرادی سر و کار دارند که دچار مشکلات حادی مثل ضربه مغزی شده‌اند. کاردرمانگران زندگی این افراد را ارزیابی می‌کنند تا از خطرات احتمالی باخبر شوند. سپس به اطرافیان آنها آموزش می‌دهند که چگونه با این افراد زندگی کنند، چگونه به آنها غذا، دارو و… بدهند. چگونه از شخص مراقبت کنند. تمامی اصول ایمنی توسط کاردرمانگر به مراقبان آموزش داده می‌شود. علاوه بر این، کاردرمانگران تمرینات لازم ورزشی و از این قبیل موارد نیز برای بیماران انجام می‌دهد تا عضلاتشان ناتوان‌تر نشوند.
تقسیم‌بندی کاردرمانی بر اساس سن
تقسیم‌بندی بر اساس سن شامل موارد زیر می‌شود:
- کاردرمانی نوزادان
- کاردرمانی کودکان
- کاردرمانی بزرگسالان
کاردرمانی بزرگسالان
کاردرمانی می‌تواند برای بزرگسالان بسیار مفید باشد؛ زیرا هر چه سن بالاتر می‌رود، فرد به استقلال بیشتری نیاز دارد. در نتیجه ناتوانی‌های ایجاد شده در اثر بیماری، فلج مغزی، آسیب‌های عصبی و… می‌تواند برای فرد آزاردهنده باشد. برخی از آسیب‌ها حتی قدرت و توانایی انجام کارهای ساده را از فرد می‌گیرند.
تمرینات کاردرمانی بزرگسالان می‌توانند به فرد کمک کنند تا استقلال خود را به دست آورد و کارهای روزمره را دوباره خودش انجام دهد و دیگر برای انجام دادن آنها به کمک کسی نیاز نداشته باشد. هر چه تمرینات زودتر شروع شوند، فرد هم سریع‌تر توانایی خود را به دست می‌آورد. عدم اجرای تمرینات به معنای تحلیل رفتن عضلات و کاهش قدرت است.
کاردرمانی کودکان
برخی از کودکان با چالش‌های رشدی دست و پنجه نرم می‌کنند. کاردرمانگران می‌توانند در درمان این کودکان بسیار مؤثر باشند. کودکانی که مبتلا به اوتیسم هستند، کودکان بیش‌فعال، کودکانی که مشکل تمرکز دارند، کودکانی که در مهارت‌های حرکتی دچار چالش هستند، آنهایی که اختلالت حسی دارند یا دچار فلج مغزی شده‌اند و… همگی می‌توانند از کاردرمانی بهره ببرند. کاردرمانگر ابتدا کودک را ارزیابی می‌کند و با توجه به مشکلات او جلسات را طرح می‌کند.
کاردرمانی نوزاد
برخی از نوزادان نیاز به کاردرمانی دارند. معمولاً نوزادانی که زود به دنیا می‌آیند یا اصطلاحاً نارس هستند و زودتر از موعد به دنیا آمدن می‌تواند عوارضی همچون بروز ناتوانی و اختلال در رشد شناختی، اختلالات حسی، مشکلات تغذیه، ناهنجاری عصبی و… داشته باشد. با کمک کاردرمانی می‌توان روی مهارت‌های شناختی نوزادان کار کرد و این بخش را تقویت کرد.
در واقع با این تمرینات بازوها، مچ‌ها و… هماهنگ می‌شوند و نوزاد بهتر می‌تواند اعضای بدن خود را کنترل کند. گاهی هم لازم است که به اطرافیان نوزاد مواردی را آموزش داد یا حتی محیط زندگی نوزاد را اصلاح کرد تا زندگی برای او راحت‌تر شود.
پیشنهاد می شود مقاله کاردرمانی نوزاد در وب سایت توان هاب را مطالعه بفرمایید
فواید کار درمانی چیست؟
کاردرمانی مزایای زیادی برای بیماران و نیازمندان دارد. در ادامه به مهمترین فواید کاردرمانی اشاره می‌کنیم:
- بهبود استقلال با آموزش مهارت‌های زندگی روزانه همانند حمام کردن، لباس پوشیدن، به طور مستقل غذا خوردن، مسواک زدن و…
- آموزش کار در خانه به شیوه امن و کارآمدتر
- توسعه مهارتها برای مشارکت در فعالیتهای اجتماعی و تعاملات این چنینی
- مدیریت درد
- افزایش قدرت و انعطاف‌پذیری
- توسعه هماهنگی میان دستها برای انجام کارهایی مثل نوشتن
- بهبود حافظه و توجه
- افزایش تمرکز
- بهبود قوه حل مسئله
- کاهش استرس و اضطراب
- افزایش اعتماد به نفس
- غلبه بر چالشها
- ارتقای مهارت‌های بازی و یادگیری
عوارض کار درمانی چیست؟
کاردرمانی عوارض خاصی ندارد و روشی ایمن و موثر برای درمان بسیاری از مشکلات انسانها است. البته همانند هر فعالیت بدنی دیگر خطر آسیب جزئی وجود دارد. وقتی تمرینات کاردرمانی با نظارت انجام شوند و در صورت نیاز از کمک استفاده شود، خطری نخواهند داشت. گاهی ممکن است فرد از انجام تمرینات خسته شود یا درد کمی در بخشهای مختلف بدن خود احساس کند. در این حالت توصیه می‌شود که تمرینات متوقف شود یا در صورت لزوم تغییری در برنامه ایجاد گردد.
کاردرمانی دست
تمرینات کاردرمانی دست روی بازگرداندن قدرت و توانایی این عضو بدن تمرکز می‌کنند. کاردرمانگر تمریناتی را که مخصوص این عضو بدن هستند با فرد کار می‌کند. شدت تمرینات به میزان آسیب‌دیدگی دستان شخص بستگی دارد. معمولاً هدف این تمرینات این است که فرد بتواند میان مغز و اعصاب و دستان خود هماهنگی ایجاد کند و کارهای ظریف همانند نگه داشتن مداد، مسواک زدن و… را به راحتی و بدون کمک انجام دهد.
کاردرمانی پا
کاردرمانی پا شامل تمریناتی می‌شود که برای این بخش از بدن مناسب هستند و موجب می‌شوند تا فرد بتواند حرکات ظریف و وظایف روزمره خود را با پا انجام دهد. این تمرینات به ظاهر ساده روی انعطاف‌پذیری و دایره حرکتی پا تمرکز می‌کنند. برخی از تمرینات پیچیده هستند. کاردرمانگر با سنجش و ارزیابی بیمار، تمریناتی را متناسب با او طرح می‌کند.
کاردرمانی در منزل
برای بسیاری از افراد این سؤال پیش می‌آید که آیا امکان برگزاری جلسات کاردرمانی در منزل هم وجود دارد؟ پاسخ این سؤال مثبت است و در مواردی همچون زمان و برخی هزینه ها صرفه‌جویی می‌شود. در عین حال فرد در خانه خودش راحت‌تر است و بهتر می‌تواند تمرینات را انجام دهد.
پس اگر محیط فراهم باشد، بهتر است تمرینات در خانه بیمار انجام شوند. علاوه بر این، معمولاً کاردرمانگر باید خانه بیمار را ارزیابی کند و شرایط زندگی او را ببیند. گاهی لازم است که در محیط خانه فرد تغییراتی ایجاد شود تا او بتواند تا بهبودی کامل زندگی بهتری داشته باشد. علاوه بر این، با برگزاری جلسات کاردرمانی در منزل دیگر نیازی نیست همراه بیمار نگران وقت و رفت و آمد به کلینیک باشد.
هزینه کاردرمانی چقدر است؟
هزینه کاردرمانی متفاوت است و بستگی به تعداد جلسات، طول جلسات، مکان جلسات، نوع بیماری فرد و… دارد. گاهی کاردرمانگر به صورت تخصصی روی یک بیماری کار می‌کند. در این شرایط تخصص او برای درمان بیشتر است. مسلماً هزینه جلسات بیشتر می‌شود؛ اما معمولاً تعداد جلسات کمتر خواهد بود؛ زیرا فرد سریع‌تر بهبود می‌یابد. در صورتی که کاردمانی در منزل انجام شود، هزینه جلسات کمی بیشتر می‌شود؛ اما هزینه رفت و آمد برای خانواده وجود ندارد.
وسایل کاردرمانی
کاردرمانگران از وسایل مختلفی استفاده می‌کنند. این وسایل اغلب بسیار ساده هستند. لوازم استفاده شده به نوع آسیب و محل آسیب‌دیدگی فرد بستگی دارند. در ادامه به برخی از وسایل کاردرمانی اشاره می‌کنیم:
- توپ
- خمیر بازی
- مت یوگا
- آینه
- حوله نرم
- شمع معطر
- ترامپولین
- واکر
سخن نهایی
در این مقاله به بررسی کاردرمانی و انواع آن پرداختیم. جلسات کاردرمانی می‌تواند برای بسیاری از افراد مفید باشد و همان طور که مطالعه کردید، فرقی ندارد که بیمار در چه سنی باشد و حتی برای نوزادان هم مؤثر است. امکان برگزاری جلسات کاردرمانی در منزل هم وجود دارد. در واقع بسیاری از بیماران ترجیح می‌دهند جلسات را در منزل خود برگزار کنند و در وقت و هزینه صرفه‌جویی کنند.
بزرگ‌ترین مسئولیت ما در تیم پویای توان هاب مراقبت از سلامت جامعه توان‌خواهان است. ما در خانواده توان هاب تنها یک هدف داریم و آن اینکه کلیه خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی را به‌صورت تخصصی در منزل شما عزیزان ارائه دهیم. در راستای تحقق این هدف، مشاوره تخصصی توان هاب برای شما عزیزان رایگان است و با ثبت درخواست تماس، کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس می‌گیرند و به‌محض شروع درمان، درمانگران ما با کلیه تجهیزات لازم در منزل شما حضور پیدا خواهند کرد.
سوالات متداول
1. کاردرمانی مناسب چه افرادی است؟
افرادی که با چالش‌های جسمی، شناختی و عاطفی دست و پنجه نرم می‌کنند، می‌توانند از کاردرمانی بهره ببرند. سن و سال نیز در این زمینه اهمیتی ندارد.
2. جلسه کادرمانی شامل چه مواردی می‌شود؟
ارزیابی، تعیین هدف، مشخص کردن تمرینات و فعالیتهای لازم
3. آیا بیمه کاردرمانی را پوشش می‌دهد؟
برخی از بیمهها هزینه های کاردرمانی را پوشش می‌دهند. در این زمینه با شرکت بیمه مدنظر خود مشورت کنید.
4. جلسات کاردرمانی چقدر طول میکشد؟
تعداد و زمان جلسات بستگی به نیاز فرد و اهداف دارد.
5. آیا کاردرمانی می‌تواند بر سلامت روان بیمار اثر بگذارد؟
بله، کاردرمانگر به فرد آموزش می‌دهد تا بر اضطراب، افسردگی و سایر چالش‌های سلامت روان غلبه کند.
6. آیا افراد مسن می‌توانند از کاردرمانی بهره ببرند؟
بله، کاردرمانی می‌تواند در موارد مختلفی همانند ارتقای کیفیت زندگی از طریق پیشگیری از سقوط، ایمنی خانه، آموزش انجام کارهای روزمره و… به افراد مسن کمک کند.
