سکته مغزی وضعیتی است که جریان خون به مغز شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است باعث شود علائمی مانند اختلال گفتار یا مشکل حرکت در یک طرف بدنتان را تجربه کنید. برای درمان اختلال گفتاری می‌توان از گفتاردرمانی کمک گرفت. در این مطلب می‌خواهیم تأثیرات گفتاردرمانی برای بیماران سکته مغزی را بررسی کنیم و روش‌های انجام این کار را توضیح دهیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
چگونه گفتار تحت تأثیر سکته مغزی قرار می‌گیرد؟
سکته مغزی به صورت‌های مختلفی میتواند گفتار را تحت تأثیر قرار دهد. در این بخش این مشکلات را بررسی می‌کنیم.
آفازی
آفازی اختلالی است که زبان و گفتار و درک را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شدت آن با توجه به محل و میزان آسیب به مغز متغیر است. علائم و نشانه‌های آفازی ممکن است شامل مشکل در یافتن کلمات (آنومیا)، قرار دادن کلمات در ترتیب اشتباه، مشکل در بیان افکار یا درک نادرست منظور افراد شود. تقریباً 25 تا 40 درصد از افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند، دچار آفازی می‌شوند.
دیزآرتری
دیزآرتری یک اختلال در گفتار است که با تکلم نامفهوم، کنترل ضعیف صدا، بلندی صدا، ریتم و لحن مشخص می‌شود. این مشکلات میتوانند منجر به ایجاد گفتاری نامشخص و نادقیق شوند. انواع متعددی از دیزآرتری وجود دارد، مانند اسپاستیک، آتاکسیک، هیپوکینتیک، هیپرکینتیک. دیزآرتری میتواند مادرزادی یا رشدی باشد. همچنین می توانید مقاله گفتاردرمانی برای دیس آرتری مطالعه نمایید.
آپراکسی اکتسابی
آپراکسی گفتار زمانی اتفاق می‌افتد که پیام‌های مغز به دلیل آسیب به مناطقی از مغز که هماهنگی بین عضلات را کنترل می‌کنند، مختل می‌شوند. فردی با چنین مشکلاتی نمی‌تواند ماهیچه‌های لب یا زبان را در زمان ساختن کلمات کنترل کند. این مشکل میتواند خفیف یا شدید باشد. فردی که دچار آپراکسی شدید گفتاری است ممکن است اصلاً نتواند صحبت کند. هنگامی که آپراکسی گفتار تشخیص داده شد، گفتار درمانگر بر اساس یافته‌های خود یک برنامه درمانی فردی برای شخص ایجاد میکند. برای اطلاعات بیشتر می توانید مقاله آپراکسی گفتاری مطالعه نمایید.
بیماران سکته مغزی چه زمانی باید گفتاردرمانی را شروع کنند؟
بهتر است این کار در اسرع وقت انجام شود. مطالعات نشان داده‌اند که بهترین کار این است که از دوره ریکاوری اولیه عصبی پس از سکته مغزی، به ویژه برای کسانی که آفازی را تجربه می‌کنند، استفاده کنیم. مداخله زودهنگام با برنامههای درمانی فشرده میتواند بهبود زیادی در توانایی‌های ارتباطی ایجاد کند و کیفیت زندگی فرد را افزایش دهد.
جلسات گفتاردرمانی خانگی شخصی‌سازی شده نیز میتوانند در بهبود این امر مؤثر باشند. نتایج تحقیقات نشان داده است برنامههای خانگی که به طور خاص برای حمایت از اهداف گفتاردرمانی طراحی شده‌اند، زمانی بهترین عملکرد را دارند که از فناوری، فردی‌سازی و دستورالعمل‌های مکتوب استفاده کنند. استفاده از تصاویر و ویدئوهای جلسات خانگی و همچنین چک‌لیست‌های ساده برای افراد مبتلا به آفازی یا اختلالات شناختی نیز میتواند مفید باشد و اطمینان حاصل کند تمرینات به طور منظم انجام می‌شوند و نتایج در حال بهبود هستند.
مزایای گفتاردرمانی سکته مغزی در منزل
هیچ جا مثل خانه آدم نمیشود! حتی در بحث درمان نیز این جمله قدیمی صدق میکند. خانه محلی امن و راحت برای اکثر افراد است. محیط خانه آشنا است و عزیزان نیز در اطراف فرد هستند. از آنجایی که می‌توان جلسات گفتاردرمانی را در منزل نیز برگزار کرد، بهتر است ابتدا مزایای این نحوه برگزاری جلسات درمانی را بررسی کنیم. در این بخش مزایای گفتاردرمانی سکته مغزی در منزل را توضیح میدهیم تا راحتتر بتوانید در این مورد تصمیم بگیرید.
بررسی محیط خانه و تطابق دادن تمرینات با توجه به این محیط
تمام اشیا و لوازم روزمرهای که فرد با آنها کار میکند، در خانه بیمار وجود دارد. به همین دلیل هم گفتاردرمانگر میتواند از آنها برای برگزاری جلسات درمانی استفاده کند. فرض کنید بیمار مبتلا به دیسفاژی که مشکل بلع دارد، از قاشقی برای غذا خوردن استفاده میکند که گردی خاصی دارد و بزرگ است. در حالی که ممکن است درمانگر در مرکز توانبخشی از یک قاشق پلاستیکی کوچک برای آموزش استفاده کند. وقتی جلسه درمانی در خانه برگزار شود، گفتاردرمانگر از قاشق همیشگی بیمار برای آموزش استفاده میکند یا به او میگوید که باید قاشق خود را عوض کند و از مدل دیگری برای غذا خوردن استفاده کند.
فضای امن و راحتتر
خانه برای بیمار و مراقبان او فضای راحتتری است. بسیاری از بیماران سکته مغزی در حرکت کردن نیز مشکل دارند و همین امر باعث می‌شود تا نتوانند به تنهایی به مرکز توانبخشی بروند. گاهی حتی به دو همراه نیاز است. وقتی جلسات در خانه برگزار شود، نیازی به نگرانی برای رفت و آمد نیست. علاوه بر این، نیازی نیست که چند نفر همراه بیمار باشند. این گونه در وقت و هزینهها صرفه‌جویی می‌شود. پس زمان بیمار هدر نمیرود و نیازی هم نیست که فردی دیگر مدام مراقب او باشد.
کاهش استرس و خستگی
رفت و آمدها میتواند موجب خستگی بیمار و همراه او شود. وقتی در جلسات گفتاردرمانی سکته مغزی در منزل برگزار شوند، این انرژی صرف جلسه می‌شود. در نتیجه فشار و استرس نیز کاهش پیدا میکند.
انگیزه بیشتر برای پیشرفت
معمولاً افرادی که جلسات را در خانه برگزار می‌کنند، رضایت بیشتری دارند. روند بهبودی این افراد معمولاً سریعتر است و در مدت زمان کوتاهتری استقلال خود را به دست می‌آورند. در نتیجه کیفیت کلی زندگی آنها افزایش مییابد.
افزایش مشارکت و حمایت خانواده
اعضای خانواده نقشی حیاتی در پیشرفت بیمار دارند. درمان در خانه فرصت ارزشمندی را برای درمانگران فراهم میکند تا مستقیماً مراقبان را آموزش دهند. آنها میتوانند تکنیکها و استراتژیهای ارتباطی خاص را با هدف تسهیل تعامل و درک بهتر بیمار به اعضای خانواده آموزش دهند. این گونه مراقبان هم درگیر روند بهبودی می‌شوند و میتوانند حامی و تشویقکننده بیمار باشند.
پیشنهاد می شود برای آشنایی کامل با انواع سکته مغزی مقاله مورد نظر را مطالعه نمایید.
تمرینات گفتاردرمانی سکته مغزی
تمرینات گفتاردرمانی میتوانند به مغز کمک کنند تا توانایی خود را در مهارت‌های زبانی بازیابد. نواحی سالم مغز میتوانند عملکرد بیان کلامی خود را از طریق نوروپلاستیسیته بازسازی کنند. انجام مکرر و منظم تمرینات گفتاردرمانی بهترین راه برای ارتقای عصبی و بازیابی توانایی تولید گفتار است. در ادامه این تمرینات را بررسی می‌کنیم.
گفتار درمانی کودکان چیست و چه تاثیری دارد؟ برای اطلاعات بیشتر می توانید مقاله مورد نظر را مطالعه نمایید.
تمرینات تنفسی برای بیماران سکته مغزی
یکی از شایع‌ترین علائم اختلال گفتار در بیماران سکته مغزی، ناتوانی در هماهنگی تنفس هنگام صحبت کردن است. این مسئله باعث می‌شود تا افراد در وسط جمله‌ها نفس نفس بزنند. نفس نفس زدن یا مکث کردن نفس در وسط جمله در بین بیماران سکته مغزی بسیار رایج است. تمرینات تنفسی میتوانند به کنترل و هماهنگی تنفس در حین صحبت کردن کمک کنند. در حالت ایدئال یک بیمار سکته مغزی میتواند حداقل دو بار در روز تمرینات تنفسی را انجام دهد.
چگونه یک بیمار سکته مغزی میتواند تمرین تنفسی را انجام دهد؟
به مدت 4 ثانیه هوا را به درون بکشید (حالت دم)
نفس خود را به مدت 4 ثانیه نگه دارید
حال نفس خود را به مدت 4 ثانیه بازدم کنید
4 ثانیه نگه دارید
این تمرین را حداقل 10 بار در صبح و عصر انجام دهید. تمرینات تنفسی دیافراگم شما را تقویت میکند و به شما کمک میکند آرام بمانید. کار کردن روی تنفس به شما این امکان را می‌دهد که به طور خودکار تنفس و صحبت کردن خود را تنظیم کنید.
مقاله مزیت‌های گفتار درمانی برای بیماران سکته مغزی از دست ندهید.
تمرینات زبانی
برای انجام این تمرین بیمار باید زبان خود را بیرون بیاورد.
سپس آن را به مدت 2 ثانیه در جای خود نگه دارد.
پس از آن؛ زبان را عقب بکشد و برای 2 ثانیه نگه دارد.
این کار برای 10 بار باید تکرار شود. این تمرین به بیمار کمک میکند تا حرکت مؤثر زبان برای تولید گفتار را دوباره یاد بگیرد.
شیوه دیگری از تمرین زبانی وجود دارد:
زبان خود را بیرون بیاورید و سعی کنید نوک زبان را به نوک بینی نزدیک کنید.
زبان خود را به مدت ۲ ثانیه به سمت بالا کشیده نگه دارید.
در مرحله بعدی سعی کنید تا نوک زبان را به چانه برسانید.
زبان را به مدت 2 ثانیه در این حالت نگه دارید.
زبان را به درون دهان ببرید و دو ثانیه صبر کنید.
این کار را برای دو بار در روز و هر بار 10 مرحله تکرار کنید.
شیوه سوم تمرینات زبانی:
زبان خود را بیرون بیاورید و سعی کنید آن را به گونه سمت راست برسانید.
دو ثانیه صبر کنید.
حال زبان را برای 2 ثانیه به درون دهان بازگردانید.
حال این کار را برای گونه سمت چپ انجام دهید.
این حرکت را روزانه در دو ست 10 تایی تکرار کنید.
می‌توانید از تمرین او شروع کنید و به تدریج به تمرین سوم برسید.
مطالعه مقاله گفتاردرمانی فلج مغزی از دست ندهید.
تمرین لبخند زدن
لبخند زدن هم میتواند تمرین مفیدی برای گفتاردرمانی سکته مغزی باشد. برای این تمرین به آینه نیاز دارید. با این تمرین می‌توانید مهارت‌های حرکتی دهان را بهبود بخشید.
جلوی آینه بایستید و لبخند بزنید. گوشه‌های دهان را تا حد ممکن بکشید.
2 ثانیه در این حالت بمانید.
سپس رها کنید.
این کار را می‌توانید چندین بار انجام دهید. با کمک آینه هم متوجه پیشرفت خود خواهید شد.
تمرین حالت غنچه‌ای لب
در این تمرین باید لب‌های خود را جمع کنید.
چند ثانیه در این حالت بمانید.
هر چند بار و تا جایی که می‌توانید تکرار کنید. این تمرین ساده ماهیچه‌های دهان و گونه‌های شما را تقویت میکند. علاوه بر این برای هماهنگی عضلات صورت خوب است.
مطالعه مقاله گفتاردرمانی حرف ق از دست ندهید.
تکرار صامت‌ها و مصوت‌ها
این تمرین کمی پیچیده‌تر از موارد قبل است. پس زمانی سراغ آن بروید که تمرینات قبلی را به خوبی انجام دادید. معمولاً افراد پس از سکته مغزی دچار مشکلاتی در زمینه بیان صامت‌ها می‌شوند. مثلاً ممکن است فرد در گفتن حرف «ر» دچار مشکل شود. یا فردی دیگر در بیان صدای «ت» مشکل‌دار شود. در چنین وضعیتی فرد باید صامت مشکل‌دار را با مصوتی ترکیب کند. مثلاً بگوید: را، رو، ری
این کار را با دیگر صامت‌های مدنظر خود انجام دهید. بهتر است تمرین را ده بار در روز تکرار کنید.
تولید جملات کامل
اگر آپراکسی یا دیزآرتری دارید، احتمالاً در درک زبان مشکلی ندارید. ولی در زمان صحبت کردن دچار مشکل می‌شوید. این تمرین را با جملات کوتاه شروع کنید. یک کتاب کودکانه ساده بردارید. در طول روز یکی دو جمله از آن را بخوانید. قبل و بعد از هر مکث و علامت، نفس بکشید.
بازی با کلمات
بازی با کلمات یک راه سرگرم‌کننده برای ارتباط با اطرافیان و تمرین مغز است. بازی‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد. مثلاً می‌توانید 20 سوالی بازی کنید. اگر تنها هستید، می‌توانید جدول حل کنید. همچنین می‌توانید از بازی‌های جدول آنلاین نیز استفاده کنید و با دیگران هم گروه شوید یا با آنها رقابت کنید.
مطالعه مقاله درمان لکنت زبان ناگهانی در کودکان از دست ندهید.
استفاده از کارت‌های تصویری
یکی دیگر از تمرینات گفتاردرمانی سکته مغزی، بازی با کارت‌های تصویری است. این بازی را با خانواده خود می‌توانید انجام دهید. کارت‌هایی را که دارای تصویر هستند، بردارید. به تصاویر نگاه نکنید. سپس هر کدام از اعضا باید کارتی را انتخاب کنند و بدون نگاه کردن تصویرش، آن را به دیگران نشان دهند. حال باقی افراد باید آن تصویر را شرح دهند و ویژگی‌هایش را بگویند تا فرد بتواند آن را حدس بزند.
در صورتی که فرد مبتلا به سکته مغزی اصلاً توان حرف زدن نداشته باشد، چه باید کرد؟
در صورتی که آسیب زیادی به مرکز زبانی مغز وارد شود، فرد توانایی خود را در صحبت کردن از دست می‌دهد. بهبودی نیز زمان و تلاش بیشتری را می‌طلبد؛ اما اغلب ممکن است. در حالی که افرادی که قادر به صحبت کردن نیستند، هنوز هم میتوانند تمرینات گفتاردرمانی حرکتی دهانی را انجام دهند، اکثر تمریناتی که به تولید گفتار نیاز دارند، برای سطح توانایی فعلی آنها بسیار پیشرفته در نظر گرفته می‌شوند.
اینجاست که یک گفتار درمانگر ماهر میتواند به فرد کمک کند تا توانایی خود را در صحبت کردن بازیابد. گاهی فرد نمی‌تواند توانایی کامل خود را بازیابد؛ اما با شرکت در جلسات گفتاردرمانی سکته مغزی میتواند بخشی از توانایی خود را به دست آورد یا روش‌های جایگزین را برای برقراری ارتباط و تعامل با دیگران یاد بگیرد.
بسیاری از گفتار درمانگران نیز جلسات خود را در منزل برگزار می‌کنند. این گونه فرد بیمار و همراهان او مشکلی در زمینه رفت و آمد و وقت نخواهند داشت. گاهی فردی که دچار سکته مغزی شده است، نمی‌تواند به درستی حرکت کند یا رفت و آمد به محیط بیرون از خانه میتواند برای او خسته‌کننده باشد. برای همین جلسات گفتاردرمانی در منزل برای سکته مغزی را توصیه می‌کنیم.
مقاله درمان لکنت زبان در کودکان 5 ساله از دست ندهید.
سخن نهایی
در این مقاله روش گفتاردرمانی در سکته مغزی را بررسی کردیم و تمرینات مربوط به آن را توضیح دادیم. شاید تمرینات ساده به نظر برسند؛ اما گفتاردرمانی برای بیماران سکته مغزی میتواند چالش‌برانگیز باشد. به همین دلیل مهارت گفتار درمانگر و در عین حال تلاش فرد در بهبود گفتار بسیار مؤثر است. تیم توان هاب شامل مجموعه‌ای از گفتار درمانگران ماهر می‌شود که جلسات گفتاردرمانی سکته مغزی را در منزل ارائه می‌دهند. این گونه می‌توان در زمان و وقت صرفه‌جویی کرد و نتایج بهتری را به دست آورد. نظر شما در این باره چیست؟ لطفاً نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
بزرگ‌ترین مسئولیت ما در تیم پویای توان هاب مراقبت از سلامت جامعه توان‌خواهان است. ما در خانواده توان هاب تنها یک هدف داریم و آن اینکه کلیه خدمات توانبخشی شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و ارتوپدی را به‌صورت تخصصی در منزل شما عزیزان ارائه دهیم. در راستای تحقق این هدف، مشاوره تخصصی توان هاب برای شما عزیزان رایگان است و با ثبت درخواست تماس، کارشناسان ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس می‌گیرند و به‌محض شروع درمان، درمانگران ما با کلیه تجهیزات لازم در منزل شما حضور پیدا خواهند کرد.
سؤالات متداول
گفتاردرمانی بعد از سکته چقدر طول میکشد؟
مدت زمان درمان از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما بیشترین پیشرفت در 3-6 ماه اول اتفاق می‌افتد.
آیا بیمار سکته مغزی میتواند با کمک گفتاردرمانی بهبود کامل پیدا کند؟
میزان بهبودی از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما دنبال کردن درمان به بیمار کمک میکند تا توانایی‌های ارتباطی خود را تا جای ممکن به دست آورد.
آیا فناوریهایی وجود دارد که به بازیابی گفتار کمک کنند؟
بله، دستگاههای تولیدکننده گفتار و برنامههای کامپیوتری میتوانند به بازیابی گفتار کمک کنند.
آیا گفتاردرمانی میتواند به برطرف کردن انزوای اجتماعی بعد از سکته کمک کند؟
بهبود ارتباطات میتواند اعتماد به نفس فرد را ارتقا دهد و ارتباطات اجتماعی او را بازسازی کند. درمانگران ممکن است نکاتی را برای ورود مجدد به موقعیتهای اجتماعی ارائه دهند.
منابع:
speechease.net.au
flintrehab.com
stamurai.com
fellowshiplifeinc
