یکی از مهم‌ترین نقاط عطف رشد کودکان که همه بی‌صبرانه منتظر آن هستند، راه رفتن است. این مهارت معمولا بین ۹ تا ۱۵ ماهگی تکمیل می‌شود و بعد از آن کودک می‌تواند بدون کمک والدین و به شکل مستقل قدم بردارد و راه برود. متاسفانه برخی از کودکان در این مهارت دچار ضعف‌اند و آن را دیرتر کسب می‌کنند و این موجب نگرانی پدر و مادرهاست. کاردرمانی برای راه رفتن شامل تمرین‌ها و تکنیک‌هایی است که توانمندی جسمی و ذهنی کودکان برای راه رفتن را بالا می‌برد. در ادامه این مقاله همراه ما باشید تا درباره این حوزه از کاردرمانی و تمرینات مهم آن صحبت کنیم.
علت دیر راه افتادن کودک چیست؟
کودکی که دیرتر از همسالان خود راه می‌افتد لزوما کم‌هوش یا دارای نقص عضلانی و ذهنی نیست! این مسئله مستقیما با آناتومی اندام و ژنتیک کودک در ارتباط است. ممکن است عضلات پاهای کودک هنوز آنقدر قوی نباشند که تحمل وزن بدنش را داشته باشند، پاهای کودک به‌قدری بلند باشند که نتواند تعادل خود را به خوبی حفظ کند، کوتاهی عضلات مشکل‌ساز شده باشند یا حتی ممکن است کودک بلد نباشد تعادل بدن خود را حفظ کند.
خیلی وقت‌ها دیر راه افتادن والدین در کودکی می‌تواند عامل دیر راه افتادن فرزندشان باشد. به‌خصوص بچه‌هایی که در تمام مراحل قبلی نشانه‌های تاخیر حرکتی را داشته‌اند. مثلا دیرتر از بچه‌های دیگر گردن خود را راست نگه داشته یا شروع به نشستن کرده باشند.
فراموش نکنید بچه‌هایی که هیچ کمکی برای راه رفتن ندارند، نسبت به کودکان همسال خود دیرتر قدم برمی‌دارند و راه می‌افتند. چرا که بچه‌ها باید برای کسب این مهارت انگیزه داشته باشند. مثلا به جای آنکه مدام در فضای بسته محصورشان کنید، دستشان را بگیرید و کمک کنید روی زمین «تاتی تاتی» کنند.
سن راه افتادن کودک چند سالگی است؟
اگرچه نمی‌توان سن دقیق و مشخصی برای راه افتادن کودک تعیین کرد، به طور میانگین اکثر بچه‌ها در حدود ۱ سالگی به مرحله راه رفتن می‌رسند و در ۱۵ ماهگی بدون کمک والدین و به طور مستقل راه می‌روند. اینکه فرزند شما تا این سن توانسته به این مهارت دست پیدا کند یا خیر، به مسائلی همچون آسیب‌ها، ضعف‌های عضلانی و تلاش شما برای کمک به راه رفتن او بستگی دارد و نیازمند کاردرمانی برای راه رفتن است.
آیا تأخیر در راه افتادن کودکان نگران‌کننده است؟
تأخیر در راه افتادن کودک می‌تواند نگران‌کننده باشد؛ اما مهم است که سن کودک و سایر عوامل رشدی را قبل از نتیجهگیری سریع در نظر بگیرید. همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم اکثر کودکان اولین قدم‌های خود را بین 11 تا 15 ماهگی برمی‌دارند. تا 18 ماهگی هم باید بتوانند به طور پیوسته و بدون کمک راه بروند. حال ممکن است این سؤال برای شما پیش بیاید که چه زمانی میتوانیم بگوییم که کودک در راه رفتن دچار تأخیر شده است؟
اگر کودک بین سنین 12 تا 18 ماهگی به گرفتن وسایل و راه رفتن با کمک نگه داشتن مبلمان و… علاقهای نشان ندهد، ممکن است در راه رفتن دچار تأخیر شده باشد. به همین ترتیب اگر تا 18 ماهگی نتواند به طور مستقل راه برود، بهتر است با متخصص اطفال در این باره مشورت کنید زیرا این مورد نشانه تأخیر در راه رفتن کودک است.
در صورتی که کودک در این سنین نشانههایی از راه رفتن یا تمایل به راه رفتن را نشان ندهد، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید. هر چه زودتر اقدام کنید و به دنبال درمان باشید، نتیجه بهتری میگیرید. متخصص اطفال می‌تواند رشد کودک را ارزیابی و هر گونه مشکل اساسی را شناسایی کند.
پس میتوان گفت برای تشخیص این که کودک در راه رفتن تأخیر دارد یا خیر، باید به نکات زیر توجه کنید:
- رشد کلی: به رشد فرزندتان در زمینه‌های دیگر دقت کنید. آیا آنها در زمینه گفتار، زبان و تعامل اجتماعی به رشد متناسب با سن خود رسیدهاند؟ اگر تأخیر در موارد دیگر هم وجود داشته باشد، مشکل اساسیتر است و باید نگاهی دقیقتر به چارت رشدی کودک داشته باشید.
- سبک راه رفتن: به نحوه حرکت کودک توجه کنید. آیا کودک همیشه روی انگشتان پای خود راه میرود؟ آیا بدن او سفت و نامتعادل به نظر میرسد؟ چنین مواردی می‌تواند نشانه یک بیماری زمینهای باشد.
- نظر پزشک: این نکته را به یاد داشته باشید که بسیاری از کودکان ممکن است کمی تأخیر داشته باشند؛ اما در نهایت می‌توانند بدون هیچ مداخلهای راه بروند. یک متخصص اطفال می‌تواند در این زمینه شما را راهنمایی کند و از اضطراب شما بکاهد.
در نتیجه، تأخیر در راه رفتن کودکان می‌تواند نگران‌کننده باشد؛ اما همیشه نشان‌دهنده یک مشکل جدی نیست. نظر متخصصان در این زمینه بسیار مهم است. گاهی ممکن است نگرانی شما بیمورد باشد و کودک پس از مدتی به صورت عادی راه برود و هیچ بیماری خاصی هم نداشته باشد. در صورت بروز مشکل هم بهترین راه این است که سریعتر برای کاردرمانی و فیزیوتراپی راه رفتن اقدام کنید تا کودک توانایی کافی را به دست بیاورد و از مشکلات شدیدتر جلوگیری شود.
راه درمان دیر راه افتادن کودک چیست؟
اگر علی‌رغم تلاش شما برای کمک به کودک، این نقطه عطف مهم هنوز شکل نگرفته، بهتر است هرچه زودتر به فکر شروع جلسات کاردرمانی کودکان برای راه رفتن باشید. چراکه فقط افراد متخصص در این حوزه هستند که می‌توانند پس از ارزیابی دقیق، برنامه‌ای متناسب با شرایط کودک طراحی و اجرا نمایند. کاردرمانگر حاذق و متخصص ما در تیم توان هاب ضمن بررسی مشکلات عضلانی، اختلالات اعصابی، مشکلات ارتجاعی، مشکلات مفصلی، مشکلات ارتباطی و مسائل دیگری که بر راه رفتن کودک تاثیر می‌گذارند، آماده ارائه خدمات و تمرینات کاردرمانی به کودک در منزل شما هستند.
در جلسات کاردرمانی برای راه رفتن کودک، طبق یک برنامه هدفمند ضعف عضلات یا هر مشکلی که موجب تاخیر در قدم برداشتن کودک شده، با جدیدترین ابزارها و متدها مرتفع خواهد شد.
مطالعه مقاله کاردرمانی برای ایستادن کودک از دست ندهید.
تمرینات کاردرمانی برای راه افتادن کودک
تمرین حرکت چهار دست و پا
این یک تمرین عالی برای هماهنگی و تقویت شانه‌ها، بازوها و عضلات گردن کودک است. در این تمرین ابتدا کودک را چهار دست و پا روی زمین بگذارید. سپس اسباب‌بازی یا خوراکی محبوب کودکتان را در فاصله یک متری از او قرار دهید. حالا ناحیه لگن به پایین کودک را از روی زمین بلند کنید و کمک کنید با دست‌ها روی زمین به‌سمت هدف حرکت کند.
تمرین بلندشدن از جا
کودک را روی زمین بنشانید و یک اسباب‌بازی یا خوراکی موردعلاقه کودک را بالای سرش نگه دارید. این‌طوری فرزندتان تشویق می‌شود که برای برداشتن اسباب‌بازی از جایش بلند شود یا دست‌کم برای ایستادن و حرکت تلاش کند.
تمرین راه‌رفتن به‌کمک وسایل خانه
کودک در ابتدای حرکت به تکیه‌گاهی برای قدم برداشتن نیاز دارد. یک عروسک یا خوراکی محبوبش را انتهای فرضا مبل قرار دهید و سعی کنید هدایتش کنید تا با استفاده از مبل و سایر وسایل خانه، راه رفتن را تمرین کند. البته مطمئن شوید تک‌تک وسایلی که کودکتان برای بلندشدن و حرکت به آنها تکیه می‌کند، کاملا محکم و ایمن باشند.
مطالعه مقاله وسایل کاردرمانی از دست ندهید.
تمرین تاتی تاتی با کمک والد
در این تمرین کاردرمانی برای راه رفتن، دستان کودک را از بالای سرش بگیرید و او را به سمتی که می‌خواهید هدایت کنید تا کودک آرام‌آرام قدم بردارد. به مرور سرعت حرکت را بیشتر کنید.
تمرین ایستادن با تکیه‌گاه
اگر کودک دلبندتان هنوز توانایی ماندن در حالت ایستاده را ندارند، او را ایستاده نگه دارید، پشتش بنشینید و دست‌های خود را چند لحظه تکیه‌گاه او کنید. سپس دست‌هایتان را بردارید تا کودک برای چند ثانیه روی پاهایش بایستد. سپس دوباره دست‌تان را تکیه‌گاه کنید تا نیافتد. با همین تمرین ساده اما موثر، عضلات پای کودک خیلی زود برای ایستادن و حرکت تقویت می‌شود.
راه رفتن به کمک دیوار
بسته به سن و سال کودکتان، ممکن است بتوانید او را به کمک دیوار وادار به حرکت کنید. در این حالت باید کودک را رو به دیوار نگه دارید، به طوری که دست‌هایش رو به دیوار باشند و تکیه‌گاه او شوند. سپس او را هدایت کنید تا با گرفتن دیوار به پهلو قدم بردارد. حتی می‌توانید کودک را به پشت به دیوار تکیه دهید یا از او بخواهید یک دست را روی دیوار بگذارد و رو به جلو حرکت کند.
تمرین تقویت عضله پا
در این تمرین کافی است کودک را در حالت ایستاده قرار دهید و خودتان وزن کودک را روی یکی از پاهایش متمرکز کنید. در این شرایط از کودک بخواهید پای مقابل را به سمت جلو حرکت دهد.
راه رفتن با پاهای باز در دو طرف یک تخته
یک تخته بردارید و آن را روی زمین قرار دهید. عرض تخته بهتر است حدود ۱۰ سانتی‌متر باشد. سپس از کودک بخواهید پاهایش را دو طرف تخته قرار دهد و رو به جلو حرکت کند. این‌طوری پاهای کودک به هم نمی‌پیچد و مشکل قیچی راه رفتنش هم حل می‌شود.
مطالعه مقاله کاردرمانی برای نشستن کودک از دست ندهید.
راه رفتن در یک مسیر باریک
یک مسیر نسبتا کوتاه مشخص کنید و دو طرف آن را با نوار ببندید تا راهروی باریکی ایجاد شود. سپس از کودک بخواهید بی‌آنکه پاهای خود را روی موانع بگذارد یا به طناب‌ها برخورد کند، داخل این مسیر رو به جلو حرکت کند. این تمرین کاردرمانی برای راه رفتن، مشکل پا باز راه رفتن کودک را نیز حل می‌کند.
کاردرمانی در منزل برای راه رفتن کودک
مراجعه به مراکز کاردرمانی راه رفتن کودک و حضور در جلسات درمان برای کودکانی که با مشکل راه رفتن مواجه هستند، حقیقتا سخت و پرچالش است. در این موارد استفاده از خدمات تیم‌های کاردرمانی در منزل منطقی‌تر و مفیدتر خواهد بود. کاردرمانگران حاذق که دقیقا در حوزه حرکت تخصص یافته‌اند، برای بهبود تعادل، ایجاد قدرت، از بین بردن استرس و ترس و آماده‌سازی کودک برای راه رفتن تمریناتی طراحی و در فضای خانه اجرا می‌کنند. این تمرینات عبارت‌اند از:
تمرینات تقویت تعادل
پر واضح است که این تمرینات به تعادل بهتر و بیشتر کودک کمک می‌کنند؛ مهارتی که برای ایستادن و راه رفتن فوق‌العاده مهم و ضروری است. تمرینات تعادلی می‌توانند شامل ایستادن روی یک پا، راه رفتن روی خطوط مشخص یا حتی استفاده از ترامپولین باشند.
مطالعه مقاله کاردرمانی برای گردن گرفتن نوزاد از دست ندهید.
تمرینات تقویتی
در تمرینات تقویتی عضلات پاهای کودک که نقش اصلی را در فرایند راه رفتن ایفا می‌کنند، تقویت می‌شوند و توانمندی کودک برای قدم برداشتن بیشتر خواهد شد. تمریناتی مثل پیاده روی با پای برهنه روی سطح صاف، بلند کردن پاها یا حتی دوچرخه‌سواری از جملخ تمرینات تقویتی بسیار مفید به حساب می‌آیند.
تمرینات انعطاف‌پذیری
هدف از اجرای تمرینات انعطاف‌پذیری در محیط خانه، بالا بردن میزان انعطاف‌پذیری مفاصل و راه رفتن هرچه بهتر کودک است. کاردرمانگر با تمریناتی مثل خم کردن و درازکردن پاها یا پیچیدن و خم کردن آنها تلاش می‌کند بدن کودک را برای ایستادن و راه رفتن منعطف‌تر سازد.
بازی‌های هدفمندانه
کودکان در طول بازی انگیزه فوق‌العاده‌ای برای یادگیری دارند. از این رو ممکن است بیشتر روی تمرینات قدم برداشتن تمرکز کنند و با شادی و سرگرمی، رقص، پرش و پیاده‌روی آماده دستیابی به نتایج مطلوب باشند.
ماساژ حرفه‌ای
قدرت ماساژ را دست‌کم نگیرید. ماساژ خوب و حرفه‌ای می‌تواند عضلات کودک را آرام کند تا کودک توانمندی بیشتری برای راه رفتن به دست بیاورد. کاردرمانگر بسته به نیاز و وضعیت کودک تشخیص می‌دهد کدام ناحیه به ماساژ نیاز دارد: پاها، ران‌ها یا عضلات پشتی.
همچنین مقاله کاردرمانی برای غلت زدن کودک از دست ندهید.
کلام آخر
اگر فرزند دلبندتان با مشکل راه رفتن مواجه است و این موضوع شرکت در جلسات کاردرمانی را برایتان دشوار می‌کند، ما در تیم توان هاب با ارائه خدمات کاردرمانی برای راه رفتن در منزل خود شما، تلاش می‌کنیم زحمت رفت و آمد را از دوش شما عزیزان برداریم تا کوچک‌ترین نگرانی در مورد درمان این مسئله در ذهن شما عزیزان باقی نماند.
بزرگ‌ترین مسئولیت ما در تیم پویای توان هاب مراقبت از سلامت جامعه توان‌خواهان است. ما در خانواده توان هاب تنها یک هدف داریم و آن اینکه کلیه خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی را به‌صورت تخصصی در منزل شما عزیزان ارائه دهیم. در راستای تحقق این هدف، مشاوره تخصصی توان هاب برای شما عزیزان رایگان است و با ثبت درخواست تماس، کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس می‌گیرند و به‌محض شروع درمان، درمانگران ما با کلیه تجهیزات لازم در منزل شما حضور پیدا خواهند کرد.
